Η πανδημία του κορωνοϊού και δη το δεύτερο κύμα της πανδημίας που έχει πλήξει όλο τον πλανήτη και ιδίως την Ευρώπη, με πολλά κρούσματα, νεκρούς και αντιστοίχως πολλά περιοριστικά μέτρα, “ξυπνάνε” μνήμες από τις αντίστοιχες εικόνες που βίωσε ο πλανήτης, της ισπανικής γρίπης.
Η χρονιά του 1918, μια περίοδος που γίνονται προσπάθειες και ιδίως από την Ευρώπη να ξεπεραστούν οι πληγές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, εμφανίζεται η πιο φονική γρίπη που αφάνισε τον πλανήτη. Η ικανότητά του να αλλάζει, να μεταβάλλεται, να προσαρμόζεται και να αντεπιτίθεται τον καθιστά έναν απρόβλεπτο και δυσκολοκατάβλητο αντίπαλο.
Τι ήταν η Ισπανική γρίπη
Η Ισπανική γρίπη ήταν μια πανδημία που εκδηλώθηκε σε τρία κύματα. Το πρώτο, που ήταν το πιο ήπιο κύμα εμφανίστηκε την άνοιξη του 1918 στο βόρειο ημισφαίριο και υποχώρησε το καλοκαίρι ή γύρω στα τέλη της άνοιξης. Ένα πολύ πιο θανατηφόρο δεύτερο κύμα ξέσπασε στο τέλος του Αυγούστου και υποχώρησε προς το τέλος του ίδιου έτους, και το τρίτο κύμα εμφανίστηκε στους πρώτους μήνες του 1919.
Από την ισπανική γρίπη μολύνθηκαν περίπου 500 εκατομμύρια άνθρωποι και πέθαναν γύρω στα 50 εκατομμύρια δηλαδή ένας στους τρεις κατάφερνε να επιβιώσει εκείνη την εποχή. Ο αριθμός των νεκρών θα μπορούσε να ήταν ακόμη υψηλότερος, καθώς υπήρχε μεγάλο πρόβλημα με την υποβολή αναφορών θανάτων. Δεν υπήρχε κανένα αξιόπιστο διαγνωστικό τεστ.
Η “ονοματοδοσία της γρίπης”
Η γρίπη ονομάστηκε ισπανική, αν και ξεκίνησε από την Άπω Ανατολή ή σύμφωνα με άλλες μελέτες, από την Αμερική. Ο ισπανικός Τύπος ήταν ο μόνος που “τόλμησε” τότε να σπάσει τη συνωμοσία της σιωπής που είχε επιβληθεί στα υπόλοιπα κράτη της Δύσης τα οποία φοβούνταν μήπως πτοηθεί το εθνικό φρόνημα των στρατιωτών τους στον Πόλεμο ο οποίος ακόμα δεν είχε τελειώσει. Την άνοιξη του 1918 οι ισπανικές εφημερίδες αναφέρουν τα πρώτα κρούσματα της ισπανικής γρίπης, ανάμεσά τους και ο βασιλιάς της Ισπανίας, Αλφόνσο XIII.
Οι Αμερικανοί στρατιώτες που κλήθηκαν εκείνη την εποχή να πάρουν μέρος στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, ταξιδεύοντας μέχρι την Ευρώπη, μετέφεραν τη γρίπη. Αλλά και οι μετανάστες και τα εμπορικά πλοία έφεραν μαζί τους την αρρώστια στις πιο απομακρυσμένες περιοχές, με αποτέλεσμα τη ραγδαία εξάπλωσή της στον πλανήτη σε ελάχιστο χρόνο.
Η Ισπανική γρίπη στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα η ισπανική γρίπη φτάνει το καλοκαίρι του 1918 όταν ξεφορτώνονται στο λιμάνι της Πάτρας πακέτα συσκευασμένου καπνού προερχόμενα από τη Θεσσαλονίκη. Οι εργάτες που ξεφόρτωσαν τα πακέτα και ο διευθυντής του καπνεργοστασίου της πόλης ξαφνικά πεθαίνουν και η Πάτρα μπαίνει σε καραντίνα.
