Η απόφαση της Ιταλίας τον Ιούνιο να μην αποδεχθεί το πλοίο διάσωσης με περισσότερους από 600 μετανάστες οδήγησε σε ευρεία κριτική και το θέμα των συνοριακών ελέγχων για τους μετανάστες απείλησε να διαλύσει τη γερμανική κυβέρνηση συνασπισμού.
Το BBC συγκέντρωσε σε διαγράμματα την εικόνα των μεταναστευτικών ροών, αναζητώντας πόσοι άνθρωποι φτάνουν τώρα, από πού προέρχονται και τι συμβαίνει σε όσους έφτασαν στην ΕΕ τα προηγούμενα χρόνια;
Ο μεγαλύτερος αριθμός αφίξεων – 1.015.078 – καταγράφηκε το 2015. Περισσότεροι από 800.000 από αυτούς μεταφέρθηκαν μέσω της θάλασσας από την Τουρκία στην Ελλάδα και οι περισσότεροι από αυτούς συνέχισαν να ταξιδεύουν μέσω της Ευρώπης για να φτάσουν στη Γερμανία και τη Σουηδία.
Από το 2015, ο αριθμός των προσφύγων και των μεταναστών που έφτασαν στην Ελλάδα μειώθηκε δραματικά, αφού η ΕΕ και η Τουρκία υπέγραψαν συμφωνία για την αποστολή στην Τουρκία μεταναστών που δεν υποβάλλουν αίτηση ασύλου ή των οποίων η απαίτηση απορρίφθηκε.
Ενώ ο αριθμός των αφίξεων μειώθηκε στην Ελλάδα, ο αριθμός των ατόμων που έφτασαν στην Ιταλία παρουσίασε μικρή αύξηση μέχρι το 2018, όταν επίσης μειώθηκε σημαντικά. Το 2016 και το 2017, 180.000 και 119.000 έφθασαν στην Ιταλία αντιστοίχως, οδηγημένοι από διακινητές από τη Βόρεια Αφρική και διασώθηκαν στη θάλασσα. Το 2017, η Ιταλία έλαβε το 67% των μεταναστευτικών αφίξεων της ΕΕ.
Ωστόσο, από τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, ο αριθμός των αφίξεων στην Ιταλία μειώθηκε σημαντικά, με 17.000 να φτάνουν στη χώρα στα μέσα Ιουλίου του 2018.
Την ίδια περίοδο, η Ισπανία έλαβε τον μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών και προσφύγων – περισσότερους από 20.000 – οι περισσότεροι από αυτούς δια θαλάσσης και περίπου 2.800 από την ξηρά στη Θέουτα και Μελίλια, δύο ισπανικούς θύλακες στη Βόρεια Αφρική.
Η Υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) αναφέρει ότι οι διαδρομές που χρησιμοποιούν οι διακινητές ανθρώπων μεταβάλλονται διαρκώς και εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες, αλλά η μείωση του αριθμού που φθάνει στην Ιταλία αποδίδεται κυρίως στη στενή συνεργασία της με την ακτοφυλακή της Λιβύης.
Συνολικά 14.500 έφτασαν στην Ελλάδα μέχρι στιγμής φέτος, ανεβάζοντας το συνολικό αριθμό αφίξεων στην ΕΕ το 2018 σε μόλις 49.000.
Η Συρία εξακολουθεί να είναι η πιο συνηθισμένη χώρα προέλευσης εκείνων που φτάνουν στην Ελλάδα. Ιρακινοί, Αφγανοί, Παλαιστίνιοι, Κονγκόζοι και Ιρανοί αποτελούν πολλές από τις άλλες αφίξεις.
Στην Ιταλία και την Ισπανία, οι αφίξεις από τις αφρικανικές χώρες βρίσκονται στην κορυφή της λίστας. Στην Ιταλία, η πιο συνηθισμένη χώρα καταγωγής είναι η Τυνησία, ακολουθούμενη από την Ερυθραία, τη Νιγηρία, την Ακτή του Ελεφαντοστού και το Σουδάν. Η Ισπανία έλαβε τον μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών και προσφύγων από τη Συρία, τη Γουινέα, το Μάλι, το Μαρόκο, την Ακτή του Ελεφαντοστού και ορισμένες άλλες χώρες της υποσαχάριας Αφρικής.
Η διέλευση από τη Μεσόγειο γίνεται πιο θανατηφόρος
Ο υψηλότερος εκτιμώμενος αριθμός νεκρών και αγνοούμενων μεταναστών στη Μεσόγειο – 5.096 – καταγράφηκε το 2016, παρά τη σημαντική πτώση των μεταναστευτικών διαβάσεων σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Έκτοτε ο αριθμός των θανάτων μειώθηκε.
