Τη συνεχιζόμενη βελτίωση του οικονομικού κλίματος για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις την τελευταία διετία καταδεικνύει η έρευνα συγκυρίας που συνέταξε η Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας, βάσει έρευνας πεδίου σε δείγμα 1.160 επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με την τράπεζα, η βελτίωση αυτή οφείλεται κυρίως στην ανάπτυξη της εξωστρέφειας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τη σύγκριση των αποτελεσμάτων των εξαγωγικών με τις μη εξαγωγικές επιχειρήσεις.
Ειδικότερα, όπως σημειώνεται στην έρευνα, η ανοδική πορεία του δείκτη εμπιστοσύνης των ΜμΕ συνεχίστηκε για τρίτο συνεχόμενο εξάμηνο, αγγίζοντας τις 13 μονάδες κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2018 (επίδοση που αποτελεί ιστορικό υψηλό της τελευταίας δεκαετίας). Εξίσου ενθαρρυντικό είναι επίσης το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ΜμΕ (54% των επιχειρήσεων) ακολουθεί στρατηγικό πλάνο ανάπτυξης.
Η ανοδική πορεία του δείκτη, σύμφωνα με την τράπεζα, οφείλεται κυρίως στην πολύ καλή επίδοση της τρέχουσας ζήτησης (+12 μονάδες). Αντίθετα, κάποιες ανησυχίες επιβράδυνσης της δυναμικής εγείρει η πορεία του δείκτη μελλοντικής ζήτησης, ο οποίος μετά από τρία συνεχή εξάμηνα ανόδου, παρουσίασε πτώση έναντι του προηγούμενου εξαμήνου κατά 10 μονάδες, παραμένοντας ωστόσο σε θετικό έδαφος (17 μονάδες κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2018).
Σύμφωνα με την Εθνική, η αυξημένη αβεβαιότητα που κυριαρχεί μεταξύ των ΜμΕ αναφορικά με τις μελλοντικές συνθήκες ζήτησης ξεκινάει να ασκεί ελαφριά πίεση στο σχεδιασμό μελλοντικής απασχόλησης των ελληνικών ΜμΕ. Συγκεκριμένα, ενώ το ποσοστό των επιχειρήσεων που δήλωσε ότι θα προχωρήσει σε προσλήψεις παρέμεινε σταθερό στο 22% (μετά από συνεχή άνοδο την τελευταία τριετία), το ποσοστό των επιχειρήσεων που δήλωσε ότι θα προχωρήσει σε απολύσεις ανέβηκε στο 9% από 7% κατά το πρώτο εξάμηνο του 2018 (παραμένοντας ωστόσο χαμηλότερο από το μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας).
Ωστόσο, πάρα τα σημάδια επιβράδυνσης της δυναμικής, η κατάσταση του τομέα των ΜμΕ το 2018 εμφανίζεται σαφώς βελτιωμένη σε σχέση με πριν μια πενταετία, σημειώνει η Εθνική.
Όπως εξηγεί, εστιάζοντας σε δύο βασικούς δείκτες της χρηματοοικονομικής υγείας των ΜμΕ (κερδοφορία και ρευστότητα), παρατηρείται ότι οι κερδοφόρες ΜμΕ καλύπτουν πλέον περισσότερο από τα ¾ του τομέα, ενώ σημαντική μείωση παρουσιάζουν οι ΜμΕ με έντονα προβλήματα ρευστότητας (πτώση κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες).
Βασικός άξονας στήριξης της χρηματοοικονομικής εικόνας των ΜμΕ, σύμφωνα με τους αναλυτές της τράπεζας, είναι η ανάπτυξη της εξωστρέφειας τους. Συγκεκριμένα, το ποσοστό εξωστρεφών επιχειρήσεων αυξήθηκε στο 47% το 2018 από 36% το 2014, ενώ παράλληλα αυξήθηκε οριακά το μερίδιο των πωλήσεων τους που προέρχεται από το εξωτερικό (καλύπτοντας το 27% των πωλήσεων το 2018 από 25% το 2014).
