Οι “27” έπειτα από 9 ώρες διαβουλεύσεων συμφώνησαν για το προσχέδιο συμπερασμάτων, για “τον τρόπο αντιμετώπισης της Τουρκίας”. Εκτός από την Τουρκία, αποφασίστηκε και το πλάνο με τις πιθανές κυρώσεις για τη Λευκορωσία, με αφορμή τις προεδρικές εκλογές της χώρας, όπου ο Αλεξάντερ Λουκασένκο επανεκλέχθηκε κάτω από την έντονη αμφισβήτηση για το εκλογικό αποτέλεσμα. Η Σύνοδος θα συνεχίσει τη συνεδρίαση της σήμερα το πρωί στις 10:30 ώρα Ελλάδας.
“Κοινή πορεία” φαίνεται να υιοθετούν τα κράτη μέλη απέναντι στην Τουρκία. Προηγήθηκαν πολύωρες διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο να απορρίπτουν το πρώτο κείμενο που παρουσιάστηκε, ενώ μεσολάβησε και συνάντηση των ηγετών Ελλάδας, Κύπρου, Γαλλίας, Γερμανίας με τον Σαρλ Μισέλ και την Ούρσουλα βον ντε Λάιεν.
Η ΕΕ έτοιμη να ανοίξει μια θετική πολιτική ατζέντα με την Τουρκία
Στο κείμενο των συμπερασμάτων περιλαμβάνεται απειλή για κυρώσεις (χωρίς να χρησιμοποιείται η λέξη “κυρώσεις” σε περίπτωση που υπάρχουν νέες μονομερείς ενέργειες ή προκλήσεις που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο. Παράλληλα, όμως, σημειώνει πως αν υπάρξουν δημιουργικές προσπάθειες για να σταματήσουν οι παράνομες ενέργειες και αυτές διατηρηθούν, η ΕΕ είναι έτοιμη να ανοίξει μια θετική πολιτική ατζέντα με την Τουρκία, περιλαμβάνοντας σε αυτή τον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης. Ζητά επίσης να διεξαχθεί διεθνής σύσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο για να αντιμετωπιστούν τα ανοικτά θέματα.
“Γαλλία και Γερμανία είχαμε μια συμπληρωματική προσέγγιση, δεν μπορούμε να εμπλακούμε σε νέο διάλογο με την Τουρκία αν την αφήσουμε να περάσει κόκκινες γραμμές”, δήλωσε ο Εμμανουέλ Μακρόν. Πρέπει να δείξουμε αποφασιστικότητα και καθαρότητα χωρίς να παραδοθούμε στην κλιμάκωση, συμπλήρωσε. “Έπρεπε να πείσουμε, υπήρχαν μεγάλες διαφορές στο τραπέζι. Δουλέψαμε μαζί με την Αγκελα Μέρκελ σήμερα για να φτάσουμε σε αυτό το αποτέλεσμα”, συνέχισε ο Γάλλος πρόεδρος. “Κάναμε όλοι παραχωρήσεις και αυτό το κείμενο είναι το καλύτερο που μπορούσαμε να έχουμε σήμερα γιατί στέλνει ένα καθαρό μήνυμα στην Τουρκία, την Ελλάδα και την Κύπρο και τις καλεί καθαρά σε διάλογο”.
Πολύ επιτυχημένες χαρακτήρισε τις διαπραγματεύσεις η Αγκελα Μέρκελ, εστιάζοντας ειδικά στις κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας. Σε ότι αφορά την Τουρκία, τόνισε την ανάγκη “να δούμε συνολικά τις σχέσεις της με την ΕΕ”.
Την ευκαιρία να γίνει πολιτικός διάλογος θέλει να δώσει η ΕΕ, υποστήριξε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε μετά το τέλος της πρώτης ημέρας της Συνόδου Κορυφής στην οποία αποφασίστηκαν και κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας.
Ο Σαρλ Μισέλ κάλεσε την Τουρκία να βάλει τέλος στις μονομερείς ενέργειές της και σημείωσε ότι οι δύο επόμενες εβδομάδες θα είναι σημαντικές για τη σχέση της ΕΕ με την Άγκυρα, ενώ το θέμα θα εξεταστεί εκ νέου στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου. “Είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε όλα τα μέσα, σε περίπτωση που υπάρξει ανάγκη” τόνισε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ ερωτηθείς σχετικά με την πιθανή επιβολή κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας.
