«Κι όλα μοιάζαν ουρανός και ψωμί σπιτίσιο
κι όλα μοιάζαν ουρανός και γλυκό γλυκό ψωμί»
(«Σαββατόβραδο στην Καισαριανή»-Λ. Παπαδόπουλος, Στ. Ξαρχάκος)
Το χθεσινό (14/1) Σαββατόβραδο οι παραπάνω στίχοι, μεταξύ άλλων, ακούστηκαν -όχι στην Καισαριανή αλλά- στο ΣΕΦ. Όπου, η ΚΕ του ΚΚΕ πραγματοποίησε συναυλία-αφιέρωμα στον Στ. Ξαρχάκο.
Το δίστιχο «καθρεφτίζει» τη… γεύση και το συναίσθημα που «πλημμύρισε» το κατάμεστο στάδιο, ότι βίωσαν περίπου 20.000 άνθρωποι -κάθε ηλικίας- που βρέθηκαν εκεί για να τιμήσουν τον μεγάλο Έλληνα συνθέτη. Σε μια ιστορική, όπως και ο ίδιος τη χαρακτήρισε, συναυλία.
Ο 84χρονος δημιουργός, αεικίνητος διήυθυνε μουσικούς και τραγουδιστές/ιες. Τους/τις καθοδηγούσε με ενέργεια έφηβου, με τη γνώριμη ένταση και ψυχή που διευθύνει πάντα. Πηγαινοερχόταν από τη μια πλευρά της σκηνής στην άλλη. Πότε στα μπουζούκια, πότε στο βιολί, στα κρουστά, στις κιθάρες, πότε στα πνευστά, με τον συνδυασμό που «απαιτούσε» το κάθε τραγούδι.
Το «ελιξήριο», για τους/τις παρευρισκόμενους/ες, είχε ως συστατικά τις μελωδίες του Στ. Ξαρχάκου με τον λόγο των Νίκου Γκάτσου, Λευτέρη Παπαδόπουλου, Βασίλη Ανδρεόπουλου, Κώστα Φέρρη κ.α. Την απόδοση των μουσικών και την ερμηνεία από τους/τις Δήμητρα Γαλάνη, Μανώλη Μητσιά, Νατάσσα Μποφίλιου, Γιώργο Νταλάρα, Μίλτο Πασχαλίδη και Ηρώ Σαΐα.
Ερμηνευτές/ιες και θεατές «βούτηξαν» σ’ έναν… ποταμό συναισθημάτων, εικόνων και αναμνήσεων, βίωσαν -όσοι/ες έχουν το προνόμιο να λένε «ήμουν και εγώ εκεί»- μια «μαγική» βραδιά. Δεν ήταν λίγες οι φορές που οι τραγουδιστές (και όταν δεν ερμήνευαν) «ενώθηκαν» με τους θεατές. Χειροκροτούσαν, χόρευαν, έζησαν στο έπακρο τις ξεχωριστές στιγμές.
Τραγουδήθηκαν «διαμάντια» όπως τα «Μάνα μου Ελλάς», «Αυτόν τον κόσμο τον καλό», «Χοντρομπαλού», «Νυν και αεί», «Εμείς που μείναμε», «Τα τρένα που φύγαν», «Άσπρη μέρα και για μας», «Όνειρο δεμένο», «Έβαλε ο Θεός σημάδι», «Πώς να σωπάσω», «Γεια σου χαρά σου Βενετιά», «Στου Θωμά το μαγαζί», «Το δίχτυ».
Το «Σαββατόβραδο στην Καισαριανή» με τους λογοκριμένους στίχους: «Τις βραδιές συνθήματα γράφαμε στους τοίχους, πέφταμε φωνάζοντας: “Κάτω οι Γερμανοί”». Αλλά και το «Προσκύνημα», το τραγούδι που προστέθηκε -μετά την πτώση της δικτατορίας- στις παραστάσεις του «Μεγάλου μας Τσίρκου», αφιερωμένο στους νεκρούς του Πολυτεχνείου.
Οι μουσικοί ερμήνευσαν το «Ήτανε μια φορά», ενώ η «νύχτα έγινε μέρα» στο «Καίγομαι – καίγομαι», με τους θεατές να φωτίζουν το στάδιο με τους φακούς από τα κινητά τους.
Όταν ολοκληρώθηκε η συναυλία ο γ.γ. της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, ανέβηκε στη σκηνή και πρόσφερε στον Στ. Ξαρχάκο έναν πίνακα του εικαστικού, Γιώργη Βαρλάμου.
