Προϋπολογισμός: Η άγνωστη ιστορική πλευρά των δαπανών του ελληνικού κράτους
Από τον προϋπολογισμό του Καποδίστρια στο ψηφιακό προϋπολογισμό του 2021 από τον Υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα.
Σε ψηφιακή μορφή εντός μικρού κουτιού που έφερε την ελληνική σημαία, ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας κατέθεσε πριν δέκα περίπου μέρες στην Ολομέλεια της Βουλής τον προϋπολογισμό για το 2021. Όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος της Βουλής Κωνσταντίνος Τασούλας, παραλαμβάνοντας τον προϋπολογισμό, η συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής θα ξεκινήσει την Παρασκευή 11 Δεκεμβρίου 2020, και θα ολοκληρωθεί τα μεσάνυχτα της Τρίτης 15 Δεκεμβρίου του 2020 με την ψήφισή του.
Ο προϋπολογισμός προβλέπει ύφεση 10,5% εφέτος και ανάπτυξη 4,8% το 2021. Το πρωτογενές έλλειμμα εκτιμάται εφέτος σε 7,2% του ΑΕΠ, για να μειωθεί σε 3,9% του ΑΕΠ το επόμενο έτος. Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται να διαμορφωθεί στο 208,9% του ΑΕΠ, για να υποχωρήσει στο 199,6% του ΑΕΠ το 2021. Στον προϋπολογισμό προβλέπεται αύξηση της ανεργίας στο 18,9% εφέτος από 17,3% το 2019, ενώ θα μειωθεί στο 17,9% το 2021. Για τη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων, τα μέτρα θα φθάσουν στα 31,4 δισ. ευρώ, 23,9 δισ. φέτος και 7,5 δισ. ευρώ το 2021.
Η θετική επίδραση του συνόλου των μέτρων στο πραγματικό ΑΕΠ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Οικονομικών, εκτιμάται το 2020 σε 7 ποσοστιαίες μονάδες, εκ των οποίων οι 3,3 μονάδες αφορούν το τελευταίο τρίμηνο του έτους που επιβαρύνεται από τα νέα περιοριστικά μέτρα,
Ταξιδεύοντας στο χρόνο δύο αιώνες πριν
Γυρνώντας πίσω στο χρόνο, 192 χρόνια πριν, το 1828 η χώρα μας λαβωμένη, μετά την Επανάσταση, αρχίζει να συγκροτεί την κρατική της υπόσταση. Ήταν τότε, Ιανουάριος του 1828, που ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας έφτανε σε μια χώρα που προσπαθούσε να ορθοποδήσει, έχοντας ως ένα από τα πρώτα του μελήματα την ανασυγκρότηση των δημοσίων οικονομικών που ήταν σε άσχημη κατάσταση.
Π.Ν Λιδωρίκης: «Ούτε Ταμείον δεν υπάρχει»!
Ο τότε «επί της επικράτειας Γραμματεύς της Οικονομίας» Π. Ν Λιδωρίκης, που είχε τον ρόλο του Υπουργού Οικονομίας, είχε αναφέρει τότε χαρακτηριστικά για την κατάσταση των δημόσιων οικονομικών: «Όχι μόνον χρήματα δεν υπάρχουν εις το Ταμείον αλλά ούτε Ταμείον υπάρχει, διότι δεν υπήρξε ποτέ».
Ο συγγραφέας Θ. Πετσάλης-Διομήδης στο χρονικό του «Ελληνικός Όρθρος» είχε περιγράψει με παραστατικό τρόπο μία από τις συναντήσεις του Καποδίστρια με τον Μίνιστρο της Οικονομίας. Ο Καποδίστριας ζητεί προτάσεις. Ο Μίνιστρος απαντά ότι πρέπει να διοριστεί επιτροπή, να εξετάσει, να προτείνει. Η απάντηση του Καποδίστρια, όπως την ιστορεί ο Πετσάλης-Διομήδης είναι πάντα επίκαιρη: «Οι επιτροπές και η προσωρινότητα κατέστρεψαν την Ελλάδα». Ο Καποδίστριας μελετάει, εξετάζει τα υπάρχοντα στοιχεία, σκέφτεται στο δωμάτιό του στο Ναύπλιο με ποιους τρόπους θα μπορούσαν να βρεθούν οι αναγκαίοι πόροι για την ανόρθωση της χώρας.
