Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πήρε την σκυτάλη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και με την σειρά του “επιτέθηκε” στην Ιταλία λέγοντας πως θα πρέπει να να ξεκινήσει να εκμεταλλεύεται το καλό κλίμα για να μειώσει το χρέος της και όχι να το αυξάνει. Αφορμή για την “επίθεση” ήταν φυσικά ο προϋπολογισμός της Ιταλία με την πρόβλεψη για έλλειμμα της τάξης του 2,4% του ΑΕΠ το οποίο η Κομισιόν και οι αγορές θεωρούν πως δεν συμβάλλει στη μείωση του χρέους της.
Όπως μεταδίδει το Reuters, ο Poul Thomsen, διευθυντής του ευρωπαϊκού τμήματος του ΔΝΤ, υποστήριξε ότι αρκετά κράτη της Ευρωζώνης δεν εκμεταλλεύονται το διεθνές θετικό κλίμα που η οικονομική ανάπτυξη είναι καλή για να μειώσουν το χρέος τους. “Η δημοσιονομική πολιτική δεν ήταν επαρκώς αντι–κυκλική” υποστήριξε ο Thomsen, τονίζοντας ότι αυτό είναι το κύριο μήνυμα προς την Ευρώπη.
Όπως είπε, αυτές οι χώρες επί της ουσίας αύξηση το ονομαστικό έλλειμμα του προϋπολογισμού τους παρά το θετικό οικονομικό κλίμα. Σύμφωνα με το Reuters, ο Thomsen δεν ονόμασε την Ιταλία αλλά ήταν ξεκάθαρο ότι αναφερόταν σε αυτήν, καθώς είπε ότι τα υπερχρεωμένα κράτη της Ευρωζώνης συνιστούν πηγή ανησυχίας, καθώς από τη στιγμή που θα υπάρξει επιδείνωση των οικονομικών δεικτών, η έλλειψη δημοσιονομικού χώρου για να το αντιμετωπίσει, θα οδηγήσει σε ύφεση. “Πρέπει να μειώσουν το χρέος του την καλή περίοδο για να έχουν δημοσιονομικό χώρο την κακή περίοδο” είπε ο Thomsen.
Παρά τις προειδοποιήσεις πάντως που διατυπώνονται από ΔΝΤ, ΕΕ και αγορές, η ιταλική γερουσία υπερψήφισε χθες τον προϋπολογισμό της χώρας για το 2019. Την ίδια ώρα πηγές της ΕΚΤ ξεκαθαρίζουν ότι η Ιταλία κάνει λάθος εάν περιμένει ότι η ΕΚΤ θα τη σώσει όταν… ξεμείνει από ρευστότητα. Πρόκειται για δύο ακόμη έντονα επεισόδια στο ιταλικό δράμα που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη το τελευταίο διάστημα, με την κυβέρνηση της χώρας να αψηφά τόσο τις απειλές της Ευρωζώνης και των οίκων αξιολόγησης όσο και τις επιθέσεις των αγορών, που έχουν οδηγήσει σε ιστορικά υψηλά την απόδοση του 10ετούς ομολόγου.
Σημειώνεται ότι η ιταλική Γερουσία ενέκρινε χθες (11/10) τους στόχους ελλείμματος, αψηφώντας τις αγορές και τους εταίρους της χώρας στην Ευρωζώνη που πίεζαν για αλλαγές. Η ψηφοφορία διασαφηνίζει τις προτάσεις που θα διαβιβαστούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για επανεξέταση.
Ωστόσο, το έγγραφο έχει ήδη επικριθεί ως μη ρεαλιστικό από το γραφείο προϋπολογισμού του ίδιου του ιταλικού κοινοβουλίου και από την Τράπεζα της Ιταλίας. Η Γερουσία ενέκρινε με απόλυτη πλειοψηφία – με 165 ψήφους υπέρ, 107 κατά και 5 αποχές- την αναβολή του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού για μετά το 2021. Το εγκριθέν ψήφισμα εξουσιοδοτεί την κυβέρνηση να “αναβάλει την επίτευξη ενός ισοσκελισμένου προϋπολογισμού προκειμένου να μειώσει το χάσμα ανάπτυξης με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ιδίως στην Ευρωζώνη, και να βελτιώσει μεσομακροπρόθεσμα την αναλογία χρέους προς ΑΕΠ”.
