Τελικά η Fitch δεν προχώρησε σε αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, καθώς υπάρχουν ακόμα ορισμένα στοιχεία τα οποία θα πρέπει να βελτιωθούν πριν γίνει μια τέτοια κίνηση.
Η Fitch διατήρησε την αξιολόγηση στο ΒΒ- για την Ελλάδα ενώ διατήρησε το outlook σταθερό. Όπως όμως σημειώνει ο οίκος στην έκθεση του, η αξιολόγηση της Ελλάδας βασίζεται στα υψηλά επίπεδα κατά κεφαλήν εισοδήματος, που ξεπερνούν κατά πολύ χώρες με αξιολόγηση ΒΒ και ΒΒΒ. Το προφίλ του κρατικού χρέους είναι ευνοϊκό και οι δημοσιονομικές επιδόσεις της τελευταίας τριετίας υπερβαίνουν χώρες με αξιολόγηση ΒΒ, ενώ το ίδιο ανώτεροι από χώρες με αντίστοιχο rating είναι και οι δείκτες διακυβέρνησης.
Το “πρόβλημα” που εμπόδισε τον οίκο Fitch να αναβαθμίσει τη χώρα είναι οι αδύναμες μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης, τα υπερβολικά υψηλά επίπεδα κόκκινων δανείων στον τραπεζικό κλάδο και τα υψηλά επίπεδα γενικού κρατικού χρέους και εξωτερικού χρέους.
Η «βαθμολογία» που δίνει η Fitch είναι μια σκάλα πάνω από την S&P και την Moody’s. Υπενθυμίζεται ότι τελευταία αξιολόγηση της Ελλάδας ήταν από την S&P στις 26 Απριλίου, όταν ο οίκος διατήρησε τη χώρα στο B+ και σε θετικό outlook. Η Moody’s δίνει αξιολόγηση αντίστοιχη της S&P, δηλαδή στο Β1 αλλά με σταθερό outlook. Είχε προχωρήσει σε αναβάθμιση κατά δυο κλίμακες στις αρχές Μαρτίου.
Χαμηλά ο πήχης της ανάπτυξης
H Ελλάδα συνεχίζει να κάνει πρόοδο σε ότι αφορά την επιστροφή στις αγορές. Οι αποδόσεις των ομολόγων υποχώρησαν απότομα μετά τις εκλογές. Η χώρα εκμεταλλεύτηκε το ευνοϊκό περιβάλλον και εξέδωσε 7ετες τίτλο με απόδοση 1,9%.
Η Fitch υποβαθμίζει την πρόβλεψη για την ανάπτυξη το 2019 στο 1,9% από 2,3% προηγουμένως εξαιτίας του περισσότερο αδύναμου πρώτου τριμήνου, της κάμψης στην ανάπτυξη των εξαγωγών και την πιο αδύναμη ιδιωτική κατανάλωση. Περιμένει δε ανάπτυξη 2,2% το 2020 και 2,1% το 2021.
Σε ότι αφορά τις τράπεζες σημειώνει ότι η ποιότητα ενεργητικού παραμένει χαμηλή. Τα NPEs ήταν 45,1% στα τέλη Μαρτίου 2019 έναντι 48,5% ένα χρόνο νωρίτερα. Σημειώνει ότι ενώ το απόθεμα προβληματικών δανείων μειώνεται με ταχύτερο ρυθμό (13,5% σε ετήσια βάση), το ποσοστό επί της συνολικής έκθεσης υποχωρεί πιο αργά (7% σε ετήσια βάση) καθώς υπάρχει πιστωτική συρρίκνωση.
Το χρέος
Οπως αναφέρει ο οίκος, αναφορικά με τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους, υπό την υπόθεση μέσου πρωτογενούς πλεονάσματος 1,9% του ΑΕΠ ως το 2040, μέση πραγματική ανάπτυξη 1,4% την ίδια περίοδο και πληθωρισμό κοντά στο 2%, το ελληνικό δημόσιο χρέος θα μπορέσει να μειωθεί σταδιακά στο 125% του ΑΕΠ ως το 2030 και στο 111% του ΑΕΠ ως το 2040, από 181% του ΑΕΠ το 2018.
