Η έντονη Κινεζική επενδυτική παρουσία στα Βαλκάνια μετρά ήδη κάτι παραπάνω από πέντε χρόνια και η “επενδυτική επιδρομή” έχει ανοίξει πολλά ζητήματα και έχει προκαλέσει πολλές ανησυχίες για τις “επενδυτικές μεθόδους” που χρησιμοποιούνται, τις επιπτώσεις στις τοπικές κοινωνίες, αλλά και τους μελλοντικούς στόχους των Κινέζων.
Το ζήτημα των επενδύσεων έχει πολλές διαφορετικές πτυχές (οικονομικές, πολιτικές, περιβαλλοντικές) οι οποίες είναι αδύνατον να αναλυθούν όλες σε ένα άρθρο. Ωστόσο αξίζει να μελετήσει κανείς τους βασικότερους πυλώνες του κινεζικού επενδυτικού σχεδίου.
Από τους BRICS στην Κινεζική “επενδυτική επιδρομή”
Στις 16 Ιουνίου 2009, στο Αικατερίνμπουργκ της Ρωσίας οι BRICs (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) πραγματοποίησαν την πρώτη επίσημη σύνοδο κορυφής τους. Ο βασικός στόχος της συνόδου κορυφής σχετιζόταν με τη βελτίωση της τρέχουσας παγκόσμιας οικονομικής κατάστασης και το πως οι τέσσερις χώρες μπορούν να συμβάλουν στην μεταρρύθμιση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Ένα χρόνο αργότερα η Νότια Αφρική ζήτησε να γίνει μέλος του νέου οικονομικού σχεδίου που τότε βρισκόταν ακόμη στα πρώτα του στάδια.
Η πρωτοβουλία “16+1” και το σχέδιο “One Belt One Road” (OBOR)
Το 2014 οι BRICS προχώρησαν στην ίδρυση της δικής τους αναπτυξιακής τράπεζας. Δύο χρόνια νωρίτερα, η Κίνα δημιουργεί την πρωτοβουλία “16+1”, δηλαδή μια πολιτική και επενδυτική πλατφόρμα που περιλαμβάνει 11 κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, κράτη-μέλη της Ε.Ε αλλά και τα βαλκανικά κράτη, Αλβανία, ΠΓΔΜ, Μαυροβούνιο, Βοσνία και Σερβία. Παράλληλα οι επενδυτικές κινήσεις σε μεγάλα Ευρωπαϊκά λιμάνια, σιδηροδρομικούς σταθμούς και οδικά δίκτυα εκτείνονται σε όλα σχεδόν τα Ευρωπαϊκά κράτη.
Πάνω σε αυτή τη πλατφόρμα οικοδομείται και το σχέδιο “One Belt One Road” (OBOR) που προωθεί η κινεζική ηγεσία για τον νέο “Δρόμο του Μεταξιού” και της μεταφοράς προϊόντων προς τη Δύση, διαμέσου των Βαλκανίων. Με το “One Belt One Road” , το Πεκίνο φιλοδοξεί να διασυνδέσει την Ασία με την Ευρώπη μέσω χερσαίων και θαλάσσιων εμπορικών διαδρομών.
Οι Κινεζικές επενδύσεις
Από το λιμάνι του Πειραιά ως τα λιμάνια της Βαλένθια και του Μπιλμπάο. Από τους σιδηροδρομικούς σταθμούς της Μαδρίτης και της Σαραγόσα, ως το νέο μεγάλο σιδηροδρομικό δίκτυο, το οποίο επεκτείνεται από τον Πειραιά μέχρι το Βελιγράδι, οι κινεζικές επενδύσεις στην Ευρώπη είναι ιδιαίτερης στρατηγικής και εμπορικής σημασίας.
Ελλάδα και Σερβία έχουν την “μερίδα του λέοντος” στο στρατηγικό επενδυτικό σχέδιο των Κινέζων στα Βαλκάνια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι η κινεζική China Road and Bridge Corporation, που κατασκεύασε πριν από τρία χρόνια μια τεράστια γέφυρα στον ποταμό Δούναβη, που πλέον συνδέει τις συνοικίες του Βελιγραδίου Ζέμουν και Μπόρτσα. Η γέφυρα έχει μήκος 1.507 μέτρων, 29,1 μέτρα πλάτος και 22,8 μέτρα ύψος, ενώ διαθέτει 6 λωρίδες κίνησης οχημάτων.
