To 2020, ο πλανήτης έγινε μάρτυρας τεκτονικών αλλαγών στην παγκόσμια αγορά της εργασίας. Ως αποτέλεσμα των συνεπειών της πανδημίας, η τηλεργασία βρέθηκε στο επίκεντρο των επιχειρήσεων, με την υγειονομική κρίση να φέρνει στο προσκήνιο σημαντικές προκλήσεις για τις ίδιες αλλά και τους εργαζόμενους. Παράλληλα όμως, είναι γεγονός, πως η πανδημία ανέδειξε νέες ευκαιρίες και προοπτικές για τους απασχολούμενους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση των ψηφιακών νομάδων.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας της MBO partners, πριν την πανδημία μόνο το 7% των εργαζομένων παγκοσμίως εργαζόταν σε μόνιμη βάση από το σπίτι. Το 2020, το ποσοστό αυτό ξεπέρασε το 42%, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στροφής των επιχειρήσεων προς τα οφέλη της τηλεργασίας. Εξίσου σημαντική άνοδο σημείωσε και ο αριθμός των ψηφιακών νομάδων. Οι ψηφιακοί νομάδες (digital nomads), είναι οι εργαζόμενοι και οι ελεύθεροι επαγγελματίες οι οποίοι αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τηλεργασίας, ταξιδεύουν και εγκαθίστανται βραχυπρόθεσμα σε διαφορετικά μέρη εντός της επικράτειας ή ακόμα και μακριά από την πατρίδα τους, συνεχίζοντας κανονικά τη δουλειά τους μέσω του υπολογιστή. Όπως αναφέρει η έρευνα του περίφημου αμερικανικού Πανεπιστημίου Stanford, οι ψηφιακοί νομάδες αυξήθηκαν κατά 50% σε σχέση με την προ-πανδημίας εποχή. Αυτοί τη στιγμή περισσότεροι από 11 εκατομμύρια Αμερικανοί πολίτες αυτοπροσδιορίζονται ως ψηφιακοί νομάδες.
Ποιοι είναι οι ψηφιακοί νομάδες
Οι λεγόμενοι ψηφιακοί νομάδες δεν επιδέχονται ενός αποκλειστικού ορισμού. Όλοι όμως χαρακτηρίζονται από την τάση τους να συνδυάζουν την εξ’ αποστάσεως εργασία με τα ταξίδια για μικρά ή ακόμα και μεγάλα χρονικά διαστήματα. Μερικοί από αυτούς γυρίζουν όλη την υφήλιο, εργαζόμενοι παράλληλα, με όπλο τη σχεδόν καθολική διάδοση του διαδικτύου στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Ωστόσο η μεγάλη πλειοψηφία των ψηφιακών νομάδων δεν φεύγει εκτός συνόρων, επιλέγοντας αντίθετα να ζήσει και να εργαστεί σε μια περιοχή της χώρας καταγωγής τους, συνήθως μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα.
Η πανδημία της COVID-19 άλλαξε σημαντικά την ανθρωπογεωγραφία των ψηφιακών νομάδων. Ελέω, των μέτρων που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις για τον περιορισμό της διασποράς του ιού, πολλοί υπάλληλοι γραφείου αναγκάστηκαν να δουλέψουν εξ’ αποστάσεως, με μεγάλη μερίδα από αυτούς να επιλέγει έναν «νομαδικό» τρόπο ζωής. Ενδεικτικά, το 2020 ο αριθμός των υπαλλήλων στις ΗΠΑ οι οποίοι άρχισαν να εργάζονται ως ψηφιακοί νομάδες σχεδόν διπλασιάστηκε. Ο αριθμός των ψηφιακών νομάδων οι οποίοι εργάζονται ως ελεύθεροι επαγγελματίες (freelancers, εξωτερικοί συνεργάτες κ.α.) αυξήθηκε επίσης κατά 12%.
Η πανδημία του κορωνοιού άλλαξε επίσης τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ψηφιακών νομάδων. Οι ψηφιακοί νομάδες που ανήκουν στην γενιά των Boomers και των Gen X, μειώθηκαν κατά 10% και 3% αντίστοιχα. Αντίθετα, οι νεότερες γενιές παρουσιάζουν όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον για να υιοθετήσουν το lifestyle των ψηφιακών νομάδων. Οι Gen Z και οι Millenials αυξήθηκαν κατά 14%, καθώς τα άτομα μικρότερης ηλικίας διαθέτουν την απαραίτητη ευελιξία που είναι συνήθως αναγκαία για τον τρόπο ζωής των ψηφιακών νομάδων.
Δεδομένου ότι οι περισσότεροι ψηφιακοί νομάδες βασίζονται στα ψηφιακά εργαλεία και το ίντερνετ για να εργαστούν, δεν προκαλεί εντύπωση το γεγονός πως η μεγάλη πλειοψηφία διαθέτει ιδιαίτερα ανεπτυγμένες ψηφιακές δεξιότητες. Το 71% αναφέρει πως η χρήση της τεχνολογίας τούς έχει καταστήσει ανταγωνιστικότερους στην αγορά, ενώ το 68% τονίζει πως η εργασία τους απαιτεί υψηλή κατάρτιση και μεγάλη εμπειρία ώστε να διεξαχθεί με επιτυχία εξ’ αποστάσεως. Παράλληλα, οι ίδιοι οι ψηφιακοί νομάδες είναι ισχυροί υποστηρικτές της τεχνολογίας, επιστρατεύοντας μια μεγάλη ποικιλία γκάτζετ και εργαλείων για την βελτίωση του νέου μοντέλου διαβίωσης, που έχουν επιλέξει.
Οι ψηφιακοί νομάδες εργάζονται σε μια ευρεία γκάμα κλάδων, με το μεγαλύτερο ποσοστό να απασχολείται στους τομείς της πληροφορικής (12%), της εκπαίδευσης (11%), των συμβουλευτικών υπηρεσιών (11%), των πωλήσεων και του μάρκετινγκ (9%). Το κοινό χαρακτηριστικό αυτών των επαγγελμάτων είναι πως μπορούν ασκηθούν ακόμα και αποκλειστικά εξ’ αποστάσεως μέσω της χρήσης των ψηφιακών εργαλείων και του διαδικτύου. Όσον αφορά τα φύλα, οι άντρες φαίνεται να επιλέγουν περισσότερο τον ψηφιακό νομαδισμό (59%) σε σχέση με τις γυναίκες (41%).
