Η συμφωνία συνεργασίας (για την ακρίβεια, το μνημόνιο συνεργασίας για τα θαλάσσια σύνορα στη Μεσόγειο) που υπέγραψε η Τουρκία με την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της -υπό εμφύλιο- Λιβύης την περασμένη εβδομάδα (28/11), έχει προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις τα τελευταία 24ωρα και πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι άλλαξε τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Όχι μόνο εξαιτίας των όσων αναφέρει για τα θαλάσσια σύνορα και τις ΑΟΖ κάθε χώρας αλλά επειδή προβλέπει και μια δεύτερη συμφωνία για την συνεργασία στους τομείς της ασφάλειας και στον στρατιωτικό τομέα.
Παρότι η συμφωνία έχει χαρακτηριστεί από την ελληνική κυβέρνηση ως παράνομη, με αποτέλεσμα να προκαλέσει μια σειρά από διπλωματικές και πολιτικές ενέργειες στην Ε.Ε, τον ΟΗΕ και το ΝΑΤΟ και έχει δεχτεί την σκληρή κριτική της Αιγύπτου και (κατά δεύτερο λόγο) του Ισραήλ, δημιουργεί ένα νέο “πλαίσιο” με πολλαπλές προεκτάσεις στην γεωπολιτική “σκακιέρα” της Ανατολικής Μεσογείου.
Είναι μια ακόμα προσχεδιασμένη ενέργεια της Τουρκίας, την οποία προετοίμαζε – σύμφωνα με πληροφορίες από διπλωματικούς κύκλους – με πολύ προσοχή από τις αρχές του καλοκαιριού, δηλαδή εν μέσω προεκλογικής περιόδου στην Ελλάδα!
Άλλωστε, πληροφορίες για συνομιλίες ανάμεσα στην Τουρκία και την κυβέρνηση της Λιβύης για κάποια είδους συμφωνίας για την πολιτική και στρατιωτική στήριξη της “πιο αδύναμης πλευράς” υπήρχαν τόσο στο Ισραήλ όσο και στην Αίγυπτο.
Αυτή η συμφωνία φέρεται ότι αποτελεί προέκταση της επιστολής της Τουρκίας με οριοθετήσεις ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας προς τον ΟΗΕ και όχι μια μεμονωμένη ενέργεια.
Βασικός σκοπός της συγκεκριμένης συμφωνίας με την Λιβύη είναι να περιορίσει την δυναμική της Ελλάδας, να απομονώσει (ουσιαστικά) την Κύπρο και παράλληλα να μπλοκάρει την συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου-Ισραήλ.
Ταυτόχρονα, η Τουρκία στέλνει και ένα μήνυμα στις ΗΠΑ ότι στην Ανατ. Μεσόγειο υπάρχει μια και μόνο «περιφερειακή δύναμη» κι αυτή είναι η Τουρκία.
Για την σημερινή κυβέρνηση της Λιβύης (αναγνωρισμένη τόσο από τον ΟΗΕ όσο και από την ΕΕ αλλά εντελώς αναξιόπιστη και προβληματική στην λειτουργία της) ήταν σχεδόν μονόδρομος αφού όχι μόνο δεν μπορεί να θέσει υπό τον έλεγχό της τα ανατολικά παράλια (μια περιοχή που είναι υπό τον έλεγχο του στρατηγού Χαφτάρ, τον οποίο στηρίζουν σχεδόν επίσημα Αίγυπτος, Ρωσία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) αλλά κινδυνεύει να χάσει την τελική μάχη για την διατήρηση της πρωτεύουσας και συνεπώς την ίδια την ύπαρξή της.
Για αυτό τον λόγο είχε ζητήσει (αν)επισήμως την βοήθεια της Τουρκίας με την παροχή στρατιωτικού υλικού και τεχνογνωσίας ενώ είναι σχεδόν σίγουρο -σύμφωνα πάντα με διπλωματικές πηγές από την Αίγυπτο και το Ισραήλ- ότι στο συγκεκριμένο μνημόνιο συνεργασίας θα προβλέπεται η παρουσία του τουρκικού στόλου στα χωρικά της ύδατα και βάση του χάρτη του Υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας να πλέει στο Λιβυκό Πέλαγος, δηλαδή νότια της Κρήτης (!) και ανάμεσα στα Δωδεκάνησα και την Κύπρο.
Η συμφωνία παρέχει στην Τουρκία την… νομιμοποίηση να επεκταθεί μέσα στην ελληνική και την Αιγυπτιακή ΑΟΖ, να καλύψει ένα σημαντικό μέρος από τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας και να παγιώσει μια κατάσταση -αν δεν παρεμποδιστεί άμεσα και ουσιαστικά- όπως έκανε και στα κατεχόμενα της Κύπρου.
Η ανακοίνωση της συμφωνίας και κυρίως ο τρόπος με τον οποίο επιτεύχθηκε δείχνει επίσης ότι η πλήρη στήριξη της Ελλάδας στις συνεργασίες με το Ισραήλ και την Αίγυπτο δεν προφυλάσσει την χώρα από την τουρκική επιθετική πολιτική αφού αυτή έχει δημιουργήσει πληθώρα εναλλακτικών συμμαχιών στα Βαλκάνια και την Μεσόγειο, ενεργοποιώντας κατά βούληση συμφωνίες με στόχο την αποσταθεροποίηση της Ελλάδας. Παράλληλα, αξιοποιεί με υποδειγματικό τρόπο αδυναμίες και προβλήματα τρίτων χωρών, τις οποίες στην συνέχεια είτε χρησιμοποιεί εναντίον της Ελλάδας, είτε στρέφει κατά της Ελλάδας στην πράξη.