Επιπλέον η κινεζική εταιρία HBIS (Hebei Iron and Steel Group Company Limited) εξαγόρασε τη μεγαλύτερη σερβική χαλυβουργία “Zelezara Smederevo” έναντι του ποσού των 46 εκατ. ευρώ.
Η κινεζική εταιρεία αγόρασε και τις 98 μονάδες παραγωγής της σερβικής χαλυβουργίας ενώ δεσμεύτηκε ότι θα επενδύσει 300 εκατ. ευρώ, θα αυξήσει την παραγωγή στους 2,1 εκατ. τόνους και θα κρατήσει τους 5050 εργαζόμενους.
Αντίστοιχα φιλόδοξα είναι και τα επενδυτικά σχέδια μέσω του κολοσσού China Railway Rolling Stock Corp (CRRC), που κατέθεσε πρόταση για την εξαγορά των υπερχρεωμένων Βουλγαρικών Σιδηροδρόμων (BZD Holding). Η CRRC είναι ο μεγαλύτερος κατασκευαστής σιδηροδρομικού τροχαίου υλικού στον κόσμο και η πρότασή της για τους Βουλγαρικούς Σιδηροδρόμους προβλέπει την αναχρηματοδότηση δανείου 130 εκατ. ευρώ της BZD Holding, την προμήθεια τροχαίου υλικού αξίας 170 εκατ. ευρώ και την κατασκευή μονάδας συναρμολόγησης βαγονιών στη Βουλγαρία με κινεζικά κεφάλαια.
Παρόμοια και στην Αλβανία πραγματοποιήθηκε πέρυσι η εξαγορά της καναδικής Bankers Petroleum, έναντι συνολικού ποσού 440,4 εκατ. δολαρίων από την κινεζική Geo – Jade Petroleum Corporation. Πρόκειται για τα δικαιώματα ανάπτυξης του πεδίου Patos Marinza, καθώς επίσης και του πεδίου Kucoca και του μπλοκ F στα ανατολικά της χώρας. Παράλληλα εκτός Αλβανίας απέκτησε τα δικαιώματα πεδίου στην βορειανατολική Ουγγαρία. Σημειώνεται ότι το Patos Marinza είναι το μεγαλύτερο κοίτασμα της Αλβανίας με την Bankers να εμφανίζει μέση παραγωγή το 2015 της τάξης των 19.384 βαρελιών την ημέρα. Το κοίτασμα έχει 190 εκατ. βαρέλια βεβαιωμένα αποθέματα.
Και οι επενδύσεις συνεχίζονται σε πολλούς τομείς, όλα βασισμένα σε ένα στρατηγικό σχέδιο διασύνδεσης της κινεζικής παραγωγής με την καταναλωτική Ευρώπη. Οι επενδύσεις αυτές δημιουργούν νέες συνιστώσες και σαφώς η κινεζική επιρροή στα Βαλκάνια ενισχύεται ταχύτατα.
Πως επενδύουν οι Κινέζοι;
Οι επενδύσεις γίνονται μέσω διμερών διακρατικών συμφωνιών χρηματοδότησης έργων υποδομής αλλά και εξαγορές στρατηγικών υποδομών από κινέζικες κρατικά ελεγχόμενες εταιρείες. Τα επιτόκια των συμφωνιών κυμαίνονται συνήθως γύρω στο 2 με 2.5%.
Ωστόσο οι διακρατικές αυτές συμφωνίες ανησυχούν την Ευρώπη. Το ζήτημα των Κινεζικών επενδύσεων άνοιξε και σε πρόσφατο forum που πραγματοποιήθηκε στην Πρίστινα του Κοσόβου. Η Ευρώπη βλέπει με επιφύλαξη την κινεζική επενδυτική επιδρομή. Χαρακτηριστικά, υψηλόβαθμο στέλεχος Αυστρο-Γαλλικού κέντρου Έρευνας δήλωσε αναφορικά με τις κινεζικές επενδύσεις ότι “πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα κριτικοί, για τις συνθήκες και τους μελλοντικούς στόχους των κινεζικών επενδύσεων στα Βαλκάνια”.
Η Κίνα προωθεί ένα διαφορετικό μοντέλο οικονομικών σχέσεων και οι τακτικές της διαφέρουν σε σχέση με τις Δυτικές πρακτικές. Αυτός είναι και ο κυριότερος λόγος ανησυχίας των Ευρωπαίων: η κινεζική επιρροή στις ηγεσίες των Βαλκανίων. Σε χώρες που μαστίζονται από φαινόμενα διαφθοράς η οικονομική επιρροή εύκολα μεταφράζεται σε πολιτική επιρροή, με απρόβλεπτες συνέπειες.