Η σημασία της εξωστρέφειας για τη βελτίωση της χρηματοοικονομικής υγείας των ΜμΕ επιβεβαιώνεται, σύμφωνα με την Εθνική, από τη σύγκριση των αποτελεσμάτων εξαγωγικών και μη επιχειρήσεων. Εστιάζοντας στις μεσαίες επιχειρήσεις (ώστε να μη δημιουργείται bias επίδρασης μεγέθους), παρατηρείται ότι οι εξωστρεφείς επιχειρήσεις βελτίωσαν σημαντικά τη λειτουργική κερδοφορία κατά την τελευταία πενταετία (12,7% κ.μ.ο. το 2018 από 8,2% το 2014), ενώ αντίθετα η κερδοφορία των μη εξωστρεφών επιδεινώθηκε (6,7% το 2018 από 8,4% το 2014).
Η σταδιακή βελτίωση των επιχειρηματικών συνθηκών συμβαδίζει επίσης με τη βαθμιαία βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης. Οι ΜμΕ εντοπίζουν θετικότερη διάθεση των τραπεζών για νέες χορηγήσεις, ενώ ταυτόχρονα θετικά συμβάλει η βαθμιαία αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανεισμού (από 5,4% το 2011 σε 4,3% το 2018).
Επιβεβαιωτικά για τη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης λειτουργεί, σύμφωνα με την έρευνα, και το αυξανόμενο ποσοστό δανείων που εγκρίνονται από τις ελληνικές τράπεζες (ξεπερνώντας πλέον το ½ από λιγότερο του ⅓ το 2014).
Η συνδυαστική βελτίωση των επιδόσεων των ΜμΕ και των συνθηκών χρηματοδότησης, έχει ως αποτέλεσμα το χρηματοδοτικό κενό που αντιμετωπίζουν να έχει μειωθεί σημαντικά κατά την περίοδο 2011-2018, περιορίζοντας στο μισό την απόκλιση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (στις 20 ποσοστιαίες μονάδες το 2018 από 40 ποσοστιαίες μονάδες το 2011).
Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο που προκύπτει από την έρευνα είναι ότι εξετάζοντας τα επιμέρους μεγέθη των ΜμΕ, παρατηρείται ότι οι μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις ξεχωρίζουν για τη συνεχή βελτίωση του δείκτη εμπιστοσύνης και του στόχου ανάπτυξης κατά την τελευταία τριετία. Οι δυναμικές επιδόσεις των επιχειρήσεων αυτών αποτυπώνονται και σε θετικότερες προοπτικές προσλήψεων, καθώς το ποσοστό των επιχειρήσεων που προβλέπουν ενίσχυση της απασχόλησης κατά το επόμενο εξάμηνο ανήλθε στο 32% του τομέα (έναντι 17%-18% για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις).
Αναφορικά με τις υπόλοιπες ΜμΕ, επισημαίνεται η διαχρονική ανάκαμψη των πολύ μικρών επιχειρήσεων -ξεκινώντας όμως από πολύ χαμηλότερο επίπεδο- και η αναστροφή της ανοδικής τάσης των μικρών επιχειρήσεων τόσο στον δείκτη εμπιστοσύνης όσο και στον αναπτυξιακό τους στόχο.
Αιτία της μεγαλύτερης αισιοδοξίας των μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεων φαίνεται να αποτελούν, σύμφωνα με την Εθνική, οι πολύ καλύτερες επιδόσεις των επιχειρήσεων αυτών σε επίπεδο (i) πωλήσεων και (ii) κερδοφορίας.
Αναλυτικότερα το 63% του τομέα των μεσαίων επιχειρήσεων πέτυχε αύξηση των πωλήσεων του την περίοδο 2013-2017 (έναντι 28% για τις πολύ μικρές), και η οποία ήταν μεγαλύτερη από εκείνη που πέτυχαν οι επιχειρήσεις μικρότερου μεγέθους (αύξηση 16% έναντι 9% για τις πολύ μικρές). Οι θετικές επιδόσεις πωλήσεων ενίσχυσαν την κερδοφορία των επιχειρήσεων αυτών (με το 85% των μεσαίων επιχειρήσεων να είναι λειτουργικά κερδοφόρες έναντι ποσοστού 64% για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις). Παράλληλα, μόλις το 7% των μεσαίων επιχειρήσεων αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας (έναντι 32% για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις).
