Δεν θα ήταν υπερβολή να επισημανθεί ότι το νέο Σύμφωνο Οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Αθήνας και Καΐρου οικοδομεί μια νέα γεωπολιτική εξέλιξη που προβλέπεται να αλλάξει άρδην τις υπάρχουσες ισορροπίες τόσο στη Ανατολική Μεσόγειο όσο και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Πρόκειται για ένα διαπραγματευτικό χαρτί που ισχυροποιεί τη διπλωματική θέση της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας, καταλύοντας στην πράξη το τουρκο-λιβυκό σύμφωνο (θα δούμε πώς), και μάλιστα σε μια πολύ ευνοϊκή χρονική συγκυρία για τη χώρα μας: ελάχιστο καιρό προτού εκκινήσουν οι διερευνητικές διαβουλεύσεις με την Άγκυρα.
Πώς ενισχύεται η θέση της Αθήνας έναντι της Άγκυρας
Η Ελλάδα ενισχύεται απέναντι στο παράνομο τουρκο-λιβυκό σύμφωνο μέσω μιας συμφωνίας που ενδυναμώνει τη διαπραγματευτική της θέση και επικυρώνει τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Συγκεκριμένα, η συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου συνιστά προϊόν διαπραγμάτευσης, συμβιβασμού, συνεννόησης, όσμωσης και συνεπίδρασης μεταξύ δύο κρατών, σε αντίθεση με την πλήρως αντικανονική και παράνομη συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Κυβέρνησης της Τρίπολης, η οποία, ως γνωστόν, ήταν προϊόν εξαναγκασμού και εκβιασμών και για την οποία ουδεμία διαπραγμάτευση προηγήθηκε, μια συμφωνία που ουδεμία σχέση έχει (πρωτίστως) με το δίκαιο της θάλασσας. Παράλληλα μια σημαίνουσα -από πλευράς γεωπολιτικής θέσης- χώρα της ευρύτερης περιοχής, η Αίγυπτος, αναγνωρίζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, διεμβολίζοντας ευθέως το τουρκο-λιβυκό σύμφωνο.
Εννέα μήνες μετά τη συμφωνία Τουρκίας και Κυβέρνησης Τρίπολης, η Ελλάδα οικοδομεί ένα νέο νομικό καθεστώς, καθώς, ως γνωστόν στο Διεθνές Δίκαιο, όταν υπάρχουν δύο συμφωνίες που επιχειρούν να επικαλύψουν η μία την άλλη, ευθύς αμέσως αρχίζει να υφίσταται διεθνώς νομική διαφορά. Με βάση αυτή τη νομική διαφορά, μπορούν ενδεχομένως τα μέλη να καταλήξουν στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης και αυτό να κρίνει τι ανήκει και σε ποιον, ωστόσο η Ελλάδα δεν έχει πλέον να φοβηθεί τίποτα από μια τυχόν προσφυγή των εμπλεκόμενων μερών στη Χάγη, και θα εξηγήσουμε παρακάτω το γιατί.
Η ευνοϊκή συγκυρία της Συμφωνίας
Ταυτοχρόνως η χρονική συγκυρία κατά την οποία επήλθε αυτή η συμφωνία θεωρείται κομβική, αφ’ ης στιγμής σε λίγο θα αρχίσουν να εκκινούν οι ελληνοτουρκικές διερευνητικές συνομιλίες. Αν δεν συναπτόταν η συγκεκριμένη συμφωνία, η Ελλάδα θα εισερχόταν στις διερευνητικές αυτές διαβουλεύσεις όχι από θέση ισχύος, αλλά αδυναμίας, εφόσον η Τουρκία θα είχε στην κατοχή της το τουρκο-λιβυκό σύμφωνο, όσο βεβαίως κι αν αυτό είναι τοις πάσι γνωστό ότι συνιστά παρανομία.
Πλέον η Ελλάδα εισέρχεται στις νέες διαβουλεύσεις (οι οποίες σημειωτέον ότι δεν θεωρούνται διαπραγματεύσεις, αλλά απλώς διάλογος) με την προοπτική μιας επωφελούς συμφωνίας, και μάλιστα ισχυρής και νόμιμης, απέναντι στην Τουρκία, η οποία θα συνεχίσει μεν να επικαλείται το παράνομο τουρκο-λιβυκό σύμφωνο, πλην όμως η ίδια γνωρίζει πολύ καλά ότι ως διαπραγματευτικό χαρτί θεωρείται πλέον παροπλισμένο. Ως εκ τούτου η συμφωνία εξισορροπεί την κατάσταση σε σχέση με το τουρκο-λιβυκό σύμφωνο αλλά και με τις όποιες διαβουλεύσεις έχουν έως τώρα διαμορφωθεί μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Κοντολογίς, η συμφωνία ενισχύει διεθνώς τη διαπραγματευτική θέση της Αθήνας έναντι της Άγκυρας.