Οι εκλογές
Σχολιάζοντας την επικράτηση της Νέας Δημοκρατίας στις εκλογές, ο οίκος σημειώνει ότι η παρουσία μονοκομματικής κυβέρνησης θα βοηθήσει στη βελτίωση της πολιτικής σταθερότητας ενώ αποτελεί εχέγγυο και για ομαλή υλοποίηση της ατζέντας της ΝΔ.
Ο οίκος σημειώνει επίσης ότι είναι πολύ νωρίς για να εκτιμηθεί η συνολική επίπτωση των φορολογικών ελαφρύνσεων στο ΑΕΠ αλλά αναμένονται περισσότερες πληροφορίες ως το Σεπτέμβριο, όταν και θα κατατεθεί το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2020.
Οι τράπεζες
Οσον αφορά στις τράπεζες, η Fitch υπογραμμίζει ότι η ανάληψη της ευθύνης επίβλεψης των πολιτικών των τραπεζών μόνο από το υπουργείο Οικονομικών (σε αντίθεση με το προηγούμενο καθεστώς εποπτείας από κοινού από τα υπουργεία Οικονομικών, Οικονομίας και Δικαιοσύνης) είναι μια θετική εξέλιξη που θα μπορούσε να βοηθήσει την υλοποίηση πολιτικών στον τομέα.
Όπως σημειώνει η Fitch η οικονομική ανάκαμψη, η σταδιακή ανατίμηση στην κτηματαγορά, οι πωλήσεις NPEs και η μεγαλύτερη χρήση ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, καθώς και ως ένα βαθμό το πλαίσιο που διαδέχθηκε το νόμο Κατσέλη, θα βοηθήσει τις τράπεζες να πιάσουν στο στόχο που έθεσε ο SSM για το 2021 (οριακά κάτω του 21%).
Σε ότι αφορά τα σχέδια ΤΧΣ και ΤτΕΕΛΛ -0,69% για τα κόκκινα δάνεια η Fitch εκτιμά ότι θα βοηθήσουν τον κλάδο, ωστόσο υπάρχουν αβεβαιότητες αναφορικά με το χρονοδιάγραμμα, το κατά πόσο είναι συμβατά με το πλαίσιο περί κρατικής βοήθειας αλλά και το εάν θα αξιοποιηθούν από τις τράπεζες.
Σημειώνεται ωστόσο ότι το χρηματοδοτικό προφίλ του κλάδου έχει βελτιωθεί χάρις στις εισροές καταθεσεων και τις εκδόσεις ομολόγων Tier 2 από Πειραιώς και ΕΤΕ.
Στα τέλη Μαρτίου η χρηματοδότηση από το ευρωσύστημα μειώθηκε στα 8,4δισ. ευρώ από 33,7 δισ. στα τέλη του 2017. Παράλληλα, εξοφλήθηκε πλήρως ο ELA.
Υπό αυτές τις συνθήκες αναμένεται να αρθούν πλήρως τα capital controls ως το τέλος του έτους.
Η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους
Τα δημόσια οικονομικά συνεχίζουν να βελτιώνονται. Η Ελλάδα εμφάνισε πλεόνασμα προϋπολογισμού 1,1% το 2018, από 0,7% έναν χρόνο νωρίτερα, λόγω των αυξημένων εσόδων και του περιορισμού στις δαπάνες. Το πρωτογενές πλεόνασμα, στο 4,4% του ΑΕΠ, είναι πολύ υψηλότερα του στόχου. Η Fitch αναμένει διατήρηση ισχυρής δημοσιονομικής πολιτικής και προβλέπει πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% και 3,4% του ΑΕΠ το 2019 και το 2020. Το χρέος έχει ανέλθει στο ανώτατο σημείο του στο 181,1% του ΑΕΠ το 2018 και αναμένεται πτώση στο 161% του ΑΕΠ ως το 2021, με βάση τα πρωτογενή πλεονάσματα, τη μέση ανάπτυξη 2% και τα χαμηλά επίπεδα επιτοκίων.
