Τις προκλήσεις της επόμενης τριαντακονταετίας στην παραγωγή τροφίμων αλλά και το περιβάλλον προσπαθεί να αντιμετωπίσει μια ελληνική Startup με διεθνή εμβέλεια και υψηλή τεχνολογία βελτιστοποιώντας την αγροτική παραγωγή της και παράλληλα μειώνοντας τους πόρους που χρειάζεται, ειδικά σε ό,τι αφορά το νερό και την ενέργεια. Για αυτά και άλλα πολλά ζητήματα συνομιλήσαμε με τον CEO της Brite Solar Δρ Νικόλαο Κανόπουλο.
S.M. Μπορείτε να μας πείτε την ιστορία πίσω από την ίδρυση της Brite Solar;
Η παρατήρησή σας για παραγωγή τέτοιων προϊόντων στην Ελλάδα και η αναφορά σας στις δύο εταιρείες, που γνωρίζω καλά, έχει βάση, γιατί όντως για συμβατικά φωτοβολταϊκά, η παραγωγή στην Ελλάδα δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τα εργοστάσια σε Κίνα και Ινδία που έχουν παραγωγή πολλαπλάσιου όγκου.
Αυτό γίνεται γιατί δεν υπάρχει ούτε σημαντική τεχνολογική διαφοροποίηση στο τελικό προϊόν, αλλά ούτε και ιδιόκτητη καινοτόμα τεχνολογία που είναι μοναδική για τον παραγωγό. Η πεποίθησή μας ότι η παραγωγή της τεχνολογίας μας στην Ελλάδα είναι ανταγωνιστικά εφικτή βασίζεται στο γεγονός ότι έχουμε μοναδική τεχνολογία και υλικά που συνθέτουμε οι ίδιοι, όπως επίσης πατέντες σε Κίνα, ΗΠΑ και ΕΕ που μας προφέρουν νομική προστασία.
S.M. Πολλοί ειδικοί υπογραμμίζουν ότι η επόμενη κρίση σε παγκόσμιο επίπεδο θα είναι διατροφική. Πώς προκύπτει αυτό;
Κανόπουλος: Αυτός ο ισχυρισμός και η ισχυρή πεποίθηση οφείλω να πω ότι βασίζεται σε πρόσφατα δεδομένα που ανακοίνωσε το οικονομικόforum του ΟΗΕ. Εκεί, λοιπόν, προβλέπουν αύξηση του πληθυσμού της Γης στα 9,7 δισεκατομμύρια το 2050. Για να τραφεί αυτός ο πληθυσμός με τα σημερινά διατροφικά δεδομένα, όπου παρεμπιπτόντως 700 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται, η γεωργική παραγωγή θα πρέπει να αυξηθεί κατά 70-100% σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα.
Αυτό απλά δεν είναι βιώσιμο με τις συμβατικές μεθόδους της γεωργίας, επειδή σήμερα η γεωργία καταναλώνει το 70% του νερού και το 14% της ενέργειας παγκοσμίως. Πρώιμα σημάδια αυτής της κρίσης αρχίζουν να γίνονται ορατά σήμερα. Στην κοιλάδα Salinas στην Καλιφόρνια, όπου καλλιεργούνται σχεδόν όλα τα ντόπια παραγόμενα λαχανικά της αμερικανικής αγοράς, υπάρχει μεγάλη διαμάχη μεταξύ των γεωργών και των υπόλοιπων πολιτών για τη διανομή του νερού, που γίνεται πλέον με κάποια μορφή δελτίου.
Ως εκ τούτου, θα πρέπει να βρεθεί τεχνολογική λύση για να φτάσουμε στα επίπεδα παραγωγής που απαιτούνται και να γίνει αυτό με μικρή ή μηδενική επίπτωση στο περιβάλλον, επειδή η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει περαιτέρω τις γεωργικές καλλιέργειες, με εκατομμύρια τόνους σοδειάς να χάνονται κάθε χρόνο λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων.
