Mε το Δισκοβόλο του Παναθηναϊκού Σταδίου της Αθήνας υποδέχεται το 2022 το EMEA.gr στο πλαίσιο της περιήγησης του στους δρόμους και τις πλατείες της πρωτεύουσας για να καταγράψει προτομές, ανδριάντες, αγάλματα, και να σας μεταφέρει εικόνες και πληροφορίες που οι περισσότεροι μπορεί να έχουμε διαβάσει αλλά κάπου έχουν ξεχαστεί στην μνήμη μας. «Εικόνες» της ιστορίας μας και της συμβολής που είχαν σε αυτή κάποιες από τις επώνυμες ή ανώνυμες προσωπικότητες που αποτέλεσαν έμπνευση για σπουδαίους δημιουργούς.
Ο Δισκοβόλος, που βρίσκεται απέναντι από το Παναθηναϊκό Στάδιο, είναι ένα διαχρονικό, διάσημο και βραβευμένο έργο του χάλκινο έργο του φημισμένου Έλληνα γλύπτη Κωνσταντίνου Δημητριάδη και εκτός από την αισθητική και καλλιτεχνική του αξία έχει και μεγάλη ιστορία καθώς κέρδισε το χρυσό μετάλλιο γλυπτικής στους Ολυμπιακούς Aγώνες των Παρισίων το 1924.
Ο Δισκοβόλος χυτεύτηκε σε τρία αντίτυπα, στα περίφημα καλλιτεχνικά χυτήρια του Αλέξις Ροντιέρ στο Παρίσι το 1924. Είναι εμπνευσμένο από το διαχρονικό και διάσημο έργο «Ο Δισκοβόλος» του αρχαίου Έλληνα γλύπτη Μύρωνα, το οποίο ήταν διάσημο στην αρχαιότητα αλλά παραμένει ως σήμερα χαμένο.
Το πρώτο αντίτυπο, αυτό με το οποίο κέρδισε το χρυσό μετάλλιο είχε βάση από γρανίτη και αποκτήθηκε από θαυμαστή του γλύπτη και γνωστό ομογενή της Νέας Υόρκης Ευριπίδη Κεχαγιά (στα αγγλικά, Ery W. Kehaya) και σήμερα κοσμεί το Randall’s Island Park στο κέντρο της αμερικανικής πόλης. Το δεύτερο αντίτυπο βρίσκεται έξω από το στάδιο της Ντιζόν στη Γαλλία και το τρίτο με το οποίο ο Κωνσταντίνος Δημητριάδης ολοκλήρωσε την μελέτη του στο έργο του Μύρωνα είναι τοποθετημένο ακριβώς απέναντι από την είσοδο του Παναθηναϊκού Σταδίου.
Το έργο του Μύρωνα
Ο Δισκοβόλος του αρχαίου Έλληνα καλλιτέχνη Μύρωνα που χρονολογείται γύρω στο 450 π.Χ, απεικονίζει ένα νεαρής ηλικίας δισκοβόλο λίγο πριν ρίξει τον δίσκο και είναι γνωστό από τα ρωμαϊκά μαρμάρινα αντίγραφα του αλλά και από τις περιγραφές του Λουκιανού αλλά το αυθεντικό χάλκινο έργο έχει χαθεί από την αρχαιότητα. Είναι από τα πρώτα έργα στην ιστορία της τέχνης που απεικονίζει τον αθλητή σε στιγμιαία στάση (στιγμιότυπο, ενσταντανέ).
Παρόλο που το πρωτότυπο έργο έχει χαθεί, όπως αναφέρεται σε κόμβο του υπουργείου Πολιτισμού, τα μαρμάρινα ρωμαϊκά αντίγραφα που σώθηκαν ως τις μέρες μας – με πιστότερο αυτό του λεγόμενου «Δισκοβόλου Lancelloti» – σε συνδυασμό με την περιγραφή του Λουκιανού, οδήγησαν τους μελετητές στην ταύτιση των αντιγράφων με το χάλκινο πρωτότυπο των κλασικών χρόνων.
