Στη νέα θέση που αποκτά η χώρα μας στην γεωπολιτική «σκακιέρα», και την μετατροπή της Ελλάδας σε πύλη εισόδου φυσικού αερίου στέκεται σε δημοσίευμά του το Al Jazeera.
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, η γεωγραφική θέση της πατρίδας μας, της επιτρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην προσπάθεια της Ευρώπης να απεξαρτηθεί από την ρωσική ενέργεια.
Επισημαίνεται, μάλιστα, ότι σε περίπου ένα μήνα θα έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή αγωγού που θα ενώνει την Ελλάδα με τη Βουλγαρία, σε ένα έργο που θα σηματοδοτήσει το τέλος του ρωσικού μονοπωλίου αερίου τόσο στην περιοχή, όσο και ευρύτερα στη νοτιοανατολική Ευρώπη.
Υπενθυμίζεται ότι μέχρι τώρα η Βουλγαρία ήταν απολύτως εξαρτημένη από τη Ρωσία, από την οποίο προμηθευόταν το 90% του φυσικού της αερίου. Στις 27 Απριλίου αυτό σταμάτησε, με τη Μόσχα να κλείνει τις στρόφιγγες, μετά την απόφαση της βουλγαρικής κυβέρνησης να μην ανανεώσει το συμβόλαιό της με τη ρωσική Gazprom στο τέλος του έτους. Μάλιστα, το ίδιο συνέβη και με την Πολωνία, η οποία ανακοίνωσε την ίδια απόφαση.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και οι δηλώσεις του Μιχάλη Μυριάνθη, βετεράνου της βιομηχανίας πετρελαίου και αναλυτή, ο οποίος ερμηνεύει ως εξής την απόφαση του Ρώσου Προέδρου «Ο Ρώσος Πρόεδρος δεν ήθελε να δοθεί η εντύπωση ότι χάνει πελάτες, και αποφάσισε να τους ξεκόψει από μόνος του νωρίτερα».
Ακολουθεί αναλυτικά το άρθρο:
Σε περίπου ένα μήνα, η Ελλάδα θα ολοκληρώσει την κατασκευή ενός αγωγού προς τη Βουλγαρία που θα τερματίσει το μονοπώλιο φυσικού αερίου της Ρωσίας εκεί και στη νοτιοανατολική Ευρώπη.
Η Ρωσία προμήθευε το 90 τοις εκατό του φυσικού αερίου της Βουλγαρίας μέχρι τώρα, αλλά στις 27 Απριλίου διέκοψε τη Βουλγαρία αφού η Σόφια είπε ότι δεν θα ανανεώσει τη σύμβασή της με τον ρωσικό γίγαντα φυσικού αερίου Gazprom στο τέλος του έτους.
«Ο [Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ] Πούτιν δεν ήθελε να φαίνεται σαν να έχασε πελάτες, γι’ αυτό τους έδιωξε νωρίς», είπε ο Mike Myrianthis, βετεράνος και αναλυτής της βιομηχανίας πετρελαίου.
Η Βουλγαρία στρέφεται τώρα προς τον Διασυνδετικό αγωγό Ελλάδας-Βουλγαρίας, όπως ονομάζεται ο νέος αγωγός, για να της προμηθεύσει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο λαμβάνει η Ελλάδα μέσω του αγωγού Trans-Anatolian που διασχίζει τον Καύκασο και την Τουρκία.
«Εδώ και λίγες μέρες, η Βουλγαρία είναι ήδη εκτός του [ρωσικού] συστήματος αγωγών και εξαρτάται πλήρως από την Ελλάδα [για φυσικό αέριο]. Αυτό δεν έχει ξαναγίνει. Η Ελλάδα δεν ήταν ποτέ υπεύθυνη για τη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας άλλης χώρας», δήλωσε ο Μιχάλης Μαθιουλάκης, επικεφαλής του Ελληνικού Ενεργειακού Φόρουμ, ενός think-tank.
Αυτό που δίνει στoν IGB στρατηγική σημασία, ωστόσο, είναι ότι θα μπορούσε σύντομα να γίνει το μέσο για την αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου σε όλα τα Βαλκάνια με υγροποιημένο φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ, το Κατάρ, την Αίγυπτο και αλλού.
Στις 31 Ιανουαρίου, μια κοινοπραξία ελληνικών, κυπριακών, βουλγαρικών και ιταλικών εταιρειών ανακοίνωσε ότι θα κατασκευάσει έναν πλωτό τερματικό σταθμό για την εισαγωγή LNG υπεράκτιας Αλεξανδρούπολης, στη βόρεια Ελλάδα.
Αυτή η πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης (FSRU), η οποία θα εξατμίζει εκ νέου το υγροποιημένο αέριο, θα συνδεθεί με τον αγωγό IGB και θα αρχίσει να τον προμηθεύει στα τέλη του επόμενου έτους.
