Μετά από δυο μαραθώνιες τηλεσυσκέψεις του Eurogroup την προηγούμενη εβδομάδα οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης της Ε.Ε. κατέληξαν σε μια δήθεν ιστορική συμφωνία για την αντιμετώπιση των πρωτόγνωρων επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού στην Ευρώπη.
Το αποτέλεσμα της συμφωνίας ήταν ένα «πακέτο» συνολικής αξίας 540 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο ουσιαστικά θα περιλαμβάνει 240 δις από την προληπτική πιστωτική γραμμή ECCL του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) για τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, άλλα 200 δις σε δάνεια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για τις επιχειρήσεις –με προτεραιότητα στις μικρομεσαίες– και επιπλέον 100 δις σε δάνεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος με το ακρωνύμιο…σιγουριάς «S.U.R.E.» («Support to mitigate Unemployment Risks in an Emergency») για την επιδότηση των εργαζομένων, της εργασίας και την αντιμετώπιση της ανεργίας από τα μέτρα καραντίνας στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.
Συμφωνήθηκε επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα σύσταση ενός νέου «ταμείου για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας», από το οποίο θα αντληθούν επιπλέον μέχρι 500 δισεκατομμύρια επιπλέον, δικαιολογώντας τις υπερ-αισιόδοξες δηλώσεις πολιτικών από πολλές χώρες περί ιστορικής συμφωνίας και συμφωνίας-μαμούθ (ύψους 1 τρις …υπό προϋποθέσεις).
Αντί της επιλογής της έκδοσης «ευρω-ομολόγου» (κατά άλλους αναλυτές και πολιτικούς, «κορωνο-ομολόγου») για την επίλυση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημικής κρίσης στην Ευρώπη, το Eurogroup επέλεξε αυτή η αμφιλεγόμενη «1+1» συμφωνία, η οποία μάλιστα θα συζητηθεί την επόμενη Πέμπτη (23/4) από τους ηγέτες των «27» χωρών–μελών, προκειμένου να διαμορφωθεί και να εγκριθεί επισήμως.
Αντί μιας άμεσης λύσης με μακροχρόνιο ορίζοντα, με δεδομένο πως όλοι (αναλυτές, οίκοι αξιολόγησης, διεθνείς οργανισμοί, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) λίγο ή πολύ ξέρουν πως η οικονομία της ευρωζώνης θα χρειαστεί ως το τέλος του έτους (κατ’ εκτίμηση) 1,5 τρις ευρώ.
Μάλιστα, η συγκεκριμένη συμφωνία διαμορφώθηκε εσκεμμένα με πολλές ασάφειες, για να μπορεί να γίνει αποδεκτή ως «ιστορική» και «σωτήρια» από τους πολίτες τόσο στις χώρες του σκληροπυρηνικού «μετώπου» της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας (όπως οι «αυλοκόλακες και οι οσφυοκάμπτες του Βερολίνου», Ολλανδία, Αυστρία και Φινλανδία) όσο και των χωρών του Νότου (ή μάλλον, της ομάδας των «9+2») που τάσσονται υπέρ της κοινής έκδοσης ομολόγων (δηλ. χρέους).
Το κωμικοτραγικό της υπόθεσης είναι πως η Γερμανία, που δημιούργησε το «μέτωπο» των σκληροπυρηνικών της ευρωζώνης, σε αντίθεση με άλλες κρίσεις της τελευταίας 20ετίας, αυτή την φορά παρουσιάστηκε ως «γεφυροποιός» (μαζί με την Γαλλία) ανάμεσα στις δυο πλευρές.
Η αβάσταχτη γενναιοδωρία…
Δεν είναι άλλωστε τυχαίες οι αναφορές ξένων εφημερίδων για το γεγονός πως «η Γερμανία, η Ολλανδία και η Φινλανδία έδειξαν μεγαλύτερη γενναιοδωρία από ό,τι στην προηγούμενη συνεδρίαση που κατέληξε σε αδιέξοδο».
Η ειρωνεία της υπόθεσης είναι πως 19 ημέρες νωρίτερα η κυβέρνησης της Γερμανίας είχε εγκρίνει ένα πρωτοφανές πακέτο συνολικού ύψους 750 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας στην εγχώρια οικονομία!
Ήταν τόσο… γενναιόδωρη η πλευρά της Γερμανίας (των 83 εκατομμυρίων πολιτών) που συμφώνησε να δημιουργηθεί ένα πακέτο ενίσχυσης των 19 (εκ των 27) χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για να αποτελέσει «όχημα» υποστήριξης και αλληλεγγύης 342 εκατομμυρίων πολιτών, το οποίο ήταν μικρότερο κατά 28,5 % από το δικό της!
Και για να μην υπάρχει αμφιβολία για την γενναιοδωρία των Γερμανών, η Καγκελάριος Μέρκελ ενέκρινε ένα ταμείο διάσωσης 600 δισ. ευρώ για την παροχή δανείων και εγγυήσεων σε εταιρείες που έχουν πληγεί από την πανδημία και για να αγοράσει μετοχές πληττόμενων επιχειρήσεων (δηλ. 400 δισ. ευρώ για εγγυήσεις, 100 δισ. ευρώ για τη διάσωση εταιρειών και 100 δισ. ευρώ για κρατικά δάνεια) ενώ στο πλαίσιο του συμπληρωματικού προϋπολογισμού, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση παρέχει επιπρόσθετα 156 δισ. ευρώ (!) για τη χρηματοδότηση πρόσθετων κοινωνικών δαπανών και για την άμεση ενίσχυση των επιχειρήσεων.
