Ως ημέρα μνήμης των αγώνων του διεθνούς κινήματος για τα δικαιώματα των γυναικών αλλά και ανάδειξης των θυσιών και των επιτευγμάτων των γυναικών γιορτάζεται στις 8 Μαρτίου τις τελευταίες δεκαετίες σε όλο τον κόσμο η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Αν και από το 1975 τελεί υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και καθιερώθηκε με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ το 1977, η συγκεκριμένη ημέρα έχει ιστορία πάνω από έναν αιώνα.
Η ιστορική διαδρομή της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας δεν ξεκινάει με την υιοθέτησή της επισήμως από τον ΟΗΕ το 1977 αλλά από ένα γεγονός που συνέβη το 1857 και έγινε η αφορμή για την καθιέρωση μιας ανεπίσημης γιορτής για τα δικαιώματα των γυναικών πρώτα στις ΗΠΑ και στην συνέχεια στην Μεγ. Βρετανία και σε άλλες μεγάλες χώρες με έντονη δράση κινημάτων υπέρ του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες (αναφέρονται συχνά και ως «σουφραζέτες»).
Η ιστορία πριν την διεθνή καθιέρωση
Η πρώτη γιορτή για την γυναίκα γιορτάστηκε ως «Εθνική Ημέρα της Γυναίκας» στις 28 Φεβρουαρίου του 1909 στην Νέα Υόρκη, με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ και πρόταση της ακτιβίστριας Τερέζας Μαρκίελ. Σύμφωνα με τις εφημερίδες της εποχής, η γιορτή επιλέχθηκε σε ανάμνηση μιας μεγάλης εκδήλωσης διαμαρτυρίας που έγινε στις 8 Μαρτίου 1857 από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη, οι οποίες ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας. Αυτή η εκδοχή αμφισβητήθηκε αργότερα από ορισμένους Αμερικανούς ιστορικούς, οι οποίοι ισχυρίστηκαν πως ο συνδυασμός των δυο γεγονότων έγιναν για πολιτικούς και στρατηγικούς λόγους από τις επίσημες αρχές των ΗΠΑ προκειμένου να μην υπάρχει συσχέτιση με την Σοβιετική προπαγάνδα αλλά και για να αποκτήσει περισσότερο διεθνή χαρακτήρα. Κάποιοι μάλιστα ακόμα θεωρούν πως πρόκειται για αστικό μύθο.
Όμως από τα επίσημα αρχεία της περιόδου 1857-1908 προκύπτει πως υπήρξαν σε τοπικό επίπεδο εκδηλώσεις για τον εορτασμό των δικαιωμάτων της γυναίκας στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία και την Μεγ. Βρετανία, χωρίς την επίσημη υποστήριξη των αρχών και δίχως την αναγνώριση τους ως εθνική εορτή.
Σημαντικό ρόλο στην διεθνοποίηση της γιορτής της γυναίκας αποτέλεσε η απόφαση του γυναικείου τμήματος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς (γνωστή και ως 2η Διεθνής), που έγινε στην Κοπεγχάγη το διήμερο 26 και 27 Αυγούστου 1910, για την καθιέρωση ετήσιου εορτασμού της «Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας», μετά από πρόταση τριών εκπροσώπων της Γερμανίας, των ακτιβιστιών Λουίζ Τσιτς, Κλάρα Τσέτκιν και Κέτε Ντούνκερ. Όπως ανέφεραν στην πρόταση της θα έπρεπε να γιορτάζεται κάθε χρόνο η «Ημέρα της Γυναίκας» ως ένα πρώτο βήμα για την προώθηση του αιτήματος της ισότητας των δύο φύλων και της διεκδίκησης του δικαιώματος ψήφου και συμμετοχής στις εκλογές, το οποίο εκείνη την εποχή είχε την καθολική υποστήριξη των γυναικών όλου του σύγχρονου κόσμου.
Οι 100 σύνεδροι, που εκπροσωπούσαν συνολικά 17 χώρες, υιοθέτησαν την σχετική πρόταση τριών γερμανίδων και στις 19 Μαρτίου του 1911, η «Διεθνής Ημέρας της Γυναίκας» γιορτάστηκε για πρώτη φορά επισήμως στην Αυστρία, την Γερμανία, την Ελβετία και την Δανία, ενώ στις ΗΠΑ γιορτάστηκε και πάλι την ως εθνική ημέρα την τελευταία Κυριακή του Φεβρουαρίου. Όπως ανέφερε ο Τύπος της εποχής το 1911 συμμετείχαν πάνω από ένα εκατομμύρια άτομα -ανάμεσά τους και πολλοί επώνυμοι άνδρες των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών.
