Ο τουρισμός και η επίδρασή του στην ελληνική οικονομία

Η σημασία του ελληνικού τουρισμού είναι τεράστια καθώς αποτελεί έναν από τους βασικούς «πυλώνες» της εθνικής οικονομίας, συνεισφέροντας περίπου το 20,8% του ΑΕΠ της χώρας.

Από το 2000 ο ελληνικός τουρισμός κατέγραφε συνεχόμενα ρεκόρ αφίξεων ξένων τουριστών, διανυκτερεύσεων και ταξιδιωτικών εισπράξεων και παρότι είχε παραμεληθεί συστηματικά επί δεκαετίες απέδειξε από την αρχική της δημοσιονομικής κρίσης του 2010 ότι αποτελεί έναν από τους δυο βασικούς «πυλώνες» της ελληνικής οικονομίας και ουσιαστικά την «βαριά βιομηχανία» της Ελλάδας, ενισχύοντας το ΑΕΠ της χώρας, τα δημόσια ταμεία, την απασχόληση και τις επενδύσεις.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) και της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛ.ΣΤΑΤ) η συμβολή του ελληνικού τουρισμού στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και τη μείωση του ελλείμματος των εξωτερικών συναλλαγών την περίοδο 2010-2019 ήταν καθοριστική.

Στην (ενδιάμεση) έκθεση της ΤτΕ για τη Νομισματική Πολιτική, που δημοσιεύτηκε στα τέλη Δεκεμβρίου, στο ειδικό κεφάλαιο με τίτλο «Εξελίξεις και προοπτικές στον εισερχόμενο τουρισμό (2010-2019)», υπογραμμίζεται πως «η συμβολή των ταξιδιωτικών εισπράξεων στο ΑΕΠ της Ελλάδας βαίνει αυξανόμενη την τελευταία δεκαετία, φθάνοντας από 4,3% το 2010 σε 8,7% το 2018, όταν το αντίστοιχο ποσοστό για τις χώρες της Ευρωζώνης για το 2018 ήταν 2,5%. Επίσης, ο τουριστικός τομέας αποτελεί τον κυριότερο πόλο προσέλκυσης επενδύσεων και ως εκ τούτου συμβάλλει και με τον τρόπο αυτό στην ανάπτυξη της χώρας».

Στην ίδια έκθεση επισημαίνεται πως ο ελληνικός τουρισμός όχι μόνο έφερε την χώρα στην κορυφή των ταξιδιωτικών επιλογών επισκεπτών από 22 χώρες αλλά όταν στηρίζεται με κίνητρα για επενδύσεις μπορεί να αυξήσει ακόμα περισσότερο την συνεισφορά του στο ΑΕΠ της χώρας.

Ωστόσο, η συνολική συμβολή του τουρισμού στην ελληνική οικονομία είναι ακόμα μεγαλύτερη, επηρεάζοντας περισσότερες πτυχές της οικονομίας, όπως ενδεικτικά την κατανάλωση, το εμπόριο, τις μεταφορές, τις επενδύσεις και τις κατασκευές. Μάλιστα, όπως εκτιμούν οι διεθνείς αναλυτές, «το ύψος της συμβολής ενός κλάδου στην εθνική οικονομία εξαρτάται από το μέγεθος του κλάδου, την πολυπλοκότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών και την αλληλεπίδρασή του με τους υπόλοιπους κλάδους» και συνεπώς η συμβολή του ελληνικού τουρισμού είναι μεγαλύτερο από το επίσημο ποσοστό του 20,8% του ελληνικού ΑΕΠ.

Επιπλέον, σύμφωνα με στοιχεία από την ΕΛ.ΣΤΑΤ. ο τουρισμός αποτελεί έναν από τους πιο εξωστρεφείς κλάδους της ελληνικής οικονομίας και η εισροή (ταξιδιωτικού) συναλλάγματος επιδρά θετικά στο ισοζύγιο πληρωμών της χώρας, συμβάλλοντας στη μείωση του ελλείμματος των τρεχουσών συναλλαγών. Η σημασία του τουρισμού για τη χρηματοδότηση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου, είναι εξαιρετικά μεγάλη. Ενδεικτικά, το 2019 οι εντυπωσιακές εισπράξεις από τον τουρισμό οδήγησαν σε δραστική μείωση κατά 45% του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.