Σύμφωνα δε με την έρευνα της Εθνικής, η βελτίωση του δείκτη εμπιστοσύνης αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό των επιμέρους κλάδων, ενώ ιδιαίτερα ενθαρρυντικό είναι πως οι αναπτυξιακοί στόχοι για το σύνολο τους επανήλθαν σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50%.
– Βιομηχανία: Η μεταποίηση εξακολουθεί να επιτυγχάνει υψηλότερες επιδόσεις μεταξύ των κλάδων, με τον δείκτη εμπιστοσύνης να διαμορφώνεται στις 25 μονάδες (υψηλό 6ετίας) και το μερίδιο των επιχειρήσεων με στόχο ανάπτυξης να προσεγγίζει το 60%.
– Υπηρεσίες: Οι υπηρεσίες ενισχύθηκαν περαιτέρω (με ισχυρό πυλώνα στήριξης τον κλάδο των μεταφορών) με το δείκτη εμπιστοσύνης να διαμορφώνεται στις 18 μονάδες. Πηγή προβληματισμού αποτελεί η στασιμότητα του ποσοστού επιχειρήσεων με αναπτυξιακό πλάνο κοντά στο 50%.
– Εμπόριο: Σημάδια περαιτέρω ανάκαμψης του κλάδου, με τον δείκτη εμπιστοσύνης να συνεχίζει την ανοδική του πορεία για τρίτο συνεχές εξάμηνο, αγγίζοντας τις 7 μονάδες, ενώ ενθαρρυντική είναι η άνοδος του μεριδίου των επιχειρήσεων με αναπτυξιακή στρατηγική σε επίπεδα άνω του 50%.
– Κατασκευές: Ο κλάδος παραμένει σε πορεία σταδιακής ανάκαμψης από πολύ χαμηλά επίπεδα. Ο δείκτης εμπιστοσύνης βελτιώνεται (ωστόσο παραμένει σε αρνητικό έδαφος, -5 μονάδες) και παράλληλα το ποσοστό των επιχειρήσεων του κλάδου με αναπτυξιακό στόχο ξεπέρασε το φράγμα του 50%.
Οι καλές επιδόσεις των κλάδων στον δείκτη εμπιστοσύνης αντικατοπτρίζονται, σύμφωνα με την Εθνική, στις προσδοκίες τους για την εξέλιξη της απασχόλησης, με τους κλάδους βιομηχανίας και κατασκευών να ξεχωρίζουν θετικότερα.
Η θετική πορεία των δεικτών αντανακλάται, όπως σημειώνεται, και στην εξέλιξη των πωλήσεων, καθώς σε όλους τους κλάδους οι ΜμΕ που πέτυχαν αύξηση κύκλου εργασιών υπερτερούν έναντι εκείνων που υπέστησαν μείωση. Θετικότερα ξεχωρίζει η βιομηχανία, καθώς απολαμβάνει: το υψηλότερο ποσοστό επιχειρήσεων που παρουσιάζουν αύξηση πωλήσεων (48%) και το μεγαλύτερο ποσοστό μέσης αύξησης πωλήσεων (16%).
Αντίστοιχα θετική είναι η εικόνα σε επίπεδο κερδοφορίας, με τη βιομηχανία να ξεχωρίζει για τη διαχρονική υπεροχή της, επιτυγχάνοντας κατά μέσο όρο ποσοστό κερδοφόρων επιχειρήσεων την τελευταία τριετία 79% (έναντι 74% για τις υπηρεσίες που κατέχουν την δεύτερη καλύτερη επίδοση), παραμένοντας ταυτόχρονα ο κλάδος με το χαμηλότερο ποσοστό επιχειρήσεων του τομέα που αντιμετωπίζει έντονα προβλήματα ρευστότητας (16%).
Σημείο αναφοράς επίσης αποτελεί ο κλάδος κατασκευών, καθώς η ανάκαμψη της οικοδομικής δραστηριότητας (18% το τελευταίο 12μηνο σε όρους όγκου δραστηριότητας) δείχνει να συμβάλει θετικά στην κερδοφορία του κλάδου, με αύξηση του μεριδίου των κερδοφόρων επιχειρήσεων στο 81% του τομέα (από μόλις 68% το 2017) και μείωση των έντονων προβλημάτων ρευστότητας στο 18% του τομέα (από ⅓ το 2017).