Στην τελευταία κατηγορία προφανώς εντάσσεται και το «διπλό» δάνειο ύψους 3 δις ευρώ με κρατικές εγγυήσεις στην -κατά τα άλλα- πολυεθνική και εισηγμένη εταιρεία Adidas, με τα υπερκέρδη της τελευταίας δεκαετίας και τον περυσινό τζίρο-ρεκόρ των 23,6 δις ευρώ…
Την ίδια ώρα που άλλες χώρες της ευρωζώνης δεσμεύτηκαν να μην δαπανήσουν πάνω από το 2% του ΑΕΠ τους, παρότι μετράνε χιλιάδες νεκρούς και εκατομμύρια ανέργους όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία, οι φιλεύσπλαχνοι Γερμανοί πήραν (προληπτικά) μέτρα που ισοδυναμούν με το 19,65% του ΑΕΠ της χώρας, δαπανώντας 30 φορές περισσότερα χρήματα από όσα επέτρεψε η Κομισιόν να λάβει η μισοκατεστραμμένη Ιταλία!
Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών, από το ευρωπαϊκό πακέτο η Ελλάδα ενδέχεται να εκταμιεύσει περίπου 7-8 δις ευρώ, ενώ η χώρα μας έχει ήδη λάβει συνολικά μέτρα ύψους 26 δις ευρώ για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού. Δηλαδή, το 3,43% των δαπανών της…γενναιόδωρης αλλά δημοσιονομικά αυστηρής Γερμανίας.
…και η επικάλυψη πνεύματος αλληλεγγύης
Όσον αφορά στην περίφημη αλληλεγγύη που αναφέρθηκε επανειλημμένα ο πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο, επί της ουσίας είναι περισσότερο επίφαση παρά δομικό συστατικό της συγκεκριμένης συμφωνίας. Για παράδειγμα, τα δάνεια που οι χώρες θα ζητήσουν από το πακέτο των 540 δισ. ευρώ, θα είναι απαλλαγμένα δημοσιονομικών (δηλ. μνημονιακών) δεσμεύσεων μόνο αν η κυβέρνηση μιας χώρας μπορεί να αποδείξει ότι πρόκειται για δαπάνες υγείας ή όπως αναφέρει το σχετικό κείμενο της συμφωνίας «θα χρησιμοποιηθεί για τη στήριξη της εγχώριας χρηματοδότησης άμεσων και έμμεσων δαπανών υγείας, θεραπείας και πρόληψης που οφείλονται στην κρίση του COVID-19».
Κάθε άλλη δαπάνη, για την οποία θα λάβει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση μια χώρα θα υπόκειται στις (μνημονιακές) δεσμεύσεις του ECCL, σύμφωνα με τον κανονισμός του ESM, όπως διευκρίνισε ο υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας, προς αποφυγήν παρεξηγήσεων…
Για αυτό άλλωστε δημιουργήθηκε και το έτερο οικονομικό «εργαλείο» της «Υποστήριξης από την Πανδημική Κρίση» (PCS), με βάση τις προϋποθέσεις της προληπτικής πιστωτικής γραμμής ECCL, προκειμένου να ελεγχθούν τα κεφάλαια προς τις χώρες του Νότου ή να αποδεσμευτούν με μνημονιακές δεσμεύσεις.
Όπως αναφέρεται στην επίσημη ανακοίνωση, «θα είναι διαθέσιμο σε όλα τα κράτη-μέλη σε αυτήν την περίοδο της κρίσης, υπό τυποποιημένους όρους συμφωνημένους εξαρχής από τα διοικητικά σώματα του ESM, που θα αντανακλούν τις τρέχουσες προκλήσεις, βάσει εκ των προτέρων αξιολογήσεων από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς». Δηλαδή, με απλά λόγια….αλληλεγγύη υπό προϋποθέσεις, όρους και εντός συγκεκριμένων ορίων ή με αποδοχή μνημονιακών δεσμεύσεων!
Έτσι, παρά τη σαφή προσπάθεια να παρουσιαστούν οι αποφάσεις του Eurogroup σαν «σωσίβιο διάσωσης» των χωρών της ευρωζώνης που έχουν πληγεί περισσότερο από τον κορωνοϊό, η πραγματική βοήθεια παραμένει απολύτως δεσμευμένη στα χέρια των ηγετών των χωρών που ελέγχουν οικονομικά την Ευρωπαϊκή Ένωση και αντιμετωπίζουν την κρίση της πανδημίας ως μια ευκαιρία άσκησης πολιτικής εξουσίας.
Ακόμα και το «Ταμείο Ανάκαμψης» (σημείο 19 της συμφωνίας) θα εξεταστεί ως ένα είδος «καινοτόμου χρηματοοικονομικού εργαλείου» από τους ηγέτες των χωρών-μελών υπό τον όρο ότι θα είναι «προσωρινό», «στοχευμένο» αλλά και «ανάλογο του ασυνήθιστου κόστους της τρέχουσας κρίσης» και «συμβατό με τις Συνθήκες της Ε.Ε.». Αν δηλαδή υπάρξει νέα συμφωνία στην Σύνοδο Κορυφής από τους ηγέτες των 27 χωρών στις στις 23 Απριλίου, θα είναι Ταμείο ανασυγκρότησης και όχι έκδοση «ευρω-ομόλογου».
Άλλη μια υπόσχεση των Γερμανών που ενδέχεται να αιωρείται στους ευρωπαϊκούς θεσμούς αλλά να μην υλοποιηθεί ποτέ. Ειδικά, αν υπάρξουν πιέσεις να λάβει την μορφή «ευρω-ομολόγου»…
