Τα τελευταία χρόνια η Κινεζική οικονομία εξελίσσεται με γοργούς ρυθμούς και σύμφωνα με ενδείξεις έως το 2050 θα είναι η πλέον παραγωγική και ανεπτυγμένη οικονομία στον κόσμο. Τα τελευταία χρόνια όμως και ιδιαίτερα μετά την κρίση του ’08 η εικόνα της Κινεζικής οικονομίας αλλάζει. Το χρέος αυξάνεται ραγδαία και οι εξαγωγές της μειώνονται καθώς πέφτει η ζήτηση.
Το χρέος της Κίνας ανέρχεται στο 250% του ΑΕΠ της, είναι δηλαδή μεγαλύτερο από εκείνο των ΗΠΑ, αλλά μικρότερο από εκείνο της Ιαπωνίας, της χώρας με το μεγαλύτερο χρέος στον κόσμο. Το δημόσιο χρέος όμως της χώρας είναι διαχειρίσιμο όσο η οικονομία της παράγει και βρίσκει διόδους εξαγωγής της παραγωγής της.
Το ανησυχητικό φαινόμενο της κινεζικής οικονομίας είναι το ιδιωτικό χρέος που συσσωρεύουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά και αυτό διότι μετά την κρίση του 2008-09 οι εξαγωγές της Κίνας μειώθηκαν αισθητά, γεγονός που οδήγησε χιλιάδες επιχειρήσεις να κλείσουν και εκατομμύρια εργάτες να μείνουν άνεργοι. Πέραν των κοινωνικών συνεπειών που προκαλεί αυτή η εξέλιξη (αύξηση της φτώχειας, της εκμετάλλευσης κ.α.), δημιουργεί περαιτέρω