Η τεράστια σημασία της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας και η πραγματική της επίδραση αποδείχτηκε με τον πλέον τραγικό και σκληρό τρόπο κατά την διάρκεια του 2020, όταν η πανδημία του κορωνοϊού άλλαξε ταξιδιωτικές και κοινωνικές συμπεριφορές δεκαετιών και καθήλωσε δισεκατομμύρια πολίτες σε όλο τον κόσμο.

Η διαφορά σε σχέση με το 2020

Τα μέτρα απαγόρευσης μετακινήσεων, η επιβολή καραντίνας (lockdown) και η έλλειψη θεραπείας ή εμβολίου κατά του κορωνοϊού είχε μέσα στο 2020 δραματικές επιπτώσεις στον παγκόσμιο τουρισμό. Και ακόμα περισσότερο στον ελληνικό τουρισμό.

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ), την Ελληνική Στατιστική Αρχής (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) και τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), οι τουριστικές εισπράξεις της Ελλάδας το 2020 εμφάνισαν μείωση κατά 76,5% σε σχέση με το 2019 και διαμορφώθηκαν στα 4,280 δισ. ευρώ. Στις αφίξεις υπήρξε μείωση κατά 76,5%, φθάνοντας μόλις τα 7,4 εκατομμύρια αφίξεις έναντι 31,3 εκατομμύριών το 2019.

Παρά το κυβερνητικό σχέδιο και τις συντονισμένες προσπάθειες όλων των φορέων του τουριστικού κλάδου η περυσινή επανεκκίνηση (με σλόγκαν της διαφημιστικής καμπάνιας «Greek Summer is state of Mind» ) επέφερε πενιχρά αποτελέσματα και δεν κατάφερε να θέσει σε πλήρη λειτουργία τον ελληνικό τουρισμό, έχοντας ως βασικό αντίπαλο τα περιοριστικά μέτρα στις περισσότερες χώρες από όπου η Ελλάδα αντλεί τουρίστες, την αρνητική ψυχολογία της αγοράς και κυρίως τον φόβο των πολιτών παγκοσμίως για ταξίδια μακριά από την περιοχή κατοικίας τους.

Έτσι, δεν αποτέλεσμα έκπληξη η ανακοίνωση της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) για υποχώρηση κατά 8,2% του ΑΕΠ, το οποίο διαμορφώθηκε επίσημα σε 168,5 δισ. ευρώ (έναντι 183,6 δισ. ευρώ το 2019).

Η φετινή τουριστική περίοδο έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς διαθέτει το πλεονέκτημα της ύπαρξης εγκεκριμένων εμβολίων, της προόδου του εμβολιαστικού προγράμματος της Ελλάδας και άλλων χωρών (π.χ. Ισραήλ, Μεγ. Βρετανία), οι κάτοικοι των οποίων επιλέγουν την χώρα μας για διακοπές. Εξίσου σημαντικό είναι πως η Ελλάδα πρωτοπορεί στον τουριστικό τομέα διεθνώς, έχει κερδίσει βραβεία για τα υγειονομικά πρωτόκολλα που ακολουθεί κατά της πανδημίας αλλά και τα εγκώμια πολλών ξένων τηλεοπτικών δικτύων, μέσων και εντύπων.

Ακόμα σημαντικότερο όμως είναι πως μετά από 16 μήνες φαίνεται πως αλλάζει σταδιακά η αρνητική ψυχολογία των πολιτών σε όλες τις χώρες, κάνοντας και πάλι τα ταξίδια στο εξωτερικό ελκυστικά ή ανάγκη για ξεκούραση και διακοπές για εκατομμύρια πολίτες. Ας ελπίσουμε όλοι το νέο σλόγκαν της διαφημιστικής καμπάνιας «All You Want Is Greece» να έχει ευρεία απήχηση και να φέρει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα...