Καταπέλτης για το Ελληνικό Δημόσιο είναι η έκθεση του Συνήγορου του Πολίτη, καθώς στο επίκεντρο της ασχολείται με το κράτος δικαίου και την νομιμότητα της διοικητικής δράσης στην Ελλάδα. Οι αναφορές των πολιτών για την μη τήρηση της νομιμότητας από το Δημόσιο είναι συνεχής και εντοπίζεται σε έξι βασικές μορφές
- μη εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας,
- παρερμηνεία του νόμου,
- επιλεκτική ή και προβληματική εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου,
- πολυνομία με ασάφειες και κακή νομοθέτηση
- νομοθέτηση πέραν των ορίων εξυπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος και
- ύπαρξη διοικητικών δυσλειτουργιών στην εφαρμογή της νομοθεσίας.
Χαρακτηριστικά:
Μη εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας
Πολύχρονες ενέργειες, κάποιες φορές και δικαστικές ακόμη, που υποχρεώνουν τη διοίκηση να επιστρέψει στους δικαιούχους αχρεωστήτως καταβληθείσες εισφορές σε ασφαλιστικά ταμεία, μένουν ατελέσφορες λόγω του μη ολοκληρωμένου λογισμικού του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
Η διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών πάσχει, λόγω των μεγάλων καθυστερήσεων στην έκδοση των προβλεπόμενων διοικητικών πράξεων και την έλλειψη συντονισμού μεταξύ των συναρμόδιων υπηρεσιών. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα της νήσου Χρυσής, του Σπηλαίου ιαματικών πηγών Καϊάφα και του υγροτόπου Εκβολών του Αποσελέμη Ποταμού Ηρακλείου Κρήτης.
Παρερμηνεία του νόμου
Με τον τρόπο υπολογισμού της κράτησης εισφορών υπέρ του κλάδου ασθενείας δεν λαμβάνονταν υπόψη οι σημειωθείσες μειώσεις, επομένως η αρχή έκρινε ότι η νομοθεσία εφαρμοζόταν κατά τρόπο παρερμηνευτικό και σε βάρος των διοικουμένων. Η επιστροφή των παρανόμως παρακρατηθέντων ποσών δημιούργησε έκρηξη αναφορών εκ μέρους κυρίως συνταξιούχων, ενώ η επιστροφή των σχετικών ποσών ανακοινώθηκε ότι θα πραγματοποιηθεί από την 15η ∆εκεμβρίου 2017.
Το ζήτημα των κενών και μη ηλεκτροδοτούμενων ακινήτων στα οποία οι ∆ήμοι παρερμηνεύοντας τη σχετική νομοθεσία επιβάλλουν τέλη καθαριότητας ανέκυψε και προκάλεσε την παρέμβαση της Αρχής για την ορθή εφαρμογή του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου.
Στο πεδίο της αναπηρίας, η τροποποίηση των διατάξεων που προβλέπουν τη διαδικασία απόδοσης δαπανών από τον ΕΟΠΥΥ, σε συνδυασμό με την εισαγωγή των συμβάσεων μεταξύ ΕΟΠΥΥ και ιδιωτών παρόχων υπηρεσιών υγείας εκμηδενίζει τη δυνατότητα διενέργειας ειδικών θεραπειών σε παιδιά με αναπηρίες.
Παρερμηνεία του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, αντιμετωπίζεται επίσης στην εξέταση αιτημάτων μετεγγραφής φοιτητών, όπου λειτουργεί η μοριοδότηση των ενδιαφερομένων με βάση οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια, αλλά και σε περίπτωση μετεγγραφής διακριθέντος αθλητή, οπότε και η Αρχή επεσήμανε το ουσιώδες κριτήριο της διευκόλυνσης του αθλητή να επιδίδεται απρόσκοπτα στο άθλημα που έχει διακριθεί.
Η Αρχή εισηγήθηκε, με απορριπτικό ωστόσο αποτέλεσμα λόγω «δημοσιονομικών συνθηκών της χώρας», την εξαίρεση των οικογενειακών επιδομάτων- δηλαδή το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων και το ειδικό επίδομα τρίτεκνων και πολύτεκνων οικογενειών- από τον υπολογισμό του εισοδήματος, ώστε να καταστεί δυνατή η απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ.
