Άσκοπα φαίνεται ότι σπαταλούν τον… χρόνο οι Ευρωπαίοι όσον αφορά τη διαμόρφωση μιας στρατηγικής που να απαντά στις τουρκικές προκλήσεις. Οι ευρωτουρκικές σχέσεις παραπέμφθηκαν για συζήτηση σε ειδική Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ τον… Σεπτέμβριο, σύμφωνα με δήλωση από την κυπριακή πλευρά.
Ωστόσο δεν φαίνεται να έχει κλειδώσει κάτι τέτοιο και ακόμη επικρατεί σύγχυση, καθώς ο εκπρόσωπος Τύπου του προέδρου Σαρλ Μισέλ ενημέρωσε τους δημοσιογράφους που έσπευσαν να το επιβεβαιώσουν ότι “δεν μπορώ να επιβεβαιώσω μια τέτοια πληροφορία”.
Παράλληλα, στην πρώτη ημέρα της Συνόδου Συνόδου Κορυφής δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια νεότερη εξέλιξη ως προς τη διαμόρφωση από τον κ. Μπορέλ της λίστας των κυρώσεων για την παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ το ζήτημα που μονοπωλεί τις συζητήσεις στις Βρυξέλλες αυτή τη στιγμή είναι η γεφύρωση των εσωτερικών αντιθέσεων και των διαφωνιών εντός της ΕΕ προκειμένου να επιτευχθεί συμβιβασμός που θα οδηγήσει σε απόφαση για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης.
Από τα μηνύματα δε των Ευρωπαίων ηγετών αυτό που καταδεικνύεται μέχρι στιγμής είναι ότι δεν βρίσκεται μες στις προτεραιότητές τους το ζήτημα των ευρωτουρκικών σχέσεων, σε αντίθεση με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη, που με τις παρεμβάσεις τους έδειξαν να είναι και οι μόνοι που επείγονται για ευρωπαϊκή απάντηση στην τουρκική επιθετικότητα.
Συγκεκριμένα ο κ. Μητσοτάκης ζήτησε ξεκάθαρες επιλογές για αυστηρές κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ο πρωθυπουργός τόνισε ότι “δεν γίνεται η Τουρκία να παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα δύο κρατών-μελών και να μην υπάρχει ισχυρή αντίδραση της ΕΕ”, ενώ επιπλέον έθιξε το ζήτημα της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, υπογραμμίζοντας ότι “είναι ενδεικτικό για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τις διεθνείς συμφωνίες, τον αλληλοσεβασμό και τον διαθρησκειακό διάλογο η Άγκυρα”.
Παράλληλα, ο Πρωθυπουργός ζήτησε να συζητηθεί αναλυτικά η σχέση ΕΕ-Τουρκίας στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καθώς επιθυμεί μια ξεκάθαρη στάση της Ευρώπης απέναντι στην προκλητικότητα της γειτονικής χώρας.
Οι κινήσεις της Κύπρου
Το ζήτημα των σχέσεων με την Τουρκία έθεσε και ο κ. Νίκος Αναστασιάδης, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο οποίος δήλωσε ότι “κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου υπήρξε σύντομο μήνυμα για τις σχέσεις με την Τουρκία από τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Νίκο Αναστασιάδη”. Από την πλευρά του ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, κατά την παρέμβαση του, ανέφερε ότι “η προσέγγιση του κατευνασμού έναντι της Τουρκίας δοκιμάστηκε και απέτυχε. Πρέπει να μετουσιώσουμε τις δηλώσεις αλληλεγγύης σε πράξεις”. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Νίκος Αναστασιάδης άφησε αιχμές και κατά κύκλων της ΕΕ τονίζοντας με νόημα ότι “εν όσω η τουρκική προκλητικότητα συνεχίζεται δεν μπορούμε να συναινέσουμε σε πρωτοβουλίες που αντιτίθενται ή διαβρώνουν τις ομόφωνες αποφάσεις που έχει λάβει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο”.
Παράλληλα ο κ. Αναστασιάδης ζήτησε επέκταση των κυρώσεων της ΕΕ έναντι φυσικών και νομικών προσώπων που εμπλέκονται στο παράνομο γεωτρητικό πρόγραμμα της Τουρκίας στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ ζήτησε, επίσης, τη στήριξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην απόφαση που ήδη έχει ληφθεί στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων για την ετοιμασία δέσμης περαιτέρω μέτρων που θα επιβληθούν στην Τουρκία.
