του Σωτήρη Γ. Γιαννάτου
Από τα μέσα της δεκαετίας του ΄80 μέχρι σήμερα οι Έλληνες πολιτικοί παρουσίαζαν στους ψηφοφόρους-πολίτες το όραμά τους για μια «νέα Ελλάδα» βασισμένο, είτε άμεσα, είτε έμμεσα, στα παράδειγμα μιας άλλης χώρας. Άλλοτε της Σουηδίας – άσχετα αν στην πράξη έμοιαζε τελικά περισσότερο με την Σοβιετική Ένωση – άλλοτε της Γαλλίας αλλά στην «Μεσογειακή» – κατά άλλους ειδικούς «Μεσανατολική» –εκδοχή της κι άλλοτε της Γερμανίας, αλλά σε πιο… βαλκανική έκδοση για να ταιριάζει καλύτερα με τα ελαττώματα (και όχι τα προτερήματα λόγω του περίφημου πολιτικού κόστους) της χώρας.
Σε κάποιες περιπτώσεις ήταν το «μοντέλο» (για παράδειγμα το «γερμανικό μοντέλο»), σε άλλες ήταν το «σύστημα» (για παράδειγμα το «σουηδικό σύστημα») και σε κάποιες άλλες ήταν απλώς το «πρότυπο», με πολλές παραλλαγές.
Κι όταν ο απλός κόσμος βαρέθηκε να πιστεύει σε οράματα που είχαν προσχηματικά μια …επικάλυψη από την αξιοπιστία, την σοβαρότητα και την μοντέρνα εμφάνιση μιας άλλης χώρας και έπαψε να είναι πλέον ευκολόπιστος ψηφοφόρος, το πολιτικό κατεστημένο ανακάλυψε την πατέντα του «γεωγραφικού προσδιορισμού» !
Δηλαδή, το ίδιο λεκτικό «τρυκ» που περιείχαν για χρόνια οι προτάσεις του ειδικού μεσολαβητή του ΟΗΕ για την «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας» ή πΓΔΜ (FYROM), πρώην Βαρντάρσκα ή Βαρντάρσκα Μπανόβινα (1929-1941) και νυν Βόρεια Μακεδονία.
Έτσι, το νέο όραμα που είχε κατασκευαστεί από «επικοινωνιακά επιτελεία», για λόγους εντυπώσεων και πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη – και όχι από πολιτικά επιτελεία όπως θα ήταν πιο λογικό – θα δημιουργούσε δήθεν μια «νέα Ελλάδα» που θα είχε όλα τα προτερήματα μιας άλλης σύγχρονης χώρας αλλά στην δική μας γεωγραφική περιοχή.
Με αυτό τον εύσχημο τρόπο, οι νέες υποσχέσεις έχουν αποκτήσει τα τελευταία χρόνια και τον γεωγραφικό προσδιορισμό «….του Νότου».
Ας θυμηθούμε ότι ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, Γιώργος Παπανδρέου κατά την ομιλία του στην ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο του 2009 υποσχέθηκε ότι θα κάνει την Ελλάδα… «Δανία του Νότου» (και μερικούς μήνες μετά, η χώρα μπήκε στο πρώτο μνημόνιο και το 2012 οι οίκοι αξιολόγησης την κατέτασσαν στα σκουπίδια της παγκόσμιας οικονομίας ως «Ζιμπάμπουε….του Βορρά» ).
Είχαν προηγηθεί όμως οι υποσχέσεις για την… «Ελβετία του Νότου» (2004, 2009, 2015), την «Γερμανία του Νότου» (1999), «Ιρλανδία του Νότου» (2013) και την «Νορβηγία του Νότου» (1996, 2018), ενώ είχαν μεσολαβήσει και άλλες εναλλακτικές προτάσεις στα όρια της γελοιότητας και όχι της υπερβολής.
Παραδόξως οι παραπάνω χώρες συγκεντρώνουν εκπληκτικούς δείκτες οικονομικής ανάπτυξης, κοινωνικής ευημερίας και ποιότητας ζωής και δε πέρασαν εκτεταμένη περίοδο κρίσης όπως η Ελλάδα. Κι όμως οι συγκεκριμένες χώρες δεν έχουν κανένα από τα πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας (π.χ. κλιματολογικές συνθήκες, φυσική ομορφιά, κ.α.), ενώ η Ελλάδα δεν έχει κανένα από τα μειονεκτήματα των παραπάνω χωρών σε σχέση με τις συνθήκες διαβίωσης και την ποιότητα ζωής.
Ομοίως, είχε ακουστεί ότι ο Πειραιάς θα γίνει το «Ρότερνταμ του Νότου» (2010), το Τυμπάκι της Κρήτης «Ευρωπαϊκή πύλη του Νότου» (2008) για την Ε.Ε. και οι Κυκλάδες η «Καλιφόρνια του Νότου» ή η «Καλιφόρνια της Ευρώπης» και η «Φλόριντα της Ευρώπης»!