Αν και το χρέος θα παραμείνει υψηλό, υπάρχουν παράγοντες που στηρίζουν τη βιωσιμότητά του. Η Ελλάδα διαθέτει υψηλά διαθέσιμα της τάξεως των 26,8 δισ. ευρώ (Δεκέμβριος 2018). Οι ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης είναι χαμηλές και εκτιμάται ότι η Ελλάδα παραμένει καλυμμένη ως το 2022-23, αποτελώντας ένα σημαντικό «μαξιλάρι» έναντι πιθανών ρίσκων χρηματοδότησης για μεγάλη περίοδο.
Τα κόστη εξυπηρέτησης του χρέους είναι επίσης χαμηλά, λόγω της συμβατικής φύσης του χρέους. Το 90,8% του χρέους είναι σε σταθερά επιτόκια ενώ η μέση ωρίμανση είναι στα 21,1 έτη, από τις υψηλότερες μεταξύ των χωρών που καλύπτει η Fitch. Ο λόγος επιτοκιακών πληρωμών προς τα έσοδα, στο 7,2% είναι λίγο χαμηλότερα από το μέσο όρο 7,3% που εμφανίζουν χώρες με αξιολόγηση ΒΒ και ΒΒΒ.
Οι στόχοι για τα πλεονάσματα και οι δανειστές
Όπως εκτιμά η Fitch, το υφιστάμενο μείγμα δημοσιονομικής πολιτικής ίσως δεν είναι διατηρήσιμο μεσοπρόθεσμα. Η δημοσιονομική προσαρμογή από το 2016 έχει βασιστεί στα φορολογικά έσοδα και την υποεκτέλεση των κεφαλαιακών δαπανών. Η νέα κυβέρνηση κληρονομεί την πρόκληση της αλλαγής του μείγματος χωρίς να επηρεαστούν οι δημοσιονομικοί στόχοι που έχουν συμφωνηθεί με τους δανειστές. Η ανατροπή της μείωσης στο αφορολόγητο από την προηγούμενη κυβέρνηση καθιστά ακόμη δυσκολότερη την «άσκηση», ιδίως σε συνδυασμό με τις προαναγγελθείσες μειώσεις φόρων.
Η ΝΔ έχει δηλώσει ότι θέλει να μειώσει τους στόχους πλεονασμάτων τουλάχιστον κατά μια ποσοστιαία μονάδα, έχοντας ωστόσο δεσμευτεί για τους στόχους του 2019 και του 2020, με στόχο να τους επαναδιαπραγματευτεί για την περίοδο από το 2021 και μετά.
Τι θα φέρει υποβάθμιση και τι αναβάθμιση
Στις εξελίξεις που μπορεί να οδηγήσουν σε αναβάθμιση αναφέρονται:
– Ένα σερί μείωσης του χρέους και μεγαλύτερης εμπιστοσύνης ότι η ανάκαμψη θα διατηρηθεί μακροπρόθεσμα
– Ένα σερί συνετών οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών σε συνδυασμό με καλή συνεργασία με τους δανειστές.
– Μικρότερο ρίσκο αποκρυστάλλωσης των κινδύνων του τραπεζικού τομέα στα δημόσια οικονομικά.
Στις εξελίξεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υποβάθμιση περιλαμβάνονται:
– Χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής που θα υπονομεύσει τη βιωσιμότητα χρέους.
– Αρνητικές εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα και αυξανόμενοι κίνδυνοι στην πραγματική οικονομία και τα δημόσια οικονομικά.
– Επανεμφάνιση διαρκών ελλειμμάτων στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών.