Τι είδους προβλήματα μπορούν να ανακύψουν λόγω της Συμφωνίας
Βέβαια το νέο Σύμφωνο Οριοθέτησης θα μπορούσε, κατά κάποιον τρόπο, να επηρεάσει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις αρνητικότερα, εφόσον πλήττει ευθέως την Άγκυρα. Όπως μάλιστα επισημαίνουν γεωπολιτικοί αναλυτές, ενδέχεται να υπάρξουν άμεσες αντιδράσεις από πλευράς Τουρκίας. Λόγου χάριν ενδέχεται η Άγκυρα να ισχυριστεί ότι, “εφόσον εξαιρείται το Καστελόριζο, δεν είναι μια κακή συμφωνία”, τουτέστιν να την παρουσιάσει ως δήθεν καλή συμφωνία (και) για εκείνη! Ετούτο βέβαια, σύμφωνα με τους ίδιους αναλυτές, δεν πρόκειται να ευοδωθεί, καθότι, όπως προειπώθηκε, η νέα συμφωνία διεμβολίζει το παλαιότερο τουρκο-λιβυκό σύμφωνο, με το οποίο η Άγκυρα επιχείρησε να αμφισβητήσει χρονίζοντα διεθνή κεκτημένα.
Παράλληλα, ένα άλλο “αγκάθι” με τη νέα συμφωνία θα μπορούσε να είναι το εξής: η Τουρκία μπορεί να αισθανθεί ότι κατ’ ουσίαν απολύει όποια δυναμική προδιαμόρφωσε και προκατασκεύασε χάρη στο τουρκο-λιβυκό σύμφωνο και να επιχειρήσει να αποχωρήσει από τις διαπραγματεύσεις, καταγγέλλοντάς τες. Ωστόσο, εφόσον όλες οι εμπλεκόμενες χώρες έχουν ήδη εισέλθει σε φάση εκκίνησης των διαβουλεύσεων, δεν θα ήταν καθόλου εύκολο για την Τουρκία να αποσυρθεί τώρα από τον διάλογο επικαλούμενη τη συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου, διότι και αυτή η ίδια επιδείκνυε τόσον καιρό μια συμφωνία η οποία μάλιστα θεωρείται (και είναι) παράνομη!
Τέλος, να σημειωθεί ότι αν, ω μη γένοιτο, δεν υπάρξει επιτυχής έκβαση των διαπραγματεύσεων με την Τουρκία (στάδιο το οποίο θα ακολουθήσει τις διερευνητικές επαφές), εκείνο που εν τέλει μένει είναι η Χάγη, στην οποία όμως πλέον η Ελλάδα θα πάει με ένα ακόμη φαρμακερό “βέλος” στη διπλωματική της φαρέτρα, τη νέα συμφωνία.
Συνοψίζοντας η νέα συμφωνία παρέχει στη χώρα μας τα εξής:
* Θεωρείται (διεθνώς) ως μείζων επιτυχία, η οποία μάλιστα έρχεται μετά τη συμφωνία οριοθέτησης με την Ιταλία και τερματίζει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο μια περίοδο αμεταβλησίας και αμφιταλαντεύσεων στην εγχώρια εξωτερική πολιτική.
* Η Ελλάδα διευρύνει αισθητά το κυριαρχικό αποτύπωμά της, διασφαλίζοντας τα κυριαρχικά δικαιώματά της και τις (νόμιμες) δικαιοδοσίες της. Ταυτοχρόνως πραγματώνει μια στρατηγική εθνικής ολοκλήρωσης εξασφαλίζοντας τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και της ειρηνικής επίλυσης όποιων διαφορών υφίστανται στην ανατολική Μεσόγειο.
* Η Ελλάδα συγκροτεί σε ό,τι αφορά το διεθνές δίκαιο ένα κεκτημένο το οποίο δεν δύναται να αντικρουστεί από κανέναν, ενώ έχει να ωφεληθεί υπέρ το δέον, όπως επισημαίνουν διεθνείς αναλυτές, από μια “πολιτική αρχών”, από “μια πολιτική η οποία εκπορεύεται μόνον από (διαδραστικές) διακρατικές συνεργασίες και μόνον από το Διεθνές Δίκαιο”.