Η Αρχή διαπίστωσε διαφορετική προσέγγιση εκ μέρους της ΣΤΑΣΥ ΑΕ και της ΟΣΥ ΑΕ, ως προς το ζήτημα της διαγραφής προστίμων που είχαν επιβληθεί σε ανέργους οι οποίοι δεν είχαν καταβάλει το κόμιστρο των μετακινήσεών τους. Μετά την παρέμβαση του Συνηγόρου, εναρμονίστηκε η πρακτική των δύο εταιρειών στο νόμιμο και ορθό, με συνέπεια την απαλλαγή των ανέργων από το πρόστιμο.
Επιλεκτική ή και προβληματική εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου
Οι δυσκολίες δημοτολογικής τακτοποίησης των Ρομά εξακολουθούν να τους κατατάσσουν στους αόρατους πληθυσμούς. Η προβληματική εφαρμογή της νομοθεσίας, η ανεπάρκεια των ρυθμίσεων, η επιλογή εφαρμογής συγκεκριμένων διατάξεων και αποσιώπηση άλλων, οδηγεί στη συνεχή παρέμβαση του Συνηγόρου, ώστε οι πληθυσμοί των Ρομά να ταυτοποιούνται και να εγγράφονται στα δημοτολόγια χωρίς διάκριση ή δυσανάλογα ειδικώς γι’ αυτούς, γραφειοκρατικά εμπόδια.
Στην περίπτωση της αποξένωσης των κατόχων οχημάτων δημόσιας χρήσης, απαιτήθηκε η πλήρης εξόφληση όλων των οφειλών, μέτρο υπερβολικό και δυσανάλογο, ιδίως εάν ληφθεί υπόψη ότι άλλοι ελεύθεροι επαγγελματίες, ασφαλισμένοι του ΕΦΚΑ διακόπτουν την επαγγελματική δραστηριότητα και ταυτοχρόνως λήγει η ασφάλισή τους, ανεξάρτητα από το γεγονός της τυχόν ύπαρξης ληξιπρόθεσμων οφειλών. Η διαφορετική και δυσμενής μεταχείριση δεν έχει αντιμετωπισθεί και το ζήτημα εκκρεμεί.
Οι Αποκεντρωμένες ∆ιοικήσεις εμφανίζονται απρόθυμες να ανταποκριθούν στην αρμοδιότητα κατεδάφισης των παράνομα τοποθετημένων κεραιών κινητής τηλεφωνίας, «προφασιζόμενες μία εξελισσόμενη διοικητική διαδικασία και επιδεικνύοντας παντελή άγνοια διαχείρισης του αντικειμένου τους», αναφέρει η έκθεση.
Η διάκριση μόνιμων και μη κατοίκων των ∆ήμων από την οποία συναρτήθηκε η επιβολή δημοτικών τελών, επισημάνθηκε από την Αρχή ως επιλεκτική εφαρμογή του νόμου και οδήγησε στην μετατροπή της ισχύουσας απόφασης.
Πολυνομοθεσία με ασάφειες και κακή νομοθέτηση
Σύμφωνα με τον πρόσφατο νόμο για το δομημένο περιβάλλον, απαιτούνται πενήντα υπουργικές αποφάσεις εκτελεστικές του νόμου. Επικαλούμενος την εμπειρία του, ο Συνήγορος επισημαίνει ότι τέτοιου είδους, κανονιστικές πράξεις, είτε δεν εκδίδονται ποτέ, με συνέπεια οι σχετικές διατάξεις του νόμου να παραμένουν γράμμα κενό, είτε καθυστερούν τόσο πολύ να εκδοθούν, ώστε η ∆ιοίκηση αδυνατεί να πράξει το έργο της.
Η εισαγωγή των 105 ημερών, ως προθεσμία υποβολής αντιρρήσεων κατά των ανηρτημένων δασικών χαρτών αποτελεί για τον Συνήγορο «κακή νομοθέτηση, που χωρίς ισχυρή δικαιολογητική βάση εισάγει μία καινοφανή διοικητική προθεσμία».