Απαντώντας στο ίδιο ερώτημα, η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανέφερε ότι υπάρχουν δύο εργαλειοθήκες: “η μία για μια κατάσταση που δε θέλουμε – την περίπτωση δηλαδή που η Τουρκία πάλι προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες”. Η δεύτερη εργαλειοθήκη αφορά μια πιο θετική ατζέντα, συμπλήρωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σημειώνοντας ότι η Τουρκία πρέπει να αποδείξει ότι έχει βούληση να διεξαγάγει πραγματικά εποικοδομητικό διάλογο με την ΕΕ.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε πως “περιμένουμε από την Τουρκία να απέχει από μονομερείς ενέργειες”. “Υπάρχει εργαλειοθήκη η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί αμέσως”, επισήμανε και προσέθεσε ότι “η Τουρκία μπορεί να κερδίσει από την ισχυρή συνεργασία με την ΕΕ”.
Το κείμενο συμπερασμάτων
Η ΕΕ έχει στρατηγικό ενδιαφέρον να υπάρχει σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και να αναπτυχθεί συνεργασία και αμοιβαία επωφελής σχέση με την Τουρκία, τονίζεται το κείμενο των συμπερασμάτων.
Η συνέχιση του διαλόγου με καλή πίστη και η αποχή από μονομερείς ενέργειες που αντιβαίνουν στα συμφέροντα της ΕΕ και παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών της ΕΕ είναι απόλυτη απαίτηση ως προς αυτό, υπογραμμίζεται.
Παράλληλα, οι ηγέτες σημειώνουν ότι όλες οι διαφορές πρέπει να επιλυθούν μέσω διαλόγου και βάσει του διεθνούς δικαίου. Σε αυτό το πλαίσιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την πλήρη αλληλεγγύη του προς την Ελλάδα και την Κύπρο, των οποίων η κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα πρέπει να γίνονται σεβαστά.
Στο κείμενο υπογραμμίζεται ακόμη ότι η ΕΕ χαιρετίζει τα πρόσφατα βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης από την Ελλάδα και την Τουρκία. Ταυτόχρονα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει έντονα τις παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας και διατρανώνει ότι πρέπει να σταματήσουν. Η ΕΕ καλεί την Τουρκία να απέχει από παρόμοιες ενέργειες στο μέλλον, καθώς αποτελούν παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ενώ υπογραμμίζει ότι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων με καλή πίστη, με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου. Η Τουρκία καλείται να αποδεχτεί την πρόσκληση της Κύπρου για την έναρξη διαλόγου με σκοπό την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου.
Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υποστηρίζει την ταχεία επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, και παραμένει πλήρως δεσμευμένο σε μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού στο πλαίσιο του ΟΗΕ και σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων των ψηφισμάτων 550 και 789 του ΣΑ, με την τήρηση των αρχών στις οποίες βασίζεται η ΕΕ. Αναμένει το ίδιο από την Τουρκία. Η ΕΕ είναι έτοιμη να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στη στήριξη των διαπραγματεύσεων, μεταξύ άλλων διορίζοντας, μετά την επανάληψη, έναν εκπρόσωπο στην αποστολή του ΟΗΕ.
Στο κείμενο αναφέρεται επίσης ότι με προϋπόθεση πως θα συνεχιστούν οι εποικοδομητικές προσπάθειες για να σταματήσουν οι παράνομες δραστηριότητες έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε να ξεκινήσει μια θετική πολιτική ατζέντα ΕΕ-Τουρκίας, με έμφαση στον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης και στη διευκόλυνση του εμπορίου, καθώς και τη συνεχή συνεργασία σε θέματα μετανάστευσης, δυνάμει της Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας (2016). Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί τον πρόεδρό του, σε συνεργασία με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και με την υποστήριξη του Ύπατου Εκπροσώπου, να εκπονήσει πρόταση για την ανανέωση της ατζέντας ΕΕ-Τουρκίας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, θα επανέλθει και θα λάβει αποφάσεις αναλόγως, κατά περίπτωση, το αργότερο κατά τη σύνοδό του τον Δεκέμβριο, σύμφωνα με το κείμενο.