«Η Ελλάς -έγραφε ο Καποδίστριας- είναι σήμερον τόπος έρημος, τον οποίον μακρά σειρά δυστυχιών κατέστησε σχεδόν άγονον». Στα "Απόλογα για τον Καποδίστρια" ο Γ. Τερτσέτης μας μεταφέρει αυτά τα λόγια του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας: «ο τόπος είναι χέρσος, σπάνιοι οι κάτοικοι, σκόρπιοι εις τα βουνά και εις τα σπήλαια, το δημόσιο είναι πλακωμένο από δύο εκατομμύρια λίρες στερλίνες χρέος...".
Ο Καποδίστριας είναι υποχρεωμένος να καταφύγει στον εσωτερικό δημόσιο δανεισμό. Ιδρύει την Εθνική Χρηματιστηριακή Τράπεζα με σκοπό να καταβάλλουν σε αυτήν «οι ευκατάστατοι πολίτες επί εκδόσει εντόκων ομολογιών προς 8%». Ιδρύει επίσης το Εθνικό Νομισματοκοπείο και καθιερώνει τον Φοίνικα ως εθνική νομισματική μονάδα που υποδιαιρείται σε 100 λεπτά.
Η πρώτη καταγραφή των δημοσίων εσόδων που έγινε από τον Καποδίστρια για την περίοδο Ιανουαρίου 1828 εως 30 Απριλίου 1829 έδειξε ότι τα έσοδα κάλυπταν μόνο τα 2/3 των εξόδων. Ο προϋπολογισμός που συντάχθηκε από τον ίδιο για την περίοδο 1η Μαϊου 1829 εως 30 Απριλίου 1830. Ο προϋπολογισμός αυτός καταγράφηκε στο έργο του καθηγητή Φρειδερίκου Τίρς που εκδόθηκε το 1833 με τίτλο «Η Ελλάδα του Καποδίστρια». Ο προϋπολογισμός υποβάλλεται στην Δ` Εθνοσυνέλευση που συνήλθε στο Άργος και στη συνοδευτική έκθεση αναφέρεται «δι αυστηροτάτης οικονομίας» πρέπει να καταβληθεί κάθε φροντίδα για να περιοριστεί το έλλειμμα.
Tι έλεγε ο πρώτος υπουργός Οικονομικών
O πρώτος προϋπολογισμός όμως που συντάχθηκε μέχρι την έλευση του Καποδίστρια ήταν τον Απρίλιο 1823. Τη σύνταξη ανέλαβε Επιτροπή από έξι πολιτικούς και έξι στρατιωτικούς. Η προσπάθεια δεν ήταν εύκολη με αποτέλεσμα η Επιτροπή - όπως αναφέρει σε παλαιότερο άρθρο του στο ιστορικό έντυπο «Ο Μικρός Ρωμηός» ο αντιδήμαρχος Αθηναίων, δημοσιογράφος και συγγραφέας Ελευθέριος Σκιαδάς - να διευρυνθεί με νέα μέλη μεταξύ των οποίων ο Οδυσσέας Ανδρούτσος.
«Τα έσοδα ως προς τα έξοδα δεν είναι το ουδέν» ήταν η πρώτη διαπίστωση της έκθεσης. Όπως αναφέρεται στο σχετικό δημοσίευμα: «Στη συνέχεια (τα μέλη της Επιτροπής) επισήμαιναν ότι όσο και αν αυξάνονταν τα έσοδα με πιέσεις στις αγωνιζόμενες ελληνικές επαρχίες «δεν θέλει εξισάσουν ποτέ με τα έξοδα, χωρίς να ληφθώσιν άλλα μέτρα παρά του Έθνους»! Ως έσοδα αποτιμούνταν οι προσφορές των διαφόρων τόπων σε λάδι, κρασί, χαρούπια, σταφίδες, φρούτα κ.λπ. Όσο για τα έξοδα «πλησιάζομεν εις την αλήθειαν», έγραφαν οι σπουδαίοι εκείνοι άνδρες που έπρεπε να υπολογίσουν από τα τσαρούχια και το ψωμί των ανδρών, τριακόσια δράμια στον καθένα, μέχρι την ποσότητα κρασιού ή ρακής για τον καθένα. Πάντως, η τελική «σούμα», όπως αποκαλούσαν το αποτέλεσμα, εμφανίσθηκε ισοσκελισμένη στα 12.846.220 γρόσια».
Μεταξύ του πρώτου επίσημου προϋπολογισμού και του προϋπολογισμού που συντάχθηκε από τον Καποδίστρια πέρασε μια πενταετία (1824-1828).