Μια ανεξήγητη «πολυφωνία» παρουσιάζει τις τελευταίες εβδομάδες η Τουρκική κυβέρνηση απέναντι στην Ελλάδα, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ. Μέσα από τις δηλώσεις και τις δημόσιες τοποθετήσεις στενών συνεργατών του Προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καταγράφονται τρείς διαφορετικές «στρατηγικές» με διακριτές «διαχωριστικές γραμμές», με τον ίδιο να μετακινείται κατά βούληση από την μια θέση στην άλλη χωρίς καμμία λογική συνέχεια.
Πίσω από την πρώτη «γραμμή» φαίνεται να βρίσκεται ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας και στενός συνεργάτες του Ερντογάν, Ιμπραχήμ Καλίμ. Μετά από μήνες πιστής υιοθέτησης των ανθελληνικών θέσεων και των επιθέσεων κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πλην Γερμανίας) για την -άδικη-υποστήριξη της Ελλάδας (και της Κύπρου) του Προέδρου της Τουρκίας, ο Καλίμ διατηρεί χαμηλούς τόνους επισήμως και «υπογείως» – σύμφωνα με το διεθνή Τύπο – προσπαθεί να δημιουργήσει «γέφυρες» με την Κομισιόν και με τις κυβερνήσεις των σημαντικών χωρών-μελών της ΕΕ, όπως και με τα στελέχη της μεταβατικής ομάδας εργασίας του νέου Προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν.
Οι τουρκικές εφημερίδες αναφέρουν ανοιχτά ότι είναι ο σημαντικότερος υποστηρικτής του σχεδίου σύσφιξης των σχέσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωσης και τις Ηνωμένες Πολιτείες (στην μετα-Τραμπ περίοδο).
Μάλιστα, ο Ιμπραχήμ Καλίμ φέρεται να έχει προσωπικές τηλεφωνικές επικοινωνίες καθώς και συναντήσεις, προκειμένου να επιτύχει την αλλαγή του δυσμενούς κλίματος που δημιούργησε η κυβέρνηση Ερντογάν με την ακραία ρητορική και τις προκλητικές ενέργειες (στην Μεσόγειο, την Συρία, την Λιβύη, κ.α.) των τελευταίων μηνών.
Στην δεύτερη «γραμμή» πρωταγωνιστής είναι ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος προωθεί μεν την «αναθέρμανση» των σχέσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ αλλά ταυτόχρονα επιδιώκει ξεκάθαρα να απομονώσει την Ελλάδα, παρουσιάζοντας ως «πηγή» των προβλημάτων και των εντάσεων στο Αιγαίο, την Ανατολική Μεσόγειο και την νοτιοανατολική Ευρώπη την σημερινή κυβέρνηση της Ελλάδας. Χωρίς ωστόσο να κατονομάζει όμως κανέναν πρόσωπο της ελληνικής κυβέρνησης ή τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας.
Στην προσπάθειά του να αντιστρέψει την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί και να διαγράψει το αρνητικό κλίμα που οι επιλογές Ερντογάν προκάλεσαν, δεν διστάζει να ισχυριστεί ναυτικές και αεροναυτικές ασκήσεις της Ελλάδας, ελληνικές Navtex και αγορές στρατιωτικού εξοπλισμού, παρότι δεν έχουν περάσει πάνω από 3 εβδομάδες μετά τις πολύμηνες και συνεχόμενες ενέργειες που ο ίδιος υποστήριξε θερμά ως δικαίωμα της Τουρκίας. Ακόμα και την έκδοση Navtex για την δέσμευση θαλασσίων περιοχών χωρίς την πραγματοποίηση ασκήσεων, χρησιμοποίησε ως επιχείρημα για να καταδείξει την…προκλητικότητα της Ελλάδας έναντι της (αδικημένης και παρεξηγημένης) Τουρκίας!
Η γραμμή των Στρατηγών
Από την άλλη ο Υπουργός Άμυνας της Τουρκίας, Χουλουσί Ακάρ συνεχίζει να ακολουθεί την πλέον «σκληρή γραμμή» επιμένοντας για υποτιθέμενες «προκλήσεις» και επιθετικότητα απέναντι στην Τουρκία, ζητώντας επιτακτικά την αποστρατιωτικοποίηση 16 ελληνικών νησιών και την αποχώρηση των ελληνικών ένοπλων δυνάμεων από το…μισό Αιγαίο. Ως πρώην επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου της Τουρκίας (2015-2018) διατηρεί υψηλούς τόνους, να δηλώνει πως ο Τουρκικός Στρατός οφείλει να υπερασπίσει τα δικαιώματα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και να επιμένει σε κάθε του εμφάνιση πως η Ελλάδα παραβιάζει διεθνείς συμφωνίες σε…αντίθεση με την Τουρκία που όχι μόνο τις τηρεί αλλά υπερασπίζεται και το διεθνές δίκαιο!
Αντιθέτως όσες φορές ρωτήθηκε για τις παραβιάσεις της Τουρκίας (σ.σ. Ίμβρος, Τένεδος, Κωνσταντινούπολη),υπονόησε ότι υπάρχει μια διαχρονική «επιχείρηση συκοφαντίας» από την Ελλάδα, ενώ σε συνέντευξη του σε τουρκική εφημερίδα δήλωσε ξεκάθαρα πως «Η Ελλάδα εξαπατά με ψέματα».