Τέλος, συγκαλεί πολυμερή διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο και καλεί τον Ύπατο Εκπρόσωπο να ξεκινήσει συνομιλίες σχετικά με την οργάνωσή του. Η συμμετοχή, το πεδίο εφαρμογής και το χρονοδιάγραμμα θα πρέπει να συμφωνηθούν με όλα τα μέρη. Η διάσκεψη αυτή θα μπορούσε να καταπιαστεί με ζητήματα για τα οποία απαιτούνται πολυμερείς λύσεις, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας οριοθέτησης, της ασφάλειας, της ενέργειας, της μετανάστευσης και της οικονομικής συνεργασίας, εξηγείται στο κείμενο των συμπερασμάτων.
Το κείμενο αντανακλά τις θέσεις της Ελλάδας
Το κείμενο συμπερασμάτων αντανακλά τις θέσεις της Ελλάδας, όπως αποτυπώθηκαν κατά την προσέλευση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για τις εργασίες της Ειδικής Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τόνισαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ κυβερνητικές πηγές.
Διεξήχθη πολύ δύσκολη διαπραγμάτευση, διευκρίνισαν οι πηγές αυτές, σημειώνοντας πάντως ότι το τελικό κείμενο που υιοθετήθηκε είναι καλύτερο για τις θέσεις της Ελλάδας και της Κύπρου από εκείνο που είχε προταθεί αρχικά.
“Όπως τόνισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (σ.σ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν), κανένας δεν μπορεί να διχάσει την Ευρώπη. Έτσι, η ΕΕ στέλνει σήμερα μήνυμα ενότητας, αλληλεγγύης και αποφασιστικότητας. Καταδικάζονται οι μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας και είναι ξεκάθαρο ότι αν υπάρξει συνέχιση τέτοιων συμπεριφορών, αυτό θα έχει συνέπειες” επισήμαναν οι ίδιες πηγές.
Ως προς τις συνέπειες, γίνεται σαφής αναφορά σε συγκεκριμένα άρθρα των Συνθηκών για την επιβολή κυρώσεων (29, 215). Υπογραμμίζεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα χρησιμοποιήσει, σε περίπτωση μονομερών ενεργειών και παραβιάσεων του διεθνούς δικαίου, όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεση της για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της. Η ΕΕ θα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα λάβει τις κατάλληλες αποφάσεις το αργότερο μέχρι τη σύνοδο του Δεκεμβρίου 2020, συμπλήρωσαν.
“Καθίσταται σαφές ότι οι διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας αφορούν την Οριοθέτηση Θαλάσσιων ζωνών (Υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ). Είναι σαφές πως για πρώτη φορά η συμπεριφορά της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου βρέθηκε στο επίκεντρο μιας μαραθώνιας συνεδρίασης της Συνόδου Κορυφής, δεν αποτέλεσε απλά ένα μέρος της υπό συζήτηση ατζέντας”, εξηγούν.
Συμπληρώνουν ότι “η Σύνοδος Κορυφής καταδικάζει απερίφραστα την παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου και κάνει ρητή αναφορά στις αποφάσεις και στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για την επίλυση του Κυπριακού”.
“Όπως έχει τονίσει πολλές φορές ο Πρωθυπουργός, ο διάλογος με την Τουρκία είναι ανοιχτός, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση γι’ αυτό είναι να μην γίνονται παράνομες ενέργειες εκ μέρους της. Και αυτό επιβεβαιώθηκε” στη σύνοδο, κατέληξαν οι κυβερνητικές πηγές.
Κυρώσεις στη Λευκορωσία
Το όνομα του προέδρου της Λευκορωσίας, του Αλεξάντρ Λουκασένκο, δεν συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο των σαράντα προσώπων στα οποία αποφασίστηκε στη Σύνοδο Κορυφής να επιβληθούν κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τα πρόσωπα που αφορούν οι κυρώσεις κατηγορούνται από τις Βρυξέλλες είτε ότι ενέχονται στην καταστολή σε βάρος της λευκορωσικής αντιπολίτευσης, ή ότι ενέχονται στην αλλοίωση του αποτελέσματος των προεδρικών εκλογών στη Λευκορωσία, που διεξήχθησαν την 9η Αυγούστου. “Ο πρόεδρος Λουκασένκο δεν συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο”, αλλά αυτό ενδέχεται να αλλάξει, προειδοποίησε ο Μισέλ.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου διευκρίνισε ότι οι ευρωπαϊκές κυρώσεις τίθενται σε ισχύ άμεσα.
