Σταδιακή διεύρυνση του μεριδίου των επιχειρηματικών καταθέσεων και σταδιακή υποχώρηση του μεριδίου των νοικοκυριών στο σύνολο των καταθέσεων του τραπεζικού συστήματος παρατηρείται στη διάρκεια των τελευταίων ετών στην χώρα μας, σύμφωνα με στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας.
Αυτό είναι συνεπές, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) με το ότι η πιστωτική επέκταση προς τις επιχειρήσεις εξελίσσεται γενικώς θετικότερα από το 2016 και μετά, ενώ ενισχύθηκε ιδιαίτερα στη διάρκεια της πανδημίας. Αντίθετα για τα νοικοκυριά, αρνητική επίδραση στις καταθέσεις ασκεί η συνεχιζόμενη καθήλωση της καθαρής ροής τραπεζικών δανείων προς τον τομέα αυτό σε αρνητικά επίπεδα εδώ και πολλά έτη.
Σε ποιες όμως κατηγορίες χωρίζονται οι καταθέσεις φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων με κριτήριο το ύψους του υπολοίπου τους; Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία από την ΤτΕ
-
Το ήμισυ περίπου του συνολικού υπολοίπου των καταθετικών λογαριασμών φυσικών προσώπων αφορά καταθέσεις έως 50.000 ευρώ.
-
το 44% αφορά λογαριασμούς από 50.000-500.000 ευρώ.
-
το υπόλοιπο 6% περίπου τις κατηγορίες άνω των 500.000 ευρώ.
Μεταξύ Δεκεμβρίου 2019 και Δεκεμβρίου 2021, το μεγαλύτερο μέρος (το 60%) της απόλυτης αύξησης των καταθέσεων στα φυσικά πρόσωπα προήλθε από τις κατηγορίες λογαριασμών μεταξύ 5 χιλ. και 100 χιλ. ευρώ, ενώ ένα επιπλέον 25% της απόλυτης αύξησης προήλθε από την κατηγορία 100 χιλ. έως 500 χιλ. ευρώ.
Τι δείχνουν όμως τα στοιχεία για καταθετικούς λογαριασμούς με πολύ μικρά υπόλοιπα;
Η επιμέρους εξέταση των ετών 2020 και 2021, δείχνει ότι για τους πολύ χαμηλούς λογαριασμούς φυσικών προσώπων με υπόλοιπο μέχρι 5.000 ευρώ, η αύξηση των καταθέσεων που σημειώθηκε το 2020 αντιστρέφεται γρήγορα σε μείωση το 2021, ενώ για τους λογαριασμούς μέχρι 50.000 ευρώ η άνοδος αρχίζει να επιβραδύνεται κάπως.
Για το λόγο αυτό, εκτιμάται ότι στα κλιμάκια αυτά αντανακλώνται μεταξύ άλλων τα μέτρα δημοσιονομικής στήριξης και αναβολής πληρωμής υποχρεώσεων που ελήφθησαν στη διάρκεια της πανδημίας με σκοπό να στηρίξουν τους εργαζόμενους σε πληττόμενους κλάδους με στόχο τη διατήρηση υφιστάμενων θέσεων απασχόλησης και του διαθέσιμου εισοδήματος, και η μείωση της κατανάλωσης λόγω εφαρμογής των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης.
Συνεχίζεται η αύξηση στις ψηλότερες κατηγορίες
Για τις υψηλότερες κατηγορίες άνω των 50.000 ευρώ, η αύξηση συνεχίστηκε με σταθερότητα ή επιταχύνθηκε το 2021, δηλαδή οι κατηγορίες αυτές συνέχισαν να συσσωρεύουν καταθέσεις, γεγονός που μπορεί να συνδέεται με την ταχύτερη οικονομική ανάκαμψη σε συνδυασμό με αυξημένη ροπή προς αποταμίευση.
Κατ’ αναλογία, μία εκτίμηση για τις «υπερβάλλουσες» καταθέσεις των φυσικών προσώπων, δείχνει ότι οι δύο χαμηλότερες κατηγορίες καταθετικών λογαριασμών μέχρι 50.000 ευρώ κατέγραψαν το Δεκέμβριο του 2020 την υψηλότερη απόκλιση από την τάση συγκριτικά με τις υπόλοιπες κατηγορίες (αντιπροσωπεύοντας το έτος αυτό πάνω από τα ¾ της συνολικής απόκλισης των καταθέσεων φυσικών προσώπων), η οποία ωστόσο παρουσίασε ενδείξεις αποκλιμάκωσης στη συνέχεια. Αντίθετα, για τις μεσαίες και υψηλότερες κατηγορίες καταθετικών λογαριασμών, η απόκλιση από την τάση συνεχίστηκε με σταθερότητα ή επιτάχυνση το 2021. Οι καταθέσεις αυτές, εκτιμά η ΤτΕ, επηρεάζονται περισσότερο από την οικονομική ανάκαμψη, ενδεχομένως επειδή σε κάποιο βαθμό αντανακλούν άμεσα επιχειρηματική δραστηριότητα/ελεύθερο επάγγελμα.
Από την άλλη πλευρά, δεν αποκλείεται η αύξηση των καταθέσεων με υψηλότερο υπόλοιπο να έχει ως κίνητρο την αποταμίευση εισοδημάτων, όχι κατ’ ανάγκην από εξαρτημένη εργασία, σε ένα περιβάλλον περιορισμένων εκλαμβανόμενων εναλλακτικών επενδυτικών επιλογών. Αντίθετα με τα φυσικά πρόσωπα, οι καταθέσεις των επιχειρήσεων αποτελούνται κυρίως, σε ποσοστό άνω του 70%, από λογαριασμούς άνω των 500.000 ευρώ, με συνέπεια η γενική εξέλιξή τους να επηρεάζεται κατά κύριο λόγο από εκείνες των μεγαλύτερου μεγέθους επιχειρήσεων.
Η μεγαλύτερη αύξηση καταθέσεων σε επιχειρήσεις στην κατηγορία άνω των 100 χιλ.ευρώ
Μεταξύ Δεκεμβρίου 2019 και Δεκεμβρίου 2021, το μεγαλύτερο μέρος (άνω του 90%) της απόλυτης αύξησης των καταθέσεων των επιχειρήσεων προήλθε από τις κατηγορίες λογαριασμών άνω των 100 χιλ. ευρώ.
Η αύξηση των καταθέσεων στις επιχειρήσεις επιβραδύνθηκε σημαντικά το 2021 για τις κατηγορίες λογαριασμών από 5.000 μέχρι 1 εκατ. ευρώ, ενώ διατηρήθηκε περίπου σταθερή ή επιταχύνθηκε για τους πολύ χαμηλούς λογαριασμούς κάτω των 5.000 ευρώ και για τους υψηλότερους λογαριασμούς άνω του 1 εκατ. ευρώ.
Η εξέλιξη αυτή πιθανόν αντανακλά εν μέρει την εξέλιξη του τραπεζικού δανεισμού στη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών λόγω του περιορισμού το 2021, σε σχέση με το προηγούμενο έτος, των πόρων μέσω αναπτυξιακών φορέων που ήταν διαθέσιμοι προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Οι υπερβάλλουσες καταθέσεις των επιχειρήσεων διευρύνθηκαν περαιτέρω το 2021 σε σχέση με το 2020 για όλες τις κατηγορίες καταθετικών λογαριασμών, κυρίως δε για λογαριασμούς άνω του 1 εκατ. ευρώ.