S.M. Μπορούμε ταυτόχρονα να ξοδεύουμε περισσότερη ενέργεια και νερό για να αυξήσουμε την παραγωγή τροφίμων, ώστε να διατηρήσουμε ή να βελτιώσουμε το διατροφικό επίπεδο των ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο κρατώντας το κόστος σε προσιτά επίπεδα;
Κανόπουλος: Η σύντομη απάντηση είναι όχι. Αν πάρουμε το ευνοϊκό σενάριο και υποθέσουμε ότι η αύξηση της παραγωγής που απαιτείται είναι 70%, τότε η απαίτηση για το νερό θα φτάσει το 119% όλου του νερού που ξοδεύουμε σήμερα ΜΟΝΟ για τη γεωργία. Αυτό φυσικά είναι ανέφικτο και μη βιώσιμο. Από την άλλη πλευρά, εάν δεν αυξηθεί η παραγωγή, αλλά αυξηθεί σε αυτά τα επίπεδα η ζήτηση, οι τιμές των τροφίμων θα αυξηθούν εκθετικά με ίσως ανεξέλεγκτες γεωπολιτικές επιπτώσεις.
Εάν δεν καταφέρουμε να αυξήσουμε την απόδοση των καλλιεργειών μαζικά με ταυτόχρονα δραστική μείωση της χρήσης νερού, τότε ίσως και 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι να αντιμετωπίσουν λιμό τα επόμενα 30 χρόνια. Για να σας το θέσω πιο γραφικά: για να επισιτιστεί ο εκτιμώμενος πληθυσμός της Γης το 2050 με τις σημερινές αποδόσεις της γεωργικής καλλιέργειας, θα πρέπει να καθαριστούν τα περισσότερα δάση στον κόσμο εξαφανίζοντας χιλιάδες είδη του ζωικού βασιλείου και αυξάνοντας τις εκπομπές αερίου του θερμοκηπίου, σε σημείο που να ξεπεραστεί το όριο αύξησης της θερμοκρασίας κατά 2°C όπως ορίστηκε στη Συμφωνία του Παρισιού, ακόμα κι αν οι εκπομπές από άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες σχεδόν μηδενιστούν.
S.M. Ποιες είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη γεωργική παραγωγή; Η χρήση περισσότερης ενέργειας από μη ανανεώσιμες πηγές στη γεωργία δεν επιτείνει την κλιματική αλλαγή;
Κανόπουλος: Θα απαντήσω πρώτα στο δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας με ένα εμφατικό «ναι». Η χρήση ορυκτών καυσίμων στη γεωργία έχει πολύ μεγάλες και αρνητικές επιπτώσεις στην κλιματική αλλαγή. Με τη σειρά της η κλιματική αλλαγή επιφέρει ακραία καιρικά φαινόμενα, τα οποία επιμηκύνουν τις καλλιεργητικές περιόδους, καταστρέφουν εκατομμύρια τόνους σοδειάς είτε λόγω ακραίας ξηρασίας είτε λόγω βροχοπτώσεων, χαλαζοπτώσεων και παγετού. Μια άλλη σημαντική επίπτωση είναι η μείωση του πληθυσμού των μελισσών, η οποία είναι μία σημαντική παράμετρος, μια και οι μέλισσες συμβάλλουν στο μεγαλύτερο κομμάτι της επικονίασης των φυτών στη γεωργία. Επιγραμματικά θα έλεγα ότι η γεωργία είναι μια δουλειά με ρίσκο και η κλιματική αλλαγή αυξάνει κατά πολύ αυτό το ρίσκο.