Το μεσογειακό πέρασμα γίνεται όλο και πιο θανατηφόρο κάθε χρόνο, αν ο αριθμός των εκτιμώμενων θανάτων θεωρείται ως ποσοστό του αριθμού των ανθρώπων που καταφέρνουν να φτάσουν στην ΕΕ.
Το 2015, σημειώθηκε ένας θάνατος σε κάθε 269 αφίξεις. Το 2016, αυτό έφθασε σε ένα θάνατο σε 72 αφίξεις και το 2017 σε μία στις 57 αφίξεις.
Αλλά με βάση τα στοιχεία στα μέσα Ιουλίου του 2018, το πιο θανατηφόρο έτος είναι φέτος, με ένα θάνατο για κάθε 34 άτομα που έφθασαν στην ΕΕ.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το 2014 και το 2015 η πλειονότητα των προσφύγων και των μεταναστών που εισέρχονται στην ΕΕ εισήλθαν στην Ελλάδα από την Τουρκία, χρησιμοποιώντας μια πολύ μικρότερη θαλάσσια διαδρομή, ενώ από το 2016 αντικαταστάθηκε από μια πολύ μακρύτερη και πιο επικίνδυνη διαδρομή προς την Ιταλία από τη Λιβύη.
Η Συρία στην κορυφή της λίστας όσων αιτούνται άσυλο
Οι κορυφαίες χώρες κατά την καταγωγή των αιτούντων άσυλο στην ΕΕ από το 2014 είναι η Συρία, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, η Νιγηρία και το Πακιστάν, όλες οι χώρες με πρόσφατες ή συνεχιζόμενες συγκρούσεις.
Μεταξύ 2014 και 2017, συνολικά περισσότεροι από 919.000 Σύροι ζήτησαν άσυλο στην ΕΕ. Οι αιτούντες άσυλο από την Ερυθραία, το Μπαγκλαντές, τη Σομαλία, το Ιράν και ορισμένες υποσαχάρες χώρες συγκαταλέγονται στις 10 πρώτες χώρες προέλευσης εκείνων που υπέβαλαν αίτηση ασύλου στην ΕΕ από το 2014.
Η Γερμανία έλαβε τον μεγαλύτερο αριθμό αιτούντων άσυλο
Η κατανομή του βάρους των αιτήσεων ασύλου μεταξύ των χωρών της ΕΕ είναι και πάλι το κορυφαίο ζήτημα της ημερήσιας διάταξης της ΕΕ. Η σύνοδος κορυφής του Ιουνίου, στην οποία οι ηγέτες συμφώνησαν ότι τα κράτη μέλη θα έπρεπε να διανέμουν μεταξύ τους αιτούντες άσυλο, δεν έχει λύσει το ζήτημα, διότι η ανακατανομή θα γίνει μόνο σε εθελοντική βάση.
Ο αριθμός των αιτήσεων ασύλου για πρώτη φορά έφθασε σε επίπεδο ρεκόρ το 2016 και έκτοτε μειώθηκε.
Η Γερμανία βρίσκεται στην κορυφή του καταλόγου για τη χορήγηση ασύλου
Κάθε αίτηση ασύλου αξιολογείται σε ατομική βάση. Η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια και όσοι υποβάλλουν αίτηση για άσυλο λαμβάνουν βασική στέγη, τρόφιμα, εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη.
Στο τέλος της διαδικασίας, το άσυλο χορηγείται σε όσους μπορούν να αποδείξουν ότι εγκατέλειψαν τον πόλεμο και τις διώξεις, ενώ εκείνοι που δεν πληρούν τα κριτήρια δεν λαμβάνουν άσυλο.
Η κορυφαία χώρα για την επιτυχή αίτηση ασύλου είναι η Γερμανία, ακολουθούμενη από τη Γαλλία, την Ιταλία, την Αυστρία και τη Σουηδία.
Απορρίψεις ασύλου
Οι κυβερνήσεις των χωρών της ΕΕ έχουν προειδοποιήσει ότι όσοι δεν έχουν νόμιμη αξίωση ασύλου θα επιστραφούν στη χώρα καταγωγής τους.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι περισσότεροι από δύο εκατομμύρια άνθρωποι έμεναν παράνομα στην ΕΕ το 2015. Εκατοντάδες χιλιάδες από αυτούς που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για χορήγηση ασύλου έχουν επιστραφεί έκτοτε, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες χωρίς χαρτιά στην ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηλώνει ότι δεν επιθυμεί να εξεταστεί η μεταναστευτική της πολιτική από το πόσους μετανάστες επιστρέφει στην χώρα καταγωγής τους και ότι ο στόχος της είναι ο καθένας που δικαιούται το άσυλο να το αποκτήσει με όσους δεν είναι επιλέξιμοι να μην είναι περισσότεροι από τους δικαιούχους.
