Όσο περνάει ο καιρός και ο πλανήτης αρχίσει και μετράει τις πληγές του από την πανδημία, οι κυβερνήσεις σε όλο σχεδόν τον κόσμο αντιμετωπίζουν αυξανόμενες χρηματοδοτικές ανάγκες καθώς εφαρμόζουν μεγάλα πακέτα δημοσιονομικών κινήτρων για την αντιμετώπιση της σοβαρής οικονομικής ύφεσης.
Κεντρικές και ιδιωτικές τράπεζες χρηματοδοτούν περισσότερο από το ήμισυ των αυξανόμενων δαπανών, γεγονός που επηρεάζει τη σύνθεση των ισολογισμών τους.
Τον Μάρτιο, οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ άρχισαν να αυξάνουν έντονα το εγχώριο δημόσιο άνοιγμα, το οποίο αποτελείται τόσο από χρεόγραφα όσο και από δάνεια. Αυτό σηματοδοτεί το τέλος μιας τάσης πτώσης ή σταθερών απαιτήσεων που είχε επικρατήσει από το 2015. Οι τράπεζες αύξησαν την έκθεσή τους κατά 61 δισ. ευρώ τον Μάρτιο, 82 δισ. ευρώ τον Απρίλιο και 52 δισ. ευρώ το Μάιο, γεγονός που τονίζει την ισχυρότερη ανάπτυξη σε τρεις συνεχόμενους μήνες που έχει καταγραφεί ποτέ. Στο τέλος Μαΐου, το συνολικό υπόλοιπο ανήλθε σε 2.173 δισ. ευρώ. Κατά την ίδια περίοδο, οι τράπεζες επέκτειναν επίσης τις απαιτήσεις τους έναντι άλλων κρατικών κεφαλαίων της ζώνης του ευρώ κατά 67 δισ. ευρώ σε 580 δισ. ευρώ (+ 13%, έναντι + 10% για τα εγχώρια ανοίγματα).
Η πανδημία αύξησε την ρευστότητα
Οι τράπεζες σε αυτό το διάστημα αντιμετώπισαν την αυξανόμενη πιστωτική ζήτηση από εταιρείες και επίσης ενίσχυσαν τα δικά τους αποθέματα ρευστότητας στις κεντρικές τράπεζες. Κεφάλαιο και αποθεματικά, αντίθετα, παρέμειναν σχεδόν αμετάβλητα, γεγονός που αύξησε τον λόγο του εγχώριου ανοίγματος σε κρατικά κεφάλαια από 78% στα τέλη Φεβρουαρίου σε 86% στα τέλη Μαΐου. Η έκθεση των τραπεζών, σε όλες τις κυρίαρχες οικονομίες της ζώνης του ευρώ ανήλθε στο 7,8% του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και στο 109% των ιδίων κεφαλαίων.
Μια ματιά στις εθνικές τραπεζικές αγορές αποκαλύπτει σημαντικές διαφορές εντός της ζώνης του ευρώ, παρόλο που όλα τα τραπεζικά συστήματα (εκτός από τους Ολλανδούς) αύξησαν την εγχώρια έκθεσή τους σε απόλυτους και σχετικούς όρους. Μεταξύ των πέντε μεγαλύτερων χωρών, οι τράπεζες στην Ιταλία και την Ισπανία σημείωσαν τη μεγαλύτερη αύξηση και το υψηλότερο μερίδιο της έκθεσης σε εγχώρια κρατικά. Στη Γαλλία και τη Γερμανία, το μερίδιο είναι χαμηλότερο του μέσου όρου της ζώνης του ευρώ. Οι ολλανδικές τράπεζες είναι οικονομικά οι λιγότερο εκτεθειμένες στους εγχώριους τίτλους.
Αυξάνεται η έκθεση σε ομόλογα
Η συνολική αύξηση του ανοίγματος σε κρατικούς τίτλους οφείλεται κυρίως σε εξαιρετικά μεγάλες αγορές χρεωστικών τίτλων, ενώ δεν υπήρχε συγκρίσιμη αύξηση των δανείων προς τον δημόσιο τομέα. Αυτό υποδηλώνει ότι οι τράπεζες χρηματοδότησαν ως επί το πλείστον κεντρικές κυβερνήσεις, καθώς οι κρατικές αρχές βασίζονται λιγότερο σε τίτλους και οι τοπικές κυβερνήσεις χρησιμοποιούν κυρίως δάνεια για να καλύψουν χρηματοδοτικές ανάγκες. Οι εθνικές κυβερνήσεις ξεκίνησαν τα επεκτατικά δημοσιονομικά προγράμματα τον Μάρτιο προκειμένου να μετριάσουν την οικονομική ύφεση που προκλήθηκε από την πανδημία και το “κλείδωμα” της αγοράς.
Ταυτόχρονα, η “καθαρή” έκδοση χρεογράφων από κυβερνήσεις διογκώθηκε. Τον Μάρτιο, ήταν 84 δισ. ευρώ, διπλάσιο από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο. Τον Απρίλιο, αυξήθηκε στα 172 δισ. ευρώ. Ως εκ τούτου, οι τράπεζες χρηματοδοτούν ένα σημαντικό μερίδιο της δημοσιονομικής επέκτασης.
Το “πλυντήριο” της ΕΚΤ
Οι τράπεζες θα μπορούσαν να επενδύουν σε κρατικό χρέος της ζώνης του ευρώ για λόγους ασφαλείας λόγω της οικονομικής ύφεσης. Επιπλέον, οι τράπεζες ενδέχεται να αγοράζουν κρατικό χρέος για να το μετατρέψουν για ρευστότητα στην ΕΚΤ. Όμως, τα ομόλογα από περιφερειακές χώρες είχαν γίνει επίσης πιο ελκυστικά λόγω της αύξησης των αποδόσεων. Προφανώς, δεδομένης της χρηματοδότησης της ΕΚΤ με μηδενικά ή αρνητικά επιτόκια, η μεταφορά εμπορίου από τέτοιες επενδύσεις βοηθά τις τράπεζες να παράγουν πολύ αναγκαία έσοδα από τόκους.
Όποιος και αν είναι ο λόγος, ο “δεσμός” των κρατικών τραπεζών στη ζώνη του ευρώ γίνεται ισχυρότερος από ποτέ.
