Η χθεσινή υπογραφή συμφωνίας για την ΑΟΖ ανάμεσα σε Ιταλία και Ελλάδα αποτελεί την μεγαλύτερη διπλωματική νίκη των τελευταίων χρόνων απέναντι στις προκλήσεις της Τουρκίας και όπως δείχνουν τα πράγματα δεν θα είναι η μοναδική που θα επιτευχθεί αυτό το καλοκαίρι.
Εκτός από το γεγονός ότι η χθεσινή συμφωνία Ελλάδας και Ιταλίας βάζει τέλος σε μια εκκρεμότητα 43 χρόνων ανάμεσα στις 2 χώρες, αποτελώντας στην ουσία τη συνέχεια της συμφωνίας του 1977 για την υφαλοκρηπίδα, αποτελεί επίσης και επιβεβαίωση της ισχύος των συμφωνιών του Διεθνούς Δικαίου.
Τι κερδίζει η Ελλάδα από τη συμφωνία
Εκτός από τις εντυπώσεις στην διεθνή σκηνή, η χώρα μας έχει πολλαπλά σημαντικά οφέλη από την χθεσινή συμφωνία, αλλά κι από όλες όσες ακολουθήσουν. Το πρώτο της κέρδος είναι η εξασφάλιση νομικής επήρειας στα νησιά, κάτι που λειτουργεί ως δεδικασμένο για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών και με τις άλλες γειτονικές χώρες. Στην ουσία, η σημερινή συμφωνία αναγνωρίζει ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα στα νησιά του Ιονίου Πελάγους, κάτι που βάζει νέους όρους στο τραπέζι για την συμφωνία με την Αλβανία.
Ταυτόχρονα, είναι βασισμένη στο διεθνές δίκαιο και τις ισχύουσες συμφωνίες και όχι σε αυθαίρετες διεκδικήσεις, όπως το μόνο τους καθιερωμένους διεθνείς κανόνες του Δικαίου της Θάλασσας αλλά και τα δικαιώματα τρίτων. Επιπλέον, μόλις η ελληνοϊταλική συμφωνία κατατεθεί στον ΟΗΕ, θα δημιουργηθεί νομικό προηγούμενο για τη χάραξη θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς το κείμενο φέρει την υπογραφή δύο σημαντικών χωρών του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δύο χωρών που αποδεδειγμένα σέβονται το Διεθνές Δίκαιο και τις αρχές καλής γειτονίας.
Την ίδια στιγμή, κατοχυρώνει το δικαίωμα της χώρας μας στην επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης παντού στα 12 ναυτικά μίλια, ενώ βάζει δυνατά την Αίγυπτο μέσα στο “παιχνίδι”.
Η ώρα της Αιγύπτου
Η δεδομένη χρονική περίοδος είναι η καταλληλότερη για την υπογραφή συμφωνίας για την ΑΟΖ με την Αίγυπτο, οι σχέσεις της οποίας με την Τουρκία το τελευταίο διάστημα περνάνε κρίση.
Οι διαπραγματεύσεις με το Κάιρο θα είναι αρκετά δύσκολες, καθώς σε περίπτωση επιτυχίας αυτό θα σημαίνει ουσιαστική ακύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου, ενώ το αντίστροφο θα αφήσει την Τουρκία δίχως κανένα πρόσχημα προώθησης της αναθεωρητικής ατζέντας της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η συμφωνία με την Αίγυπτο είναι κομβικής σημασίας, αν και η πρόοδος που έχει γίνει μέχρι τώρα είναι μικρή. Ο λόγος δεν είναι άλλος από την παραδοσιακή απροθυμία του Καΐρου, κάτι που κάνει πολύ σημαντική την επίσκεψη του κλιμακίου του υπουργείου Εξωτερικών στις 18 Ιουνίου.