«Πιστεύω ακράδαντα ότι γινόμαστε μάρτυρες μιας νέας αυγής στην ενεργειακή ανεξαρτησία της Ευρώπης», δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel, σε μια τελετή για την ανάδειξη του FSRU στην Αλεξανδρούπολη στις 3 Μαΐου.
Η Βόρεια Μακεδονία, της οποίας ο πρωθυπουργός ήταν επίσης παρών, φέρεται να ενδιαφέρεται να γίνει μέτοχος της FSRU. Με την παροχή ρωσικού φυσικού αερίου πλέον εμπλεκόμενη στην πολιτική του πολέμου στην Ουκρανία, ακόμη και η φιλική προς τη Ρωσία Σερβία ενδιαφέρεται.
Ο πρόεδρός της, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, είπε στη συγκέντρωση των περιφερειακών ηγετών στις 3 Μαΐου: «Ήμουν ένας από τους σκεπτικιστές που πάντα έλεγαν, “Δεν θα συμβεί”… Τώρα που βλέπουμε ότι είναι έτοιμο να ξεκινήσει, μπορώ να πω ότι είμαστε πραγματικά ευγνώμονες και είμαστε έτοιμοι να λάβουμε σχετικά μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου».
Ο Μαθιουλάκης είπε στο Al Jazeera, «[η Νοτιοανατολική Ευρώπη] θα εξαρτάται όλο και περισσότερο από το φυσικό αέριο που προέρχεται από την Ελλάδα, επομένως το γεωπολιτικό της αποτύπωμα στα Βαλκάνια αυξάνεται».
Η Ελλάδα γίνεται πύλη για το LNG γιατί περιβάλλεται από θάλασσα. Διαθέτει τον μοναδικό τερματικό σταθμό εισαγωγής LNG στα Βαλκάνια μέχρι την Κροατία, αλλά η χωρητικότητά του μόλις και μετά βίας μπορεί να καλύψει την ελληνική ζήτηση αυτή τη στιγμή. Αλλά η ζήτηση για μη ρωσικό αέριο στην περιοχή αυξήθηκε τόσο γρήγορα που η κοινοπραξία που κατασκευάζει το FSRU της Αλεξανδρούπολης, Gastrade, ζήτησε και έλαβε άδεια για ένα δεύτερο FSRU.
Ο πόλεμος της Ουκρανίας ήταν ο βασικός καταλύτης τόσο για υψηλότερη ζήτηση όσο και για υψηλότερες τιμές. Η Motor Oil Hellas, ένα διυλιστήριο κοντά στην Κόρινθο στη νότια Ελλάδα, εξετάζει το δικό της FSRU. Νωρίτερα αυτό το έτος, διεξήγαγε ένα τεστ αγοράς που οι κύκλοι της βιομηχανίας πετρελαίου είπαν ότι ήταν εξαιρετικά επιτυχημένο και αναμένεται μια επενδυτική απόφαση φέτος.
Ακόμα ένα FSRU βρίσκεται σε εννοιολογικό στάδιο ανάπτυξης στο ανατολικό ελληνικό λιμάνι του Βόλου, το οποίο θα χρηματοδοτείται από την ExxonMobil και επενδυτές από τον Κόλπο. Και ο υφιστάμενος τερματικός σταθμός LNG της Ελλάδας στη Ρεβυθούσα κοντά στην Αθήνα βελτιστοποιείται ώστε να λειτουργεί σε χωρητικότητα.
«Οι ελληνικοί τερματικοί σταθμοί LNG θα είναι σε θέση να καλύψουν πλήρως όχι μόνο την ελληνική αγορά, αλλά να αντικαταστήσουν ένα σημαντικό μέρος του ρωσικού φυσικού αερίου στα Βαλκάνια», δήλωσε ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. «Ο πρόσφατος εκβιασμός φυσικού αερίου της Μόσχας καθιστά τώρα αυτή τη συνεργασία όχι απλώς απαραίτητη αλλά, θα έλεγα, επείγουσα», είπε.
Ο Μητσοτάκης πίστευε ότι τα έργα που βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο σχεδιασμού ή κατασκευής θα είναι ικανά να φέρουν περίπου 21 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου ετησίως. Κατά τα επόμενα τρία χρόνια, η κατανάλωση της Ελλάδας προβλέπεται να αυξηθεί για να απορροφήσει περίπου το μισό αυτού του ποσού, αφήνοντας περίπου 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως για εξαγωγή στα Βαλκάνια.
Το IGB μπορεί να μεταφέρει μόνο 5,5 bcm το χρόνο, αλλά αυτό θα μπορούσε να αλλάξει εάν η Ελλάδα δει ζήτηση για LNG πέρα από τα Βαλκάνια. «Θα δούμε με τον καιρό πόσες χώρες της ΕΕ θα ζητήσουν αέριο LNG από την Ελλάδα μέσω αυτού του συστήματος», είπε ο Μυριάνθης.
