Τις προάλλες διάβαζα στον Economist ότι οι Εργατικοί στην Αγγλία, ενόψει της οσονούπω (όπως ελπίζουν) κατάληψης της εξουσίας, έχουν αρχίσει να εκπονούν νέες ιδέες για τη διακυβέρνηση της χώρας μέσω think tanks που ιδρύθηκαν πρόσφατα με αυτόν ακριβώς τον σκοπό.
Οι ιδέες αυτές δεν μου φάνηκαν καθόλου νέες: Ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για όλους, τετραήμερη εργασία κ.λπ. Μόλις όμως τελείωσα το άρθρο αναρωτήθηκα μήπως αυτό θα έπρεπε να είναι μια απαίτηση και για τα δικά μας κόμματα: Δηλαδή, να παρουσιάζει καθένα τους μια-δυο νέες ιδέες ανά περιόδους. Άραγε μπορούμε να το κάνουμε αυτό; Ή είμαστε καταδικασμένοι να ξαναζεσταίνουμε το φαγητό των άλλων;
Ευθύς αμέσως να διευκρινίσω ότι με τον όρο «νέες ιδέες» εννοώ κάτι πραγματικά καινούργιο – όχι τα πολιτικά προγράμματα που (αν είμαστε τυχεροί) δημοσιεύουν τα κόμματα πριν τις εκλογές. Αυτά κατά κανόνα μιλούν για διαχείριση. Εδώ μιλάμε για κάτι διαφορετικό.
Για παράδειγμα, στο ίδιο τεύχος διάβασα ότι οι Εσθονοί αποφάσισαν να παρέχουν δωρεάν τις μετακινήσεις με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς στις πόλεις τους. Ο Economist αμφισβητούσε την οικονομική βιωσιμότητα αυτής της ιδέας, και γω άλλωστε μόνο την Ζυρίχη γνωρίζω να το κάνει αυτό και μόνο για τους επισκέπτες της, αλλά τελοσπάντων αυτό είναι κάτι καινούργιο. Κάτι άξιο να εξετάσει κανείς.
Ανεξαρτήτως της θεωρίας ότι τίποτα πραγματικά καινούργιο δεν υπάρχει στον κόσμο (και οι Άγγλοι Εργατικοί παραπάνω στην ουσία αναμασούν ιδέες που συζητάμε χρόνια), αναρωτιέμαι μήπως κάτι τέτοιο θα ήταν σκόπιμο για την Ελλάδα. Να εκπονήσει δηλαδή και να πειραματιστεί με νέες ιδέες, αποτελώντας, ενδεχομένως, ένα παγκόσμιο εργαστήριο, αν το ένα ή το άλλο θεωρητικό μοντέλο μπορεί να λειτουργήσει στην πράξη ή όχι.
Απάντηση για την ώρα δεν έχω. Θεωρητικά είμαστε χώρα μικρή και με τα γνωστά προβλήματα περιορισμένων οικονομικών δυνατοτήτων και γεωγραφικής απομάκρυνσης, επομένως αποτυχημένους πειραματισμούς ενδεχομένως να τους πληρώναμε ακριβά. Από την άλλη μεριά υπάρχει η θεωρία ότι μόνο οι μικροί μπορούν να ρισκάρουν, επειδή τις μεγάλες χώρες δεν τις παίρνει να αποτύχουν καθώς επηρεάζονται δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπων.
Φαντάζομαι πάντως ότι η απάντηση είναι και θέμα εθνικής ψυχοσύνθεσης: Θα ήμασταν ποτέ διατεθειμένοι να μπούμε σε μια διαδικασία υψηλού ρίσκου/υψηλής ανταμοιβής; Ή καλύτερα να το πάμε συντηρητικά; Αν και το παρελθόν μας δείχνει προς το δεύτερο, αν με ρωτούσατε, εγώ θα έλεγα ότι είμαστε πλέον έτοιμοι και ώριμοι για το πρώτο.