Το 1913 η Ρωσία όρισε την πρώτη τους Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας το τελευταίο Σάββατο του Φεβρουαρίου σε αντίθεση με τις υπόλοιπες χώρες. Τρία χρόνια αργότερα, το 1914, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε στην Γερμανία στις 8 Μαρτίου, με τις εφημερίδες να αναφέρουν διαφορετικές εκδοχές για την επιλογή της συγκεκριμένης ημέρας: από την ανάμνηση της απεργίας του 1857 στην Νέα Υόρκη μέχρι την διαφοροποίηση τους με τις ΗΠΑ για πολιτικούς λόγους. Επισήμως, η συγκεκριμένη ημέρα στη Γερμανία ήταν αφιερωμένη στο δικαίωμα ψήφου των γυναικών, το οποίο οι Γερμανίδες απέκτησαν τελικά το 1918.
Η εξάπλωση σε όλο τον κόσμο
Όμως, ουσιαστικά από εκείνη την χρονιά καθιερώθηκε η ημερομηνία η συγκεκριμένη ημερομηνία για τον εορτασμό της «Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας» σε ολοένα και περισσότερες χώρες στην Ευρώπη, την Αμερική και αργότερα την Ασία.
Στις 8 Μαρτίου του 1917 (σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο), στην Πετρούπολη, πρωτεύουσα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας τότε, οι εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας διαδήλωσαν γεμίζοντας τους δρόμους όλης την πόλη, απαιτώντας το τέλος του Α ‘Παγκοσμίου Πολέμου, τον τερματισμό των ελλείψεων τροφίμων και το τέλος του εξουσίας του Τσάρου. Ο Λέων Τρότσκι έγραψε μάλιστα ότι εκείνη η ημέρα ήταν η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας αλλά.. δεν φανταζόταν ότι η «Ημέρα της Γυναίκας» θα κήρυττε την έναρξη της επανάστασης.
Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση των Μπολσεβίκων, ο Βλαντιμίρ Λένιν όρισε την «Ημέρα της Γυναίκας» ως επίσημη αργία στη Σοβιετική Ένωση και στις 8 Μαΐου 1965 με το διάταγμα του ΕΣΣΔ Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ, η «Διεθνής Ημέρας της Γυναίκας» κηρύχθηκε ως μη εργάσιμη ημέρα στην ΕΣΣΔ.
Από το 1922 στην Κίνα ξεκίνησε να γιορτάζεται -υπό το Σοβιετικό πρότυπο- η «Ημέρα της Γυναίκας» ενώ μετά την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας την 1η Οκτωβρίου 1949, το Κρατικό Συμβούλιο κήρυξε στις 23 Δεκεμβρίου ότι η 8 Μαρτίου ορίζεται ως επίσημη αργία και οι γυναίκες στην Κίνα δικαιούνται… μισή ημέρα άδεια.
Από το 1936 ξεκίνησε ο εορτασμός στην Ισπανία (την παραμονή του ισπανικού εμφυλίου πολέμου) και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’50 οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης, της Βόρειας καθώς και της Νότιας Αμερικής είχαν υιοθετήσει την «Ημέρα της Γυναίκας».
Η παγκόσμια αναγνώριση
Με την ενίσχυση του φεμινιστικού κινήματος στα τέλη της δεκαετίας του ΄60 και στις αρχές της δεκαετίας του’ 70 η «Ημέρα της Γυναίκας» είχε εξαπλωθεί σχεδόν στις περισσότερες χώρες του κόσμου, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων με θεοκρατικά ή ισλαμικά καθεστώτα.
Τα Ηνωμένα Έθνη ξεκίνησαν να γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στο Διεθνές Γυναικείο Έτος του 1975 και δυο χρόνια αργότερα (1977), η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών κάλεσε τα κράτη μέλη να ανακηρύξουν την 8η Μαρτίου ως Ημέρα του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των γυναικών και την παγκόσμια ειρήνη.
Έτσι, η 8η Μαρτίου υιοθετήθηκε τελικά και από τον ΟΗΕ μετά από 63 χρόνια ως η επιλεγμένη ημερομηνία για τον εορτασμό της «Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας».
Φέτος, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αφιερώνει την Ημέρα της Γυναίκας στον παγκόσμιο αγώνα των γυναικών κατά της κρίσης του COVID-19 ενώ θα τιμήσει τη φετινή Ημέρα της Γυναίκας κατά την σημερινή σύνοδο της ολομέλειας. Μάλιστα, όπως έχει ανακοινωθεί από το Ευρωκοινοβούλιο, θα λάβει μέρος μέσω βιντεομηνύματος στην σύνοδο η πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας Τζασίντα Άρντερν σε μια κίνηση με έντονο συμβολισμό καθώς θα εκπροσωπήσει την πρώτη χώρα στον κόσμο που έδωσε δικαιώματα ψήφου στις γυναίκες το 1893 και αποτέλεσε πρότυπο για τους αγώνες των γυναικών σε διεθνές επίπεδο.