Ειδικά για την περίπτωση της Λιβύης, ακόμα και η στάση των ΗΠΑ (όπως συνέβη και στην Συρία) είναι σχεδόν ουδέτερη αφού ως σήμερα δεν έχει επίσημη τοποθέτηση για την συγκεκριμένη συμφωνία (δεν υπάρχει αντίδραση για την οριοθέτηση των ζωνών εκμετάλλευσης του τουρκο-λιβυκού μνημονίου) καθώς η Ουάσινγκτον στηρίζει την αναγνωρισμένη λιβυκή κυβέρνηση και υπάρχει ο φόβος ότι με την παραμικρή πίεση μπορεί να καταρρεύσει και συνεπώς να ανέβει στην εξουσία ο υποστηριζόμενος από την Ρωσία, στρατηγός Χαφτάρ.
Μετά τις ελληνικές αντιδράσεις, ο Γενικός Διευθυντής Ναυτιλίας και Αεροπορίας του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών και πρώην πρέσβης, Τσαγκιατέι Ερτσιγιές με προκλητικό τρόπο χρησιμοποιώντας ανάρτησή του στο Twitter (!), δημοσίευσε χάρτη από τη συγκεκριμένη συμφωνία με τα σημεία της “οριοθέτησης” των… θαλασσίων συνόρων των δυο χωρών, όπου δεν υπάρχει πουθενά το Καστελόριζο καθώς έχει σβηστεί με ψηφιακή επεξεργασία από τον χάρτη!
Είναι ο ίδιος διπλωμάτης, που είχε εκφράσει μια πρωτοφανή για τα διεθνή δεδομένα διατύπωση – και πάλι σε ανάρτησή του – ότι «τα νησιά, τα οποία έχουν ασύγκριτα μικρότερη ακτογραμμή σε σχέση με την ηπειρωτική ακτογραμμή της Τουρκίας, εμποδίζουν την προέκταση της υφαλοκρηπίδας της Τουρκίας και βρίσκονται στο λάθος σημείο της διάμεσης γραμμής των ηπειρωτικών περιοχών, δεν θα πρέπει να δημιουργούν υφαλοκρηπίδα, αλλά και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη»!!!
Όπως όμως εξηγούν στελέχη με μεγάλη εμπειρία στο διπλωματικό σώμα, τόσο τα αποσπάσματα της συμφωνίας Τουρκίας-Λιβύης, που έχουν διαρρεύσει από τις δυο πλευρές όσο και ο συγκεκριμένος χάρτης, βασίζεται σε παράλογους και εξωφρενικούς ισχυρισμούς, οι οποίοι ελάχιστη σχέση έχουν με το διεθνές δίκαιο. Για παράδειγμα, αν η Ελλάδα χρησιμοποιούσε τους ίδιους ισχυρισμούς για μια παρόμοια συμφωνία με την… Βουλγαρία, “η ΑΟΖ της Ελλάδας θα έφθανε στα περίχωρα της Άγκυρας”!
Ας σημειωθεί πάντως ότι η Τουρκία, μέσω ανακοίνωσης του Υπουργείου Εξωτερικών, αμφισβήτησε για πρώτη φορά επίσημα και δημοσίως (1/12) ότι το Καστελόριζο έχει υφαλοκρηπίδα, υποστηρίζοντας πως τα ελληνικά νησιά δεν μπορούν να δημιουργήσουν περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας. Και επιπλέον ότι σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ η Τουρκία σκοπεύει να υλοποιήσει “άμεσα και στο ακέραιο την συμφωνία” παρά τις ελληνικές, και ενδεχομένως τις διεθνείς, αντιδράσεις.
Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι η Τουρκία διαθέτει από το 2017 στρατιωτική βάση στο Κατάρ, στο πλαίσιο διμερούς συμφωνίας ασφαλείας που υπεγράφη στα τέλη του 2015, στην οποία σταθμεύουν μόνιμα 3.000 στρατιώτες ενώ τον περασμένο Αύγουστο ολοκλήρωσε την δημιουργία δεύτερης βάσης στο Κατάρ.
Σύμφωνα με την τουρκική εφημερίδα Hurriyet, η τουρκική παρουσία έχει ήδη φθάσει τις 5.000 στρατιώτες, με δυνατότητα να ανέλθει ακόμα και στις 20.000 άνδρες. Όταν όμως είχε αρχικά ανακοινωθεί η συμφωνία των δυο πλευρών οι περισσότερες αραβικές χώρες, με κύριους εκφραστές την Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την είχαν χαρακτηρίσει παράνομη και είχαν ασκήσει πιέσεις για την ακύρωσή της, εκτιμώντας ότι είχε λιγοστές ελπίδες υλοποίησης. Αντιθέτως, η Τουρκία προχώρησε κανονικά παρά τις αντιδράσεις στην δημιουργία της πρώτης βάσης και στον σχεδιασμό της δεύτερης…