S.M. Υπάρχει τεχνολογική λύση για την ανάγκη αύξησης της παραγωγής χωρίς επιπτώσεις στο κλίμα και χωρίς καταστροφικές επιπτώσεις στη διαχείριση των υδάτινων πόρων στον πλανήτη;
Κανόπουλος: Υπάρχει λύση και αυτή είναι η καλλιέργεια σε θερμοκήπια με γεωργία ακριβείας. Έρευνα που δημοσιεύτηκε από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνας στις ΗΠΑ πριν από τέσσερα χρόνια δείχνει ότι η παραγωγή σε θερμοκήπιο ανά τετραγωνικό είναι δέκα φορές μεγαλύτερη σε σχέση με την ανοιχτή γεωργία και, το σημαντικότερο, καταναλώνοντας 10 φορές λιγότερο νερό. Το κόστος για αυτό όμως είναι η ενέργεια, η οποία είναι περίπου 10 φορές παραπάνω.
Επομένως η τεχνολογική λύση στο πρόβλημα είναι η μαζική χρήση θερμοκηπίων για την καλλιέργεια τροφίμων με ταυτόχρονη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την ελαχιστοποίηση ή και το μηδενισμό του κόστους της ενέργειας για να λειτουργήσει το θερμοκήπιο. Επίσης ειδικά σχεδιασμένα θερμοκήπια έχουν τη δυνατότητα συλλογής του βρόχινου νερού, έτσι ώστε να μπορεί να αποθηκευτεί και να χρησιμοποιηθεί από τον παραγωγό σε ποσότητες και χρόνους που απαιτεί η καλλιέργεια των συγκεκριμένων φυτών μέσα στο θερμοκήπιο.
S.M. Ποια τεχνολογία αναπτύσσει η Brite για να δώσει απαντήσεις σε αυτές τις παγκόσμιες προκλήσεις;
Κανόπουλος: Η τεχνολογία που αναπτύσσουμε είναι ένα διαφανέςφωτοβολταϊκό πάνελ με ένα επίχρισμα νανοδομημένου υλικού που απορροφά την υπεριώδη ακτινοβολία και την εκπέμπει στο ορατό φως και συγκεκριμένα στην περιοχή των 600-650 nm του ορατού φάσματος (δηλαδή στο κόκκινο). Η σημαντικότητα αυτού του υλικού είναι ότι απορροφά ενέργεια που δεν χρησιμοποιείται από τα φυτά και την εκπέμπει εκεί όπου τα φυτά φωτοσυνθέτουν.
Με άλλα λόγια, παρέχει περισσότερη ενέργεια στα φυτά από το κοινό γυαλί που χρησιμοποιείται στα θερμοκήπια και αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της γεωργικής παραγωγής με την ταυτόχρονη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τον ήλιο. Έχουμε μετρήσει πειραματικά ότι η χρήση του ηλιακού γυαλιού μπορεί να μηδενίσει το κόστος της ενέργειας που απαιτείται για τη λειτουργία του θερμοκηπίου. Στο σχεδιασμό θερμοκηπίων και συστημάτων προστασίας καλλιεργειών έχουμε προσθέσει ένα σύστημα συλλογής και αποθήκευσης του βρόχινου νερού, έτσι ώστε να γίνεται καλύτερη διαχείριση του νερού και ο παραγωγός να ποτίζει τα φυτά όταν χρειάζεται και με την ποσότητα που χρειάζεται.
Στις εγκαταστάσεις που σχεδιάζουμε με συνεργάτες μας που κατασκευάζουν θερμοκήπια, όλες αυτές οι λειτουργίες γίνονται αυτόματα βάσει μετρήσεων από αισθητήρες που μετρούν παραμέτρους σε πραγματικό χρόνο (υγρασία χώματος, pH, θερμοκρασία κ.λπ.), βάσει των οποίων γίνονται διάφορες ενέργειες, όπως το πότισμα, ο εξαερισμός, η ψύξη, η θέρμανση κ.λπ. Αυτές οι ενέργειες ακριβούς γεωργίας ελέγχονται από τον κεντρικό υπολογιστή του θερμοκηπίου και είναι προσβάσιμες από τον παραγωγό ανά πάσα στιγμή στο κινητό του ή από οποιαδήποτε πλατφόρμα συνδεδεμένη στο διαδίκτυο.