Η γρίπη “χτυπά” και την Αθήνα όμως το πρώτο “κύμα” δεν είναι τόσο καταστροφικό όσο αναμενόταν. Αν και αναφέρονται πιο συχνά κρούσματα, δεν επικρατεί ο πανικός μιας πανδημίας, καθώς ο αριθμός των νεκρών ήταν ακόμα σε χαμηλά επίπεδα. Η κατάσταση άλλαξε όταν το καλοκαίρι τελείωσε η επιδημία άρχισε να μπαίνει σε φάση έξαρσης. Μέχρι τον Οκτώβριο οι θάνατοι από την γρίπη είχαν εκθετική αύξηση.
Ολοένα και περισσότεροι πολίτες κατέληγαν στα νοσοκομεία με πολλούς από αυτούς να μην τα καταφέρνουν. Η χώρα, όπως και άλλες πριν από αυτήν, ήταν απροετοίμαστη να αντιμετωπίσει μια τέτοιου είδους θανατηφόρα ασθένεια. Ο ιός προκαλεί συμπτώματα γρίπης και στη συνέχεια εξελίσσεται με τη μορφή οξέος φλεγμονώδους πνευμονικού οιδήματος, αιμορραγικής πνευμονίτιδας ή πνευμονίας με οξύ αιμορραγικό οίδημα. Το κυανό χρώμα στο πρόσωπο, τα χέρια και τον λαιμό των θυμάτων ήταν τα χαρακτηριστικά ότι κάποιος νοσεί.
Τα μέτρα προφύλαξης
Στις 6 Οκτωβρίου το κοινό αρχίζει να πληροφορείται για τους τρόπους προφύλαξης. “Γαργαρισμούς δι’ οξυγονούχου ύδατος και τας αντισηπτικάς εισπνοάς. Πρέπει να αποφεύγουμε τας ψύξεις, την υπερκόπωση και συγκεντρώσεις παντός είδους και να τηρήται η καθαριότης των εσωρούχων και των χεριών”, συνιστούν οι γιατροί. Όμως ο κατάλογος των θυμάτων μεγαλώνει.
Σταδιακά αποφασίζεται το κλείσιμο των σχολείων στην πρωτεύουσα αλλά και σε πόλεις τις περιφέρειας. Ειδικά η Δυτική Μακεδονία δοκιμάζεται εντονότερα, ενώ περισσότερα θύματα μετρούσαν η Πάτρα, η Καστοριά, τα Γρεβενά, η Αιτωλοακαρνανία, η Αργολίδα, η Κόρινθος, ο Πύργος, το Ναύπλιο, η Βέροια, η Ζάκυνθος, η Νάξος, η Άρτα, τα Χανιά, ο Βόλος και η Λάρισα.
Μετά τα σχολεία ακολούθησε και το Πανεπιστήμιο, καθώς η έναρξη των μαθημάτων αναβλήθηκε και στη συνέχεια δόθηκαν οδηγίες για τα δικαστήρια που αναγκαστικά διέκοψαν την λειτουργία τους και άλλους δημόσιους χώρους. Καφενεία και θέατρα έκλεισα. Οι δρόμοι ερήμωσαν, και η αστυνομία απέτρεπε κάθε είδος συνωστισμού.
Το τέλος της ισπανικής γρίπης
Η ισπανική γρίπη εξαφανίστηκε ξαφνικά το 1919. Η διάρκεια της ήταν μόλις 18 μήνες. Ήταν όμως αρκετοί για να εξοντώσουν 20 με 40 εκατομμύρια ανθρώπους, καθώς με τα μέσα και τις πηγές της εποχής είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια ο αριθμός
Ισπανική γρίπη και κορωνοϊός
Σε αντίθεση με την “ισπανική γρίπη”, ο Κορωνοϊός εμφανίστηκε σε μια εποχή όπου η επιστήμη της ιατρικής έχει πραγματοποιήσει εκπληκτικά άλματα. Το 1918 οι γιατροί δεν γνώριζαν τις αιτίες της πανδημίας, δεν είχαν παρά ελάχιστα μέσα για την αντιμετώπιση της και επιπλέον δεν μπορούσαν να ελέγξουν τη μετάδοσή της.
Σήμερα οι επιστήμονες είναι σε θέση να γνωρίζουν αρκετά για τον κορωνοϊό. Αν και πρόκειται για μια καινούρια ασθένεια και η εύρεση ενδεδειγμένης θεραπείας και εμβολίου βρίσκεται ακόμη σε πειραματικό στάδιο, ωστόσο υπάρχουν εργαλεία και μέθοδοι, άγνωστα στο ιατρικό προσωπικό που ήρθε αντιμέτωπο με την “ισπανική” γρίπη σχεδόν εκατό χρόνια πριν.