* Πρόκειται για συμφωνία ανάμεσα σε δύο χώρες οι οποίες δεν αμφισβητούν η μία τα δικαιώματα της άλλης, δεν εξαναγκάζουν, δεν εκβιάζουν, δεν απειλούν η μία την άλλη. Πρόκειται για αποτέλεσμα στενής συνεργασίας, στενής συνέργειας. Σημειωτέον ότι τούτο έχει ιδιαίτερη σημασία για το Διεθνές Δίκαιο.
* Μπορεί η οριοθέτηση που υπογράφηκε να είναι τμηματική, να συνιστά δηλαδή τμήμα συνολικής μεταγενέστερης οριοθέτησης ανάμεσα στις δύο χώρες, πλην όμως σε κάθε περίπτωση η Συμφωνία αντιμετωπίζει αποτελεσματικά την παράνομη απόπειρα της Τουρκίας να οριοθετήσει ΑΟΖ απευθείας με την Αίγυπτο παραβιάζοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα των ελληνικών νησιών σε θαλάσσιες ζώνες.
* Με τη συμφωνία αποστέλλεται ένα μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση: ότι η Ελλάδα δεν προβαίνει σε παράνομες συμφωνίες ούτε εξαναγκάζει ή εκβιάζει άλλες χώρες σε λεόντειες συμφωνίες.
* Η συμφωνία εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική διευθέτησης διμερών εκκρεμοτήτων και οικοδόμησης συμμαχιών με τρίτους με τρόπο ο οποίος προωθεί τα εθνικά συμφέροντα μόνο επί τη βάσει του σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου.
* H οριοθέτηση θεωρείται διεθνώς ως ένα ισορροπημένο σύμφωνο, καθώς είναι απολύτως εναρμονισμένη με το δίκαιο της θάλασσας όπως αυτό έχει παγιωθεί και καθιερωθεί από πλευράς πρακτικής αλλά και από απόψεως νομολογίας.
* Μέσω της συμφωνίας επιβεβαιώνεται πανηγυρικά η πάγια θέση της Ελλάδας ότι τα νησιά έχουν κυριαρχικά δικαιώματα τόσο υφαλοκρηπίδας όσο και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.
* Η συμφωνία διασφαλίζει την επήρεια των ελληνικών νησιών από πλευράς θαλασσίων ζωνών.
* Στις διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία βασικά κριτήρια αποτέλεσαν οι πρόνοιες του Δικαίου της Θάλασσας και πρωτίστως το δικαίωμα των νησιών έναντι των θαλασσίων ζωνών.
Πώς ακυρώνεται το παράνομο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο
* Η νέα συμφωνία συνομολογήθηκε με την Αίγυπτο ύστερα από δεκατρείς γύρους διαπραγματεύσεων, δεκαπέντε χρόνια μετά την έναρξή τους, καθώς και οκτώ μήνες μετά τη συμφωνία Άγκυρας – Τρίπολης.
* Κατόπιν της νέας συμφωνίας, η Λιβύη τίθενται πλέον μεταξύ δύο απολύτως νομίμων οριοθετήσεων (Ελλάδα-Ιταλία και Ελλάδα-Αίγυπτος). Ως εκ τούτου η κυβέρνηση της Λιβύης ουδεμία απολύτως νόμιμη βάση έχει να απορρίπτει τη συζήτηση με την Ελλάδα προκειμένου να ολοκληρωθεί με νόμιμο τρόπο η οριοθέτηση της μεταξύ μας ΑΟΖ στην περιοχή νοτίως της Κρήτης. Η οριοθέτηση αυτή είναι η μοναδική νόμιμη και εξυπηρετεί το συμφέρον αμφοτέρων των χωρών.
* Η Ελλάδα διαπραγματεύεται και προβαίνει σε οριοθετήσεις με βάση το δίκαιο της θάλασσας και μόνο. Η δε ορθότητα της πολιτικής της έναντι παρανόμων ενεργειών, όπως το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, καταδεικνύεται με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο από το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι το Κάιρο εν τέλει προχώρησε σε οριοθετήσεις μόνο με την Ελλάδα, παρά τις μάταιες προσπάθειες της Τουρκίας να πλειοδοτήσει(!) προσφέροντας στην Αίγυπτο περισσότερη(!) ΑΟΖ.
* Και, τέλος, η Ελλάδα διευρύνει έτι περαιτέρω τη διπλωματική θέση της καταδεικνύοντας με τον πλέον κατηγορηματικό και ρητό τρόπο ότι οι τουρκικές αξιώσεις είναι καθ’ ολοκληρίαν παράνομες και (κυρίως) ανεδαφικές.
Θα λέγαμε, δυστοπικές…