«Είναι σαφές ότι θα κατασκευαστεί ένας δεύτερος αγωγός, παράλληλα με τον IGB… Η διαδρομή είναι πλέον δεδομένη. Η γη έχει οικειοποιηθεί, οπότε δεν υπάρχουν γραφειοκρατικά εμπόδια. Θα συμβεί πολύ γρήγορα, έτσι μπορεί εύκολα να φτάσει τα 10 δισεκατομμύρια εκατοστά το χρόνο», είπε στο Al Jazeera.
Οι συμπιεστές θα μπορούσαν ενδεχομένως να το διπλασιάσουν, καθιστώντας τον IGB αντίπαλο του Turkish Stream, του ρωσικής κατασκευής αγωγού που διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα για να τροφοδοτήσει τη νοτιοανατολική Ευρώπη.
Η Ελλάδα σχεδιάζει επίσης μια ξεχωριστή διασύνδεση με τη Βόρεια Μακεδονία και οι παλιοί αγωγοί της σοβιετικής εποχής που μετέφεραν το ρωσικό αέριο νότια αντιστρέφονται για να μεταφέρουν LNG βόρεια στη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία. Αλλά η πιο τολμηρή χρήση της ρωσικής υποδομής κατά της Μόσχας είναι ακόμη μπροστά, πιστεύει ο Μυριάνθης.
Μια κοινοπραξία υπό την ηγεσία της Gazprom μόλις κατασκεύασε έναν νέο αγωγό που διασχίζει τη Βουλγαρία και τη Σερβία για να φτάσει στην Ουγγαρία. Η Μόσχα το σκόπευε ως επέκταση του Turkish Stream, αντλώντας 15 bcm ετησίως ρωσικού φυσικού αερίου στα Βαλκάνια. Η ΕΕ έχει απαγορεύσει τον ρωσικό άνθρακα και βρίσκεται σε διαδικασία απαγόρευσης του ρωσικού πετρελαίου.
Πολλοί αναλυτές πίστευαν ότι το φυσικό αέριο θα μπορούσε να ακολουθήσει, λανθάνοντας τη ρωσική υποδομή φυσικού αερίου.
«Οι κυρώσεις της ΕΕ [κάποια στιγμή θα σταματήσουν] το ρωσικό αέριο να ρέει σε αυτό, και το αέριο από την Αλεξανδρούπολη μπορεί να ρέει μέσω IGB και σε αυτήν την υποδομή. Αυτή είναι η γεωπολιτική σημασία [του IGB]», είπε ο Μυριάνθης.
Η Ελλάδα είναι σε θέση να παίξει το ρόλο του αγωγού φυσικού αερίου χάρη στην τελευταία μεγάλη ρωσική κρίση φυσικού αερίου του 2009, όταν η Ρωσία διέκοψε την παροχή στην Ουκρανία στα μέσα του χειμώνα, οδηγώντας σε ελλείψεις και διακοπές ρεύματος σε όλη τη νοτιοανατολική Ευρώπη.
Τότε ήταν που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άρχισε να χρηματοδοτεί τον λεγόμενο «Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου», ο οποίος οδήγησε στη δημιουργία του Διαδριατικού αγωγού που φέρνει το αζερικό αέριο σε όλη την Ελλάδα. Τότε ήταν και όταν η Gastrade έκανε αίτηση για άδεια στο FSRU Αλεξανδρούπολης.
Η έννοια του νότιου ενεργειακού διαδρόμου επεκτείνεται.
Η ΕΕ ανακοίνωσε φέτος ότι θα δαπανήσει 657 εκατομμύρια ευρώ (693 εκατομμύρια δολάρια) για την τοποθέτηση ενός υποθαλάσσιου καλωδίου ηλεκτρικής ενέργειας δύο γιγαβάτ για την εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από το Ισραήλ μέσω Κύπρου και Ελλάδας στο δίκτυο της ΕΕ. Η Ελλάδα θα είναι επίσης ο αγωγός για ένα παρόμοιο καλώδιο που θα εκτείνεται από την Αίγυπτο.
«Αναμφισβήτητα η γεωπολιτική σημασία της [Ελλάδας] αυξάνεται», δήλωσε ο Θρ. Μαρκέτος, επισκέπτης λέκτορας Ευρασιατικής γεωπολιτικής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
«Η Ρωσία έχει προσπαθήσει να περιβάλει την Ανατολική Ευρώπη μέσω των ενεργειακών της αναγκών τα τελευταία χρόνια… Ο Πούτιν κατανοεί τη στρατηγική ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης ως ένα γεωπολιτικό παιχνίδι για να διχάσει την Ευρώπη και να προωθήσει τη δική του πολιτική».
Από τότε που ο Πούτιν κήρυξε τον πόλεμο στην Ουκρανία, η ΕΕ φάνηκε να έχει κηρύξει πόλεμο στην ενεργειακή του πολιτική.
