Το Ινστιτούτο Reuters για τη Μελέτη της Δημοσιογραφίας δημοσίευσε και φέτος την ετήσια Έρευνα για τις Ψηφιακές Ειδήσεις (Digital News Report).
H έρευνα επικεντρώνεται στις απόψεις των χρηστών του διαδικτύου 38 χωρών για τις ειδήσεις που διαβάζουν online, για τις πλατφόρμες και τις ιστοσελίδες που προτιμούν και συνοδεύεται από αναλύσεις των τάσεων, τόσο σε κάθε χώρα όσο και συνολικά. Μεταξύ των χωρών οι οποίες αναλύονται είναι και η Ελλάδα.
Σε γενικές γραμμές, η έρευνα έδειξε ότι η αγορά των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από διαδικτυακό κατακερματισμό, μια μεταβαλλόμενη και πολωμένη τηλεοπτική αγορά, έναν έντυπο τομέα σε κρίση και μία από τις υψηλότερες χρήσεις των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης για ενημέρωση.
Σημαντικό στοιχείο είναι ότι οι Έλληνες έχουν πολύ χαμηλή εμπιστοσύνη στις ειδήσεις, αφού μόλις το 27% δηλώνει ότι εμπιστεύεται τις ειδήσεις που διαβάζει (το τρίτο χαμηλότερο ποσοστό στην έρευνα).
Ειδικότερα, και όσον αφορά το πεδίο της τηλεόρασης, το προηγούμενο έτος σημειώθηκαν σημαντικές αλλαγές, με το MEGA να κλείνει, 29 χρόνια μετά την πρώτη του και το OPEN TV να ξεκινά τη λειτουργία του εκπέμποντας από τη συχνότητα του -πλέον περιφερειακού- Epsilon. Από την άλλη, το One TV, ένας νέος ραδιοτηλεοπτικός φορέας ιδιοκτησίας Βαγγέλη Μαρινάκη, απέκτησε πριν μερικές μέρες την έκτη εθνική τηλεοπτική άδεια ενώ η οικογένεια Βαρδινογιάννη, ιδιοκτήτρια του Star TV, προχώρησε στην εξαγορά του 50% του Alpha, ανοίγοντας ενδεχομένως τον δρόμο για μια ευρύτερη συνεργασία.
Χαρακτηριστικό των ειδησεογραφικών μέσων αυτό το έτος ήταν η πόλωση που δημιούργησε η πολιτική σκηνή, με τη Νέα Δημοκρατία να κάνει “εμπάργκο” στην ΕΡΤ για 5 μήνες, διαμαρτυρόμενη για φιλοκυβερνητική προκατάληψη και τον ΣΥΡΙΖΑ να μποϊκοτάρει τον ΣΚΑΙ μετά την κάλυψη των φονικών πυρκαγιών το καλοκαίρι του 2018.
Περνώντας στα έντυπα μέσα, η έκθεση “δείχνει” μια δραματική συρρίκνωση της αγοράς. Οι πωλήσεις έχουν μειωθεί σημαντικά και σε καμία περίπτωση δεν αγγίζουν τα 1,1 εκατ. φύλλα που πωλούνταν πριν από δέκα χρόνια. Οι έντυπες εκδόσεις των περισσότερων εφημερίδων αντιμετωπίζουν έντονο ανταγωνισμό σε ένα περιβάλλον όπου το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου μπορεί να βρεθεί δωρεάν στο διαδίκτυο.
Παρ ‘όλα αυτά, υπάρχουν ακόμη περισσότερες από 20 εθνικές εφημερίδες στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων έξι αθλητικών εφημερίδων. Συγκριτικά, το Ηνωμένο Βασίλειο, χώρα έξι φορές μεγαλύτερη από την Ελλάδα, έχει το μισό αριθμό εθνικών εφημερίδων. Όπως σημειώνει το Reuters, η αφθονία των πηγών ειδήσεων στην Ελλάδα μπορεί να εξηγηθεί από τις προσπάθειες ορισμένων επιχειρηματιών να επηρεάσουν την πολιτική ατζέντα ή να κερδίσουν έσοδα από την κρατική διαφήμιση. Εδώ, αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο το 39% των Ελλήνων χρηστών του διαδικτύου πιστεύει ότι τα ΜΜΕ ελέγχουν επαρκώς πολιτικούς και επιχειρηματίες.
Η αγορά των διαδικτυακών μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά κατακερματισμένη, καθώς οι νέοι ψηφιακοί παίκτες αποτελούν τους μισούς από τους πιο δημοφιλείς ιστοτόπους. Το Newsbomb.gr διατηρεί την πρώτη θέση εδώ αρκετά χρόνια με την εβδομαδιαία πρόσβαση να αγγίζει το 34%. Ιστοσελίδες όπως αυτές του ΣΚΑΙ (25%) και του Πρώτου Θέματος (18%) έχουν δημιουργήσει ένα πιστό κοινό στο διαδίκτυο ενώ μερικά νέα sites έχουν ισχυρές συνδέσεις με την παλαιότερη δημοσιογραφία, όντας προσωπικές πρωτοβουλίες διάσημων δημοσιογράφων (π.χ. Enikos ή NewsIt). Μια νέα ψηφιακή πρωτοβουλία είναι το Inside Story, το οποίο λειτουργεί με συνδρομές, ακολουθώντας το παράδειγμα του De Correspondent στις Κάτω Χώρες.
Αξιοσημείωτο στοιχείο της έρευνας είναι ότι οι Έλληνες διαβάζουν ειδήσεις από 5,6 ενημερωτικές ιστοσελίδες την εβδομάδα κατά μέσο όρο, δηλαδή χρησιμοποιούν περισσότερες πηγές από ό,τι συμβαίνει σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες του δείγματος. Παρόλο που το εύρημα αυτό αντικατοπτρίζει τον πλουραλισμό στην επιλογή ειδήσεων, στον κατάλογο των πιο επισκέψιμων ιστοσελίδων υπάρχουν πολλές που ασχολούνται τακτικά με επικίνδυνες θεωρίες συνωμοσίας.
Επίσης, τους Έλληνες χρήστες χαρακτηρίζει η πολύ υψηλή χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης πλατφορμών για ενημέρωση. Μόνο 28% προτιμά να βρίσκει ειδήσεις πηγαίνοντας απευθείας στις σελίδες των ΜΜΕ ενώ το 32% των ατόμων κάτω των 35 ετών υποστήριξε ότι τα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης αποτελούν την κύρια πηγή ειδήσεων. Η Ελλάδα είναι, επίσης, η πρώτη χώρα ανάμεσα στις 38 της έρευνας στη χρήση των εφαρμογών ανταλλαγής μηνυμάτων Facebook, Messenger και Viber για ενημέρωση. Την ίδια ώρα, η χρήση του Facebook για ενημέρωση μειώνεται (10 μονάδες πτώση από το 2016) ενώ η χρήση του Twitter είναι ήδη μικρή (12%) και φθίνει.
Τέλος, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, σύμφωνα με την έκθεση, το 54% των Ελλήνων αποφεύγει συχνά ή κάποιες φορές να ενημερώνεται, ένα ποσοστό κατά 22 ποσοστιαίες μονάδες μεγαλύτερο από τον μέσο όρο των 38 χωρών.