Η Αρχή καυτηριάζει και την μη πρόβλεψη διατάξεων που θα θεσμοθετούσαν τις προδιαγραφές ασφάλειας των αθλητικών εγκαταστάσεων μέσα σε σχολική μονάδα, με συνέπεια να αμφισβητείται η νομιμότητα εγκατάστασης προστατευτικών ενισχύσεων στύλων φωτισμού. Ασαφής, κατά τον Συνήγορο, χαρακτηρίζεται ο νόμος που προσδιόρισε τον τρόπο εξέτασης των αιτήσεων για χορήγηση στεγαστικού επιδόματος φοιτητών.
Ανισότητες διαπιστώνονται στη θέσπιση και εφαρμογή της νομοθεσίας για την προστασία της μητρότητας, καθώς καταγράφονται διαφορετικές κλίμακες προστασίας στον δημόσιο, ευρύτερο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, στις εργασιακές συμβάσεις ορισμένου και αορίστου χρόνου, στους ένστολους, στους τακτικούς υπαλλήλους του δημοσίου, στους μισθωτούς και στους αυτοαπασχολούμενους.
Νομοθέτηση πέραν των ορίων εξυπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος
Σύμφωνα με τον ΣτΠ, η συνεχής παράταση της δυνατότητας νομιμοποίησης αυθαιρέτων, με αντίστοιχη επιβολή προστίμου, ακυρώνει κάθε έννοια περιβαλλοντικής προστασίας, χωροταξικού σχεδιασμού και ισόρροπα δομημένου περιβάλλοντος, ενώ με την πρόσφατη νομοθετική πρωτοβουλία, επιβάλλεται η υπερκέραση των δικαστικών αποφάσεων που έχουν ακυρώσει οικοδομικές άδειες και επιτρέπεται και σε αυτά τα αυθαίρετα κτίσματα η νομιμοποίησή τους.
Ο δασικός πλούτος της χώρας, απειλείται από τις «οικιστικές πυκνώσεις» που στην ουσία είναι συστάδες αυθαίρετων οικοδομών μέσα σε δασικές εκτάσεις, ενώ η πρόβλεψη διαχείρισής τους προαναγγέλλει την εν καιρώ τακτοποίησή τους εις βάρος του δασικού κεφαλαίου, τονίζει η Αρχή.
Ύπαρξη διοικητικών δυσλειτουργιών στην εφαρμογή της νομοθεσίας
«Σύνθετη και δυσλειτουργική», χαρακτηρίζει ο Συνήγορος, τη διαδικασία ένταξης νηπίων και βρεφών σε δημοτικούς και ιδιωτικούς σταθμούς ενταγμένους σε υλοποιούμενο πρόγραμμα ΕΣΠΑ.
«Εξαιρετικά προβληματική», θεωρείται η λειτουργία κάποιων διπλωματικών αποστολών της χώρας, με συνέπεια η Αρχή να έχει εκφράσει την άποψη ότι υπερβαίνουν τις νόμιμες αρμοδιότητές τους.
Τέλος, αλλοδαποί στερούμενοι διαβατηρίου, κυρίως λόγω αδυναμίας μετάβασης στις εμπόλεμες χώρες καταγωγής τους, έχουν υποβάλει αιτήματα για χορήγηση άδειας διαμονής, τα οποία, όμως, δεν εξετάζονται, καθώς δεν συνεδριάζει η Ειδική Τριμελής Επιτροπή του άρθρ.134 Ν.4251/2014.
Αναποτελεσματικός αποδείχτηκε, επίσης, ο νόμος που προβλέπει παροχή διοικητικής υποστήριξης μεταξύ όμορων ∆ήμων στον τομέα της πολεοδομίας. ∆ήμοι που είχαν συγκροτημένα πολεοδομικά γραφεία, αντιμετώπισαν τεράστιο όγκο υποθέσεων καθώς επιβαρύνθηκαν με αυτές των γειτονικών ΟΤΑ, με συνέπεια να αδρανήσουν προ του βάρους αυτού, ενώ όσοι ∆ήμοι δεν είχαν πολεοδομική υπηρεσία, δεν την συγκρότησαν ποτέ επαναπαυόμενοι στην ευνοϊκή ρύθμιση της διοικητικής τους υποστήριξης.