Εάν η ιταλική κυβέρνηση αναμένει στήριξη από τον Ιταλό διοικητή της ΕΚΤ, Mario Draghi, καλύτερα να το ξεχάσει, όπως τονίζουν στο Reuters κορυφαία στελέχη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Σύμφωνα με το πρακτορείο, το οποίο επικαλείται “πέντε κορυφαίες πηγές της ΕΚΤ”, η ΕΚΤ δεν μπορεί να διασώσει την Ιταλία εάν είτε το δημόσιο είτε οι τράπεζες της χώρας αντιμετωπίσουν πρόβλημα ρευστότητας, εκτός εάν η Ρώμη δεχθεί να ενταχθεί σε πρόγραμμα στήριξης (bailout) από την Ευρωζώνη. Η Ιταλία είδε το κόστος δανεισμού της στις χρηματοπιστωτικές αγορές να διογκώνεται από τότε που η νέα κυβέρνηση παρουσίασε σχέδια για αύξηση του ελλείμματος του προϋπολογισμού στα τέλη του περασμένου μήνα, αψηφώντας τους κανόνες της ΕΕ και αναζωπυρώνοντας τις ανησυχίες για το τεράστιο δημόσιο χρέος της.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι κανόνες της ΕΕ δεν επιτρέπουν στην ΕΚΤ να βοηθήσει μια χώρα, εκτός εάν αυτό έχει ήδη συμφωνήσει για ένα “πρόγραμμα”. Οποιαδήποτε προσπάθεια παράκαμψης αυτών των κανόνων θα έβλαπτε την αξιοπιστία της ΕΚΤ και θα υπονόμευε την αποδοχή της νομισματικής ένωσης σε χώρες πιστωτές, όπως η Γερμανία, ανέφεραν οι πηγές. “Είναι μια ευκαιρία να δείξουμε ότι η Ευρώπη και οι μηχανισμοί της δουλεύουν καλά και είναι ίδιοι για όλους”, μία από τις πηγές στο περιθώριο της ετήσιας συνεδρίασης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο Μπαλί.
Εάν η Ιταλία εξασφάλισε τη διάσωση, η ΕΚΤ θα μπορούσε στη συνέχεια να αγοράσει τα ομόλογα της στην αγορά μέσω των αντίστοιχων προγραμμάτων που έχει. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ΕΚΤ αρνήθηκε να σχολιάσει το δημοσίευμα του Reuters. Οι πηγές τις οποίες επικαλείται το πρακτορείο, παράλληλα, προειδοποίησαν ότι οι ιταλικές τράπεζες, με 375 δισ. ευρώ εγχώριου δημόσιου χρέους στον ισολογισμό τους, αποτελούν “αδύναμο και επικίνδυνο κρίκο” για την ιταλική οικονομία.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι βασίστηκαν σε αυτά τα κρατικά ομόλογα ως ασφάλεια για την εξασφάλιση μετρητών από την ΕΚΤ, συμπεριλαμβανομένων μακροπρόθεσμων δανείων αξίας περίπου 250 δισ. ευρώ. Εάν η Ιταλία, όπως και η Ελλάδα, χάσει την πιστοληπτική της ικανότητα, τα ομόλογα που χρησιμοποιούν οι τράπεζες θα γίνουν μη επιλέξιμα για τις τακτικές πράξεις δανεισμού από την ΕΚΤ, ενώ η χώρα θα “φύγει” και από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Έτσι οι ιταλικές τράπεζες θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τον πιο ακριβό Έκτακτο Μηχανισμό Ρευστότητας (ELA), κάτι το οποίο ισχύει για τις ελληνικές. “Υπάρχουν ορισμένες ιταλικές τράπεζες που δεν χρειάζεται να προσφύγουν στον ELA”, σπεύδει πάντως να τονίσει μία από τις πηγές της ΕΚΤ.
