Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όντας στο τιμόνι της γείτονος χώρας για περισσότερο από 18 χρόνια έχει αναδειχθεί σε έναν από τους πιο σκληροπυρηνικούς απολυταρχικούς ηγέτες παγκοσμίως. Δεν είναι κρυφή η αντιπάθεια του για τη δημοκρατία, τους θεσμούς και το ίδιο το κοσμικό τουρκικό κράτος το οποίο μετά από έντονες εσωτερικές συγκρούσεις και διαμάχες αποτίναξε από πάνω του την ιδεολογία του οθωμανισμού μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, στόχος του Ερντογάν δεν είναι άλλος παρά η καθιέρωση της Τουρκίας ως περιφερειακή δύναμη η οποία θα κρατά τα ηνία όχι μόνο στο χώρο της Μέσης Ανατολής αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο μη διστάζοντας να έρθει σε ευθεία αντιπαράθεση ή και σε πολεμική σύρραξη (βλ. Συρία, Λιβύη) με τους εκάστοτε “αρνητές” της ισχύος της. Ο Ερντογάν όπως κάθε μαξιμαλιστής υπερεθνικιστής ηγέτης στην ιστορία υπόσχεται να αναβιώσει το ένδοξο παρελθόν. Το “περήφανο τουρκικό” έθνος. Να καταστήσει, με άλλα λόγια, και πάλι την Τουρκία βασική παίκτρια στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα, ως άλλη κραταιά Οθωμανική Αυτοκρατορία η οποία για πάνω από έξι αιώνες έπαιζε καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις της Γηραιάς Ηπείρου και του Ισλαμικού κόσμου.
Την ίδια στιγμή, ο Ερντογάν ενστερνιζόμενος την ιδεολογία του νέο-οθωμανισμού και την ολική απόρριψη της παραδοσιακής τουρκικής εξωτερικής πολιτικής προς δυσμάς του 20ου αιώνα, στοχεύει σε κάτι που κανένας προκάτοχός του δε θεώρησε ικανό ή συνετό. Την “εκθρόνιση” του πατέρα της Τουρκίας, του ίδιου του Κεμάλ Ατατούρκ. Ο Τούρκος ηγέτης έχοντας επιβιώσει πολιτικά από μια φυλάκιση (1999) και από ένα πραξικόπημα (2016) διαθέτει πλέον τον ναρκισσισμό και την μεγαλομανία ώστε να επιβάλλει το όραμά του με οποιοδήποτε κόστος και με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του αραβικού κόσμου και την Ελλάδα.
Ο ελέφαντας στο δωμάτιο
Η αλήθεια είναι όμως πως η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας δεν αποτελεί μια έκφανση των αληθινών – πλην ιμπεριαλιστικών και άκρως επικίνδυνων για την ασφάλεια της Μεσογείου – βλέψεων του ηγέτη της. Αντιθέτως συνιστά τη μετουσίωση μιας παγιωμένης τακτικής 2000 ετών που ακολούθησαν οι πανταχού “Αυτοκράτορες” σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας για να κρύψουν τα εσωτερικά προβλήματα “κάτω από το χαλί”. Οι Ρωμαίοι της έδωσαν το όνομα ‘’panem et circenses”, ελληνιστί “άρτον και θεάματα”.
Ο Ερντογάν όντας de facto “αυτοκράτορας” μετά την εξόντωση των πολιτικών του αντιπάλων και την επιβολή του απολυταρχικού του μοντέλου στηρίζεται απόλυτα σε αυτό το δίπτυχο. Ωστόσο, την ίδια στιγμή βρίσκεται αντιμέτωπος με μια βαθιά οικονομική ύφεση που συνταράσσει το εσωτερικό της τουρκικής χώρας παρά τους λεονταρισμούς του προέδρου της. Η τουρκική λίρα σημειώνει διαδοχικές πτώσεις, με το ΑΕΠ να υποχωρεί κατά 9,9% το δεύτερο τρίμηνο του έτους. Παράλληλα ο πληθωρισμός βρίσκεται στο 12% ενώ η ανεργία ανέρχεται σε 13,6% για το 2020. Βάσει αυτών ο Ερντογάν στερείται του “άρτου”. Γι’ αυτό επιλέγει συνειδητά τα “θεάματα”. Η παράνομη παρουσία του Oruc Reis στο Αιγαίο, τα ανοιχτά μέτωπα με τους ηγέτες της Ε.Ε, η εμπλοκή της Τουρκίας στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης, δεν συνιστούν παρά συμπτώματα μιας ασθμαίνουσας οικονομίας που απειλεί να ξυπνήσει τον τουρκικό λαό κατά του ηγέτη της. Με διαξιφισμούς και αμείωτες καθημερινές εντάσεις προς πάσα κατεύθυνση, η κυβέρνηση Ερντογάν προσπαθεί να κρατήσει μια Τουρκία πολιτικά, οικονομικά ακόμα και φυλετικά διχασμένη υπό τη σκέπη του Αυτοκράτορα.
Οι επόμενες κινήσεις της Τουρκίας παραμένουν απρόβλεπτες και επικίνδυνες για την Ελλάδα γιατί ο Τούρκος πρόεδρος πιέζεται στο εσωτερικό. Και όσο η πίεση αυξάνεται τόσο αυτή θα διοχετεύεται σε Ελλάδα και Κύπρο. Μένει να δούμε αν την ύστατη στιγμή ο Ερντογάν θα αναθεωρήσει το σχέδιό του ή θα προτιμήσει να χαθεί ως άλλος Νέρωνας ανάμεσα στις φλόγες και τις στάχτες της Ρώμης.