Πάντως ακόμη και στην περίπτωση που τελικά αποφασιστεί η ειδική συνεδρίαση της ΕΕ για τις ευρωτουρκικές σχέσεις, ο Σεπτέμβριος είναι πολύ μακριά, καθώς ήδη η Τουρκία ξεδιπλώνει την αναθεωρητική της πολιτική. Σε μόλις μία εβδομάδα από σήμερα, στις 24 Ιουλίου, μπαίνει σε εφαρμογή η λειτουργία της Αγια Σοφιάς ως τεμένους. Η ημερομηνία δε που επέλεξε ο Ταγίπ Ερντογάν μόνο τυχαία δεν είναι, καθώς πρόκειται για την ημέρα κατά την οποία υπογράφτηκε η συνθήκη της Λωζάνης. Με την κίνηση αυτή ο Τούρκος Πρόεδρος θέλει να δείξει έμπρακτα ότι αμφισβητεί τα υπάρχοντα σύνορα στην περιοχή καθώς θεωρεί τη συνθήκη εκείνη ως ζημιά και ήττα του Κεμάλ.
Παράλληλα η Άγκυρα έχει διαμηνύσει ότι προτίθεται μέσα στο καλοκαίρι να προχωρήσει σε έρευνες και γεωτρήσεις τόσο νότια της Κρήτης στο πλαίσιο του τουρκολιβυκού συμφώνου όσο και στην Κυπριακή ΑΟΖ.
Ο ρόλος της Γερμανίας
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η Γερμανία είναι βασικός παράγοντας της ευρωπαϊκής κωλυσιεργίας, καθώς έχει εντελώς διαφορετική στάση από χώρες όπως η Γαλλία, της οποίας οι σχέσεις είναι στο κόκκινο με την Τουρκία και έχουν εκφραστεί ακόμα και εντός του ΝΑΤΟ μετά το επεισόδιο ανοιχτά της Λιβύης και την παραλίγο εμπλοκή πολεμικών πλοίων των δύο χωρών.
Ενδεικτική αυτής της κατάστασης ήταν η σκέψη που υπήρχε από τον Σαρλ Μισέλ -όπως τουλάχιστον διέρρευσε στον ελληνικό Τύπο, αλλά δεν επιβεβαιώνεται από αρμόδιες πηγές των Βρυξελλών- να διεξαχθεί πενταμερής συνάντηση στο περιθώριο της Συνόδου με την συμμετοχή των Μέρκελ, Μακρόν, Μητσοτάκη και Λάιεν. Από ό,τι φαίνεται, το Βερολίνο πιέζει για έναν ελληνοτουρκικό διάλογο και μια διευθέτηση πριν από όλα σε διμερές επίπεδο, ενώ επιφυλακτικές σε κυρώσεις προς την Τουρκία εμφανίζονται η Ιταλία, η Ισπανία και η Ουγγαρία, και στην ουσία συντάσσονται με την Γερμανία.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι πριν από λίγες μέρες διεξήχθη η μυστική τριμερής συνάντηση στο Βερολίνο σε επίπεδο διπλωματών, την οποία βεβαίως άφησε να διαρρεύσει στη συνέχεια και έκανε γνωστή ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Γερμανός Υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας θα έρθει στην Αθήνα την Τρίτη και θα έχει συνάντηση με το κ. Νίκο Δένδια. Η συνάντηση των δύο υπουργών ουσιαστικά αποτελεί συνέχεια της γερμανικής πρωτοβουλίας για διάλογο σε διμερές ελληνοτουρκικό επίπεδο που εκφράστηκε με την προηγηθείσα μυστική συνάντηση στο Βερολίνο του διπλωματικού συμβούλου της Άνγκελας Μέρκελ, Γιαν Χέκερ, της Ελένης Σουρανή, επικεφαλής του διπλωματικού γραφείου του Κυριάκου Μητσοτάκη, και του Ιμπραχίμ Καλίν, συμβούλου και εκπροσώπου του Ταγίπ Ερντογάν.