Όπως ανέφερε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, η συμφωνία με την Αίγυπτο είναι ένας από τους πάγιους στόχους της εξωτερικής μας πολιτικής, αναγνωρίζοντας πως υπάρχουν δυσκολίες. Ειδικότερα, είπε πως είναι μια πολύπλοκη κατάσταση, έχει πολλές παραμέτρους, και πολιτικές και νομικές, υπογραμμίζοντας την αποφασιστικότητα της Ελλάδας να προσπαθήσει και να κάνει το καλύτερο που μπορεί. Ειδική μνεία έκανε στις «πολύ καλές σχέσεις της Ελλάδας με την Αίγυπτο», σημειώνοντας πως οι δύο χώρες έχουν κοινή αντίληψη για πάρα πολλά πράγματα.
Στην πραγματικότητα συζητήσεις με την Αίγυπτο (για υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ) γίνονται από τη δεκαετία του 1970, με διαλείμματα, αρκετές αναθερμάνσεις, αλλά κανένα αποτέλεσμα, παρά το γεγονός ότι το Κάιρο προχώρησε σε οριοθέτηση με τη Λευκωσία το 2003. Αγκάθι στις διαπραγματεύσεις με την Αίγυπτο ήταν διαχρονικά η πλήρης επήρεια του Καστελλόριζου, την οποία το Κάιρο δεν δέχεται.
Ο διεθνής αποκλεισμός της Τουρκίας και οι αντιδράσεις της Άγκυρας
Όπως είναι φυσικό, η Τουρκία δεν έχει δει με καλό μάτι τις κινήσεις της Ελλάδας, οι οποίες κατοχυρώνουν την θέση της χώρας στο διεθνές παιχνίδι και αποκαλύπτουν τις αβάσιμες κινήσεις του Ερντογάν, ο οποίος προσπαθεί να κατοχυρώσει δικαιώματα σε περιοχές στις οποίες δεν έχει πρόσβαση.
Αυτή τη στιγμή ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, ο οποίος εκφράζεται για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με ανοιχτά εχθρικό ύφος για διάφορους λόγους, έχει ως πρώτη προτεραιότητά του στην περιοχή, τη διάσωση της Λιβύης από τη συνολική επικράτηση ενός καθεστώτος όπου θα είχαν προνομιακή εκπροσώπηση και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι.
Επίσης, έχοντας πρακτικά λάβει υπό την προστασία του τον Xαλίφα Χαφτάρ, επιθυμεί την κατάπαυση του πυρός και μια σταθεροποίηση η οποία θα του επιτρέψει να διατηρήσει τα δυτικά σύνορά του καθαρά από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Παρά το γεγονός ότι η θέση της αιγυπτιακής κυβέρνησης σήμερα είναι καθαρά αρνητική έναντι της Άγκυρας, δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι επιθυμεί να ανοίξει ένα ακόμα μέτωπο, αυτή τη φορά στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σε κάθε περίπτωση, η χώρα δείχνει να κινείται με ψύχραιμες κινήσεις και δομημένες προτάσεις, έχοντας αποφύγει με επιτυχία να απαντήσει στην Τουρκία, η οποία περιμένει έστω και την παραμικρή ευκαιρία να φέρει την χώρα μας στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Η Ελλάδα δεν έχει να διαπραγματευτεί κάτι καθώς όλα της δικαιώματα απορρέουν από τις διεθνείς συνθήκες, τις οποίες η Άγκυρα αμφισβητεί. Οποιαδήποτε τέτοια κίνηση από την μεριά της χώρας μας, θα είναι μια έμμεση αποδοχή πως υπάρχουν γκρίζες ζώνες στις διεθνείς αυτές συνθήκες και θα δώσουν “πάτημα” στην Τουρκία η οποία θα εγείρει διεκδικήσεις για θέματα στα οποία μέχρι τώρα κανένα δικαίωμα.
Επίσης, είναι απόλυτα σαφές, ότι από την στιγμή που η Ελλάδα μπήκε στην διαδικασία να οριοθετήσει τον χώρο της και να έρθει σε συμφωνίες με γειτονικές χώρες, πιστεύει πως έχουν ωριμάσει πολιτικά και κοινωνικά οι συνθήκες και θα μπορέσει να προχωρήσει σε μια σειρά μικρών συμβιβασμών οι οποίοι μέχρι πριν από λίγο καιρό, θα ήταν πολιτικά και κοινωνικά δύσκολα διαχειρίσιμοι.