Ο αθλητής παριστάνεται τη στιγμή που συγκεντρώνει όλες του τις δυνάμεις στην εκτέλεση της βολής. Γέρνει έντονα προς τα εμπρός, στρέφοντας τον κορμό και το κεφάλι προς τα δεξιά, ενώ ταυτόχρονα λυγίζει τα γόνατα. Το δεξιό του πέλμα πατά σταθερά στο έδαφος, ενώ το αριστερό μόλις που στηρίζεται, με τα πέλματα προς τα έξω. Το δεξί του χέρι, που φέρει το δίσκο, είναι απλωμένο προς τα πίσω, ενώ προκειμένου να ισοζυγίσει το κορμί του ο αθλητής φέρνει το αριστερό προς το γόνατο.
Η συνολική στάση του κορμιού του μαρτυρά την ένταση τις στιγμής, που αποτυπώνεται στις φουσκωμένες φλέβες του και τους κραταιούς μυς. Αντίθετα, το πρόσωπό του παραμένει γαλήνιο τονίζοντας την αυτοσυγκέντρωση του δισκοβόλου για την επίτευξη της καλύτερης δυνατής ρίψης. Εντυπωσιακή είναι και η δομή του αγάλματος: το επάνω μέρος στρέφει προς τα αριστερά μαζί με το κεφάλι και το κάτω προς τα δεξιά, σε μια κεντρομόλο- κεντρόφυγη κίνηση.
Ο Δισκοβόλος του Μύρωνα είναι αποτέλεσμα προσεκτικής μελέτης του ανθρωπίνου σώματος και αγγίζει τον ρεαλισμό. Ωστόσο, αν εξαιρέσουμε την ελεύθερη κίνησή του, το έργο διατηρεί ακόμη κάποια αρχαϊκά κατάλοιπα, όπως το γεγονός ότι δεν είναι περίοπτο, αλλά δισδιάστατο, με κύρια όψη την μπροστινή. Ο κορμός του δέντρου, όπου στηρίζεται ο αθλητής, απουσίαζε από το πρωτότυπο, και αποτελεί προσθήκη των αντιγραφέων για στατικούς λόγους.
Ο Μύρων γεννήθηκε (5 αιώνας π.Χ) στις Ελευθερές, μια πόλη στα σύνορα της Αττικής με την Βοιωτία. Σύμφωνα με τον Πλίνιο, μαθητής του Αγέλαδου από το Άργος, ο οποίος για ένα μεγάλο διάστημα ήταν κορυφαίος γλύπτης της πελοποννησιακής γλυπτικής σχολής με θέμα τον αθλητισμό. Δούλευε σχεδόν αποκλειστικά σε μπρούντζο και δημιούργησε πολλούς ανδριάντες θεών και ηρώων.
Ο περιηγητής Παυσανίας μας αναφέρει ότι έργα του Μύρωνα υπήρχαν και ήταν ακόμα στην θέση τους τον 2ο αι. μ.Χ. Τα πιο φημισμένα του έργα παριστάνουν αθλητές την στιγμή της επίδοσής τους, με τελειότητα στάσης, λεπτομερειών και αναλογίας.
Η ζωή του Δημητριάδη
Ο Δισκοβόλος του Δημητριάδη (1879-1943) που βρίσκεται αγέρωχος απέναντι από το Παναθηναϊκό Στάδιο (γνωστό και ως Καλλιμάρμαρο) είναι ένα εμπνευσμένο γλυπτό ιδιαίτερης πλαστικότητας, πολυταξιδεμένο ανά τον κόσμο. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά του, όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόταν την απόδοση του γυμνού ανδρικού σώματος. Ο αθλητής παριστάνεται συγκεντρωμένος τη στιγμή ακριβώς πριν από τη βολή, σε μια στάση υπολογισμένη προσεκτικά, ενώ δίνεται έμφαση στην απόδοση του στιγμιαίου.
Τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 4 Δεκεμβρίου του 1927 σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο απέναντι από το το Καλλιμάρμαρκο, μετά από παραγγελία του Δημάρχου Αθηναίων Σπύρου Πάτση, σχεδόν 4 χρόνια νωρίτερα. Στο πλούσιο αρχείο του Δημητριάδη βρίσκονται και οι φωτογραφίες από το αρχικό μοντέλο που χρησιμοποίησε για τον σχεδιασμό του αγάλματος στην σημερινή του μορφή αλλά όχι στοιχεία για τον αθλητή που αποτέλεσε το μοντέλο για το έργο αυτό που είχε σημαντικές διαφορές από τον Δισκοβόλο του Μύρωνα.
Μετά την κατασκευή των τριών αντιγράφων το έργο εκτέθηκε το 1924 στο Παρίσι στο πλαίσιο των Ολυμπιακών Αγώνων, όπου και κέρδισε το βραβείο γλυπτικής.
Από το 1920 ο Δημητριάδης είχε επιστρέψει από το Παρίσι στην Ελλάδα για να κάνει το μνημείο της Χίου και τον τάφο του Βασιλιά Αλέξανδρου, που του ανέθεσε η Βασίλισσα Σοφία.Έτσι μετά το 1927 έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής και γνωστός στην Ελλάδα ως ο «νέος Μύρων» και τρία χρόνια μετά από 20 χρόνια στο εξωτερικό (Γαλλία, Αγγλία) επέστρεψε μόνιμα στην Ελλάδα. Μάλιστα, με πρόταση του Ελευθερίου Βενιζέλου διορίστηκε πρώτος διευθυντής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών και καθηγητής της γλυπτικής, θέση που διατήρησε έως το θάνατό του.
Σ’ αυτόν οφείλεται η ίδρυση των πρώτων παραρτημάτων της Σχολής στους Δελφούς, την Ύδρα και τη Μύκονο, ενώ με δική του πρωτοβουλία πραγματοποιήθηκε η ελληνική συμμετοχή στην 20ή Μπιενάλε της Βενετίας το 1936 ενώ την ίδια χρονιά έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, για την έδρα των Γραμμάτων και Τεχνών. Οι προτομές και τα άλλα δημόσια μνημεία που δημιούργησε ο Δημητριάδης χαρακτηρίζονται ως έργα ρεαλιστικά και δεν διαφέρουν σημαντικά από άλλα έργα της εποχής του.
Ωστόσο, τα ιδιωτικά έργα του Δημητριάδη, είναι πολύ επηρεασμένα από τον Γάλλο γλύπτη Αύγουστου Ροντέν και στα οποία όπως αναφέρουν οι ειδικοί ο Δημητριάδης έδωσε έμφαση στην κίνηση και το στιγμιαίο και επεξεργάσθηκε την ανθρώπινη ανατομία σε βαθμό που να την κάνει αλληγορικό σύμβολο κατά τα πρότυπα του Ροντέν.
Από το 1930 ως τον θάνατό του το 1943 καταπιάστηκε με διάφορα ζητήματα όπως πολεοδομικά ως μέλος διαφόρων επιτροπών, με τον εξωραϊσμό του πεδίου του Άρεως όπου στήθηκαν 24 προτομές ηρώων της Επαναστάσεως του 1821, με τον εξωραϊσμό του χώρου του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτου και άλλα καλλιτεχνικά και αρχιτεκτονικά για την πόλη των Αθηνών και την προώθηση των Καλών Τεχνών στην χώρα μας.
Καλή χρονιά και μην ξεχνάτε και ξεκλέβετε λίγο χρόνο να περιηγηθείτε στους δρόμους, τις πλατείες της πόλης μας. Μια «ζωντανή» ιστορία βρίσκεται ανάμεσα μας και μας καλεί να την γνωρίσουμε.