Οι θεατές διέκοψαν την αποχώρηση των συντελεστών από τη σκηνή, ζητώντας «κι άλλο, κι άλλο». Το αίτημά τους έγινε δεκτό και χιλιάδες άνθρωποι με «μια φωνή», οι ερμηνευτές αλλά και ο κύριος Κουτσούμπας τραγούδησαν «Φτωχολογιά», «Άπονη ζωή» και «Υπομονή».
Την ορχήστρα στελέχωσαν οι: Νεοκλής Νεοφυτίδης (πιάνο), Βασίλης Δρογκάρης (ακορντεόν), Ηρακλής Ζάκκας (μπουζούκι, μαντολίνο), Δημήτρης Ρέππας (μπουζούκι, μαντολίνο), Παντελής Ντζιάλας (ηλεκτρική και ακουστική κιθάρα), Αλέξανδρος Καψοκαβάδης (κλασική κιθάρα, νυκτά έγχορδα), Γιώργος Παππάς (λαούτο, νυκτά έγχορδα), Βαγγέλης Πασχαλίδης (σαντούρι), Γιάννης Δίσκος (πνευστά), Στέφανος Χατζηαναγνώστου (φλάουτο), Δημήτρης Καζάνης (βιολί), Χάρης Κελλάρης (ηλεκτρικό μπάσο), Τάκης Βασιλείου (ντραμς, κρουστά).
Κουτσούμπας: «Όταν διευθύνει “ανάβει στο χιόνι πυρκαγιά“»
Η βραδιά άρχισε με ομιλία του Δ. Κουτσούμπα. Ο οποίος, ανάμεσα στ’ άλλα, ανέφερε πως «ο Ξαρχάκος δεν υπηρετεί απλά την τέχνη των συνεργατών του. Είναι συνδημιουργός της. Τα εμβληματικά κινηματογραφικά ή θεατρικά έργα που συμμετείχε είναι αδιαχώριστα από τη μουσική του. Τα έργα αυτά δεν θα ήταν ποτέ ίδια χωρίς τη σεμνή υπογραφή του».
Είπε πως όταν διευθύνει την ορχήστρα «”σπίθες ” βγαίνουν από τα χέρια του καθώς “σχίζουν ” τον αέρα, τα πόδια του χτυπούν με δύναμη το πάτωμα, σαν να θέλουν να το εκδικηθούν που μένει ασάλευτο και απαθές μέσα στις “φλόγες ” της μουσικής. Κι όλο του το σώμα σείεται και τραντάζεται με τέτοια δύναμη και πάθος που “ανάβει στο χιόνι πυρκαγιά”.
Ναι, ο Σταύρος Ξαρχάκος “καίγεται” ολόκληρος όταν δημιουργεί. Αυτός είναι ο λόγος που η μουσική του έχει τη δύναμη να “πυρπολεί” τις ψυχές, ακόμη και τις πιο αδύναμες».
Καταλήγοντας, ο κύριος Κουτσούμπας, εξέφρασε ευχαριστίες στον Στ. Ξαρχάκο και του ευχήθηκε να είναι «πάντα γερός, δυνατός, ανήσυχος, με αμείωτη τη νεανική σου φλόγα και με “τα χελιδόνια της μουσικής σου να τραγουδούν αδιάκοπα”».
Ξαρχάκος: «Το μόνο κόμμα που έχει τα κότσια να κάνει την υπέρβαση είναι το ΚΚΕ»
Μετά το πέρας της τοποθέτησης του κυρίου Κουτσούμπα, μίλησε ο Σταύρος Ξαρχάκος.
Αρχικά αναφέρθηκε δεικτικά στο Προεδρικό Διάταγμα που υποβάθμισε τα πτυχία των καλλιτεχνών, εξισώνοντάς τα με το απολυτήριο λυκείου. «Αγαπητέ Δημήτρη, νομίζω ότι σαν απόφοιτος λυκείου καλά τα πήγα, ε; Έχουμε και άλλους απόφοιτους λυκείου όπως βλέπετε εδώ», είπε δείχνοντας τους μουσικούς.
Κατόπιν, ανέφερε: «Για μένα είναι ιστορική βραδιά γιατί ποτέ στα πολιτισμικά δρώμενα αυτής της χώρας δεν συνέβη αυτό το γεγονός που συμβαίνει απόψε εδώ. Ιστορική βραδιά γιατί ακόμα και το Κάπα Κάπα Έψιλον ξεπέρασε τον χαρακτηρισμό της προόδου και μπήκε στη σφαίρα της υπέρβασης. Μια υπέρβαση που θέλει κότσια για να την κάνεις. Και το μόνο κόμμα που έχει κότσια όχι μόνο να την κάνει, αλλά και να την υλοποιήσει είναι το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας».
