Σε ύψη-ρεκόρ βρίσκονται τα μετρητά που κυκλοφορούν στην ελληνική οικονομία, με το συνολικό ποσό να υπολογίζεται από την Τράπεζα της Ελλάδος κοντά στα 33 δισ. ευρώ.
Παρά την αύξηση των αποταμιεύσεων, την επέκταση των πληρωμών με «πλαστικό χρήμα» και την ασφάλεια του τραπεζικού συστήματος, εντούτοις ένα μεγάλο ποσοστό πολιτών διατηρεί μετρητά εκτός του τραπεζικού συστήματος. Η αυξημένη κυκλοφορία μετρητών στην οικονομία αυξάνει τον κίνδυνο φοροδιαφυγής και «μαύρου χρήματος» και στο πλαίσιο αυτό το υπουργείο Οικονομικών, όπως έγραψε το emea πρόσφατα, ετοιμάζει πακέτο 5 παρεμβάσεων για την προώθηση των ηλεκτρονικών πληρωμών και την πάταξη της κυκλοφορίας των μετρητών.
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, το νόμισμα σε κυκλοφορία, τον περασμένο Ιούνιο έφτασε στο ποσό των 32,78 δισ. ευρώ, που είναι το υψηλότερο διαχρονικά που έχει καταγραφεί. Όπως προκύπτει από τον σχετικό πίνακα, που περιλαμβάνεται στην σχετική έκθεση της ΤτΕ, σε επίπεδα άνω των 30 δισ. ευρώ είναι σταθερά από τον Ιούνιο του 2020 και μετά. Επίσης, η ρευστότητα είχε αυξηθεί στα επίπεδα των 30 δισ. ευρώ, από τα τέλη του 2017 και το 2018, όταν χαλάρωσαν τα capital controls που είχαν επιβληθεί το 2015. Η αύξηση της νομισματικής κυκλοφορίας παρατηρήθηκε από το πρώτο μνημόνιο το 2010 και κυρίως από το 2011 και μετά όταν και ξεπέρασε για πρώτη φορά το ποσό των 20 δισ. ευρώ.
Στα επόμενα χρόνια, η ανασφάλεια των νοικοκυριών αυξήθηκε και παράλληλα αυξήθηκε η ποσότητα του χρήματος υπό τη μορφή ρευστού που διακρατούσαν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις. Το 2014 ανήλθε κατά μέσο όρο στο ποσό των 25 δισ. ευρώ, ενώ μέχρι τα μέσα του 2015 έφτασε στα 27 δισ. ευρώ. Κατόπιν, η αυξητική πορεία φρέναρε λόγω των capital controls, για να ξεκινήσει η εκ νέου αύξησή του από τον Ιούνιο του 2016 και το 2018 να υπερβεί το ποσό των 30 δισ. ευρώ. Από τον Ιανουάριο του 2019 καταγράφηκε υποχώρηση της νομισματικής κυκλοφορίας μέχρι του ποσού των 27 δισ. ευρώ, για να επανέλθει σε ανοδικούς ρυθμούς από τον Μάιο του 2020 και τον Ιούνιο του περασμένου έτους να ξεπεράσει τα 30 δισ. ευρώ.
Γιατί αυξήθηκαν τα μετρητά
Οι λόγοι που οδηγούν τους πολίτες να συναλλάσσονται με μετρητά, παρά τα αντικίνητρα που υπάρχουν, είναι πολλοί.Σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών, από το ποσό των 33 δισ. ευρώ, είναι η αξία των μετρητών, εκτός τραπεζικού συστήματος, τα μισά περίπου, 15-20 δισ. ευρώ χρησιμοποιούνται σε καθημερινές συναλλαγές, ενώ το υπόλοιπο ποσό είναι τοποθετημένο σε τραπεζικές θυρίδες και σε…στρώματα.
Αναφορικά με τους λόγους που οδηγούν ορισμένους να διατηρούν εκτός τραπεζών, ένα σημαντικό μέρος των αποταμιεύσεών τους είναι:
1. Τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια που προσφέρουν πλέον οι τράπεζες και οι καταθέτες δεν έχουν κάποιο έσοδο.
2. Ο κίνδυνος κατασχέσεων των τραπεζικών λογαριασμών, από την εφορία, τον ΕΦΚΑ και τις τράπεζες, για οφειλές.
3. Ο κίνδυνος ελέγχου των καταθέσεων από την εφορία, στις περιπτώσεις που κάποια ποσά ή το σύνολο δεν καλύπτεται από δηλωθέντα εισοδήματα.
4. Οι πληρωμές με μετρητά είναι… ευπρόσδεκτες από τις επιχειρήσεις και προσφέρουν σημαντικές εκπτώσεις, σε σχέση με τις πληρωμές με κάρτες, για τις οποίες πρέπει να εκδοθούν και αποδείξεις.
5. Κατά την περίοδο της πανδημίας ενδεχομένως η διακράτηση μετρητών να αυξήθηκε λόγω της μείωσης της κατανάλωσης, αν και δεν είχε λόγο ο πολίτης να σηκώσει χρήματα από τον τραπεζικό του λογαριασμό, χωρίς να έχει την ευχέρεια να ψωνίσει ελεύθερα μέσα στην καραντίνα.