Η επίδραση Μπαχτσελί
Σε αυτές τις τρείς διαφορετικές «γραμμές πολιτικής» ο Ερντογάν φαίνεται πως προσπαθεί να διατηρήσει τις ισορροπίες χωρίς να απεμπολίσει τα «δικαιώματα της Τουρκίας», δεχόμενος παράλληλα την κριτική από τον κυβερνητικό του εταίρο και Προέδρου του ακροδεξιού κόμματος «Εθνικιστικής Δράσης» (MHP), Ντεβλέτ Μπαχτσελί που τον κατηγορεί ως…πολύ διαλλακτικό!
Ξένοι αναλυτές θεωρούν ότι είναι μεν πιθανόν να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις και τάσεις – πλην Μπαχτσελί – αλλά όχι δίχως την έγκριση και την αποδοχή του Ερντογάν. Διαβλέπουν μάλιστα ένα περίτεχνο παιχνίδι στρατηγικής από την πλευρά του καθώς είναι πλέον σε δυσμενή θέση σε διεθνές επίπεδο, με μοναδικούς συμμάχους την Ρωσία, το Κατάρ και το Αζερμπαϊτζάν. Και παράλληλα υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες μέσα στους επόμενους τρείς μήνες να βρεθεί η Τουρκία στο επίκεντρο κυρώσεων από τρείς διαφορετικές πλευρές (ΗΠΑ, ΕΕ, ΝΑΤΟ) εξαιτίας των επιλογών της σημερινής τουρκικής κυβέρνησης.
Ειδικά, για τον Μπαχτσελί, είναι μάλλον βέβαιο πως εκφράζει τις πλέον ακραίες και εθνικιστικές θέσεις στην τουρκική πολιτική, προσβάλλοντας συχνά ξένους ηγέτες και αρχηγούς κομμάτων άλλων χωρών, προκειμένου να αποτελεί το «φόβητρο» της παρεκτροπής καθώς πίσω από το κόμμα του υπάρχει η φασιστική οργάνωση «Γκρίζοι Λύκοι».
Μόλις πριν από λίγα 24ωρα ο αναπληρωτής πρόεδρος του αντιπολιτευόμενου «Κόμματος του Μέλλοντος» του (πρώην πρωθυπουργού) Αχμέτ Νταβούτογλου και διακεκριμένος πολιτικός, Σελτσούκ Εζντάγκ, ξυλοκοπήθηκε άγρια από μέλη της φασιστικής οργάνωσης «Γκρίζοι Λύκοι» γιατί τόλμησε να επικρίνει τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί!
Στην… σκιά της Προεδρίας Μπάιντεν
Αντιθέτως, ουδείς σοβαρός αναλυτής δεν φαίνεται να πιστεύει ότι η «διαφοροποίηση» είναι πραγματική, αυθόρμητη και έχει αναπτυχθεί παρά τις κατευθυντήριες εντολές του Ερντογάν.
Ουσιαστικά η υποτιθέμενη «στροφή» του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προς την Ευρώπη αλλά και οι εκκλήσεις για την έναρξη των διερευνητικών συνομιλιών με την Ελλάδα και την πραγματοποίηση μιας συνάντηση με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη είναι μια βιαστική προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων με την Ευρώπη ενόψει της νέας αμερικανικής στρατηγικής σε διεθνές επίπεδο υπό τον Τζο Μπάιντεν. Σύμφωνα με τους συμβούλους του Ερντογάν, η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ θα είναι σίγουρα επιφυλακτική με την Τουρκία, αν όχι εχθρική προς το σημερινό καθεστώς.
Ο διορισμός του Μπρετ ΜακΓκούρκ ως επικεφαλή του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, ο οποίος υπήρξε ιδιαίτερα επικριτικός με την Τουρκία (και με συγκεκριμένες επιλογές του Ερντογάν) είναι μια πρώτη ένδειξη της αλλαγής πολιτικής των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Κατά τις αμερικανικές εφημερίδες, ο Μακ Γκουρκ θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των σχέσεων της Ουάσινγκτον με την Τουρκία (του Ερντογάν) και σίγουρα δεν θα δείξει καμία ανοχή. Ιδιαίτερα σε θέματα που εμπλέκεται και η Ρωσία (Λιβύη, Συρία, S-400 και ΝΑΤΟ, κτλ).
Ακόμα πιο καθοριστικό γεγονός για την ξαφνική μεταστροφή του Ερντογάν είναι η διεξαγωγή της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ τον επόμενο μήνα (17/2) στις Βρυξέλλες , όπου ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται να «εξετάσουν κοινές αποφάσεις για την Τουρκία».
Γι’ αυτό ο Ερντογάν έχει κάθε λόγο να βιάζεται να δείξει ότι έχει αλλάξει στάση και να δώσει την εντύπωση πως έχει δεσμευτεί για την διπλωματική επίλυση των διαφορών (και όχι υπό την απειλή πολέμου) με την Ελλάδα πριν από τη Σύνοδο Κορυφής. Σχεδόν πέντε εβδομάδες αργότερα (25/3) ακολουθεί η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ, στην οποία θα εξετασθούν οι σχέσεις με την Τουρκία και η λίστα πιθανόν κυρώσεων.
Έτσι, εξηγείται άλλωστε και η βιασύνη των αξιωματούχων της Τουρκίας για την 61η διερευνητική συνάντηση με την Ελλάδα, σχεδόν πέντε χρόνια μετά την 60η που έμεινε τελικά σε επίπεδο…καλών προθέσεων.