Νταλάρας στο emeaGR: «Συγκλονιστική βραδιά που είχε πάρα πολύ συναίσθημα»
Σχολιάζοντας τη συναυλία-αφιέρωμα στον μεγάλο συνθέτη, ο Γιώργος Νταλάρας, δήλωσε: «Είναι μια συγκλονιστική βραδιά που είχε πάρα πολύ συναίσθημα. Δεν ήταν μια μουσική εκδήλωση ήταν μια φοβερή βραδιά. Η πρωτοβουλία αυτή του ΚΚΕ να φέρει τον Ξαρχάκο και αυτά τα τραγούδια που ζουν τόσες γενιές, ειδικά αυτή την περίοδο, είναι μια πράξη ενωτική και τη χρειαζόμασταν».
Μητσιάς: «Πραγματικά ένιωσα περήφανος που συμμετείχα στη συναυλία»
Σε δήλωσή του στο emeaGR, ο Μανώλης Μητσιάς, ανέφερε: «Ήταν μια ιστορική συναυλία. Μπράβο στο ΚΚΕ που είχε την ιδέα αυτή να τιμήσει τον Ξαρχάκο. Έναν από τους μεγαλύτερους Έλληνες συνθέτες, μ’ εκπληκτικά τραγούδια που όλοι τραγουδήσαμε. Πραγματικά ένιωσα περήφανος που συμμετείχα στη συναυλία αυτή. Δεν έχω να πω πολλά λόγια. Και πάλι μπράβο στο ΚΚΕ και στον Σταύρο Ξαρχάκο.
Στη δεκαετία του ’60 και μετά ήταν η Ελλάδα της δημιουργίας. Τα τραγούδια αυτά μας συντρόφευσαν σε αγώνες, σε έρωτες, σε ταβέρνες, σε χαρές και λύπες, σε κάθε στιγμή της ζωής μας. Δυστυχώς, λυπάμαι που το λέω αυτό, τα τραγούδια αυτά δεν προβάλλονται όσο πρέπει από τα ΜΜΕ».
Φέρρης: «Εύχομαι αυτή η πρακτική να συνεχιστεί»
Ο Κώστας Φέρρης σκηνοθέτησε και συνέγραψε -μαζί με τη Σωτηρία Λεονάρδου– το σενάριο για την εμβληματική και πολυβραβευμένη ταινία, «Ρεμπέτικο» (1983). Η εξαιρετική μουσική της οποίας φέρει την υπογραφή του Στ. Ξαρχάκου.
Ζητήσαμε από τον κύριο Φέρρη μια τοποθέτηση για την αφιερωματική συναυλία και να μας πει τι θυμάται πιο έντονα από την ταινία: «Σε μια εποχή όπου οι συνηθισμένοι πολιτικοί υποβαθμίζουν τόσο πολύ τον πολιτισμό μέχρι του σημείου να τον απειλούν με καταστροφή, είναι ευλογία να βρίσκεται μια συγκυρία που τιμούμε έναν πολύ μεγάλο δημιουργό του τόπου. Ο οποίος, χάρισε θαύματα στον ελληνικό πολιτισμό.
Χαίρομαι πάρα πολύ και εύχομαι αυτή η πρακτική να συνεχιστεί, όχι μόνο από το ΚΚΕ. Αλλά όποιος έχει συνείδηση της αξίας του πολιτισμού να τιμήσει όλους τους καλλιτέχνες και να προχωρήσουμε τη δημιουργία.
Από το “Ρεμπέτικο” θυμάμαι τη συνεργασία μου με τον Σταύρο, η οποία ήταν ιδανική. Επίσης, θυμάμαι πως όλη η ταινία γυρίστηκε με μια ευκολία άνευ προηγουμένου. Ποτέ δεν έχω κάνει άλλη ταινία τόσο εύκολα, αν και είναι η ταινία που φαίνεται σαν να είναι η πιο δύσκολη ταινία του ελληνικού κινηματογράφου. Υπήρξε κάτι το… μαγικό, το οποίο δεν μπορώ να το εξηγήσω. Λέγαμε, μάλιστα, τότε πως οι ψυχές των ρεμπετών μας ευλογούν από πάνω και μας βοηθούν. Όλα “πήγαν ρολόι” μέχρι το τέλος.
Μόνο η υποδοχή ήταν στην αρχή αρνητική, από ζηλόφθονες και κερδοσκόπους. Στη συνέχεια, κυρίως μετά το εξωτερικό, “έσπασε ο κόμπος” και τώρα θεωρείται η δημοφιλέστερη ελληνική ταινία, όλων των εποχών».