Γι’ αυτό στην πράξη βεβαίως αποδείχτηκαν όλα αυτά περί «… Νότου» προεκλογικά συνθήματα άνευ ουσίας και περιεχομένου. Σκέτα φληναφήματα…
Όχι τα ίδια λάθη
Με μια παρόμοια λογική ακούγεται πάλι – περισσότερο ως σύνθημα και λιγότερο ως όραμα – πως η Ελλάδα θα γίνει μέσα στα επόμενα χρόνια η «Εσθονία… του Νότου».
Λυπάμαι που θα πρέπει να απογοητεύσω όσους ονειρεύονται μια Ελλάδα πρότυπο-χώρας σε παγκόσμιο επίπεδο όπως η Εσθονία αλλά ο ψηφιακός μετασχηματισμός που απαιτείται για να μετατραπεί το ελληνικό βασίλειο της γραφειοκρατίας σε «ψηφιακό παράδεισο» δεν συνάδει με την σημερινή πραγματική εικόνα (και την επικρατούσα νοοτροπία) του δημοσίου τομέα. Δεκάδες υπογραφές και σφραγίδες σε κάθε έγγραφο και φακελάκια σε υπηρεσίες, φορείς, οργανισμούς και νοσοκομεία, δεν αποτελούν το κατάλληλο περιβάλλον ανάπτυξης ενός σύγχρονου ψηφιακού κράτους.
Το ιδανικό παράδειγμα (ή Παράδειγμα «Χ») της Ελλάδας δεν πρόκειται να προέλθει από μια χώρα με μηδενική διαφθορά, τυφλή εμπιστοσύνη στο κράτος και εμμονή στην νομιμότητα, με ευσυνείδητους δημοσίους υπαλλήλους οι οποίοι αντιλαμβάνονται την θέση τους ως μέγιστο προνόμιο υπεράσπισης του εθνικού συμφέροντος και προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο για το καλό της χώρας τους.
Δυστυχώς αυτά τα χαρακτηριστικά δεν υπάρχουν στην συλλογική συνείδηση της Ελλάδας του σήμερα και ειδικά στον δημόσιο τομέα είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Δεν είναι εφικτό να αναμένονται … άλματα μετά από εννιά χρόνια κρίσης, όταν η χώρα αδυνατούσε να κάνει βήματα προόδου (και να εφαρμόσει και τις πιο βασικές μεταρρυθμίσεις) στις καλύτερες φάσεις της περιόδου σταθερότητας και ανάπτυξης της Μεταπολίτευσης. Δεν είναι λογικό να προσδοκάει κανείς ότι η Ελλάδα θα γίνει ως δια μαγείας η «Εσθονία… του Νότου».
Σε αυτή την φάση για την χώρα το πιο σημαντικό δεν είναι να γίνουμε «νέα Εσθονία», «νέα Δανία», ή «νέα Σουηδία» αλλά να μην κινδυνεύσουμε πάλι να γίνουμε «Ζάμπια του Βορρά» (όπως το 2015) ή «μια αφρικανική χώρα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης», όπως έλεγαν ειρωνικά τεχνοκράτες του ΔΝΤ και της ΕΚΤ από το 2010!
Όλες οι αναλύσεις και αξιολογήσεις των ξένων οίκων (Standard & Poor’s, DBRS, Moody’s, κ.α) δείχνουν πως η Ελλάδα πρέπει να αφοσιωθεί σε στρατηγικό σχέδιο βασισμένο στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τς χώρας και τις τοπικής οικονομίας με εξωστρεφή πολιτική και προσήλωση στην πιστή τήρηση και εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. Οι προοπτικές είναι θετικές οι προσδοκίες από Έλληνες και ξένους μεγάλες και οι εκτιμήσεις εξαιρετικά ενθαρρυντικές.
Ας στηριχθούμε στα βασικά χαρακτηριστικά και στα στρατηγικά πλεονεκτήματα της χώρας που έχουμε αμελήσει για πολλούς και συχνά αδιανόητους λόγους. Ας εκμεταλλευτούμε την προνομιακή γεωγραφική θέση της Ελλάδας κι ας μην περιμένουμε από τους ξένους να το κάνουν για μας. Ας αξιοποιήσουμε τις ιδιαίτερες πτυχές της ελληνικής οικονομίας και τους τομείς που έχουμε απίστευτες δυνατότητες. Ας επενδύσουμε στο ανθρώπινο δυναμικό που θεωρείται περιζήτητο στο εξωτερικό αλλά δεν βρίσκει εργασία στην χώρα του.
Ας γίνουμε λοιπόν μια καλύτερη Ελλάδα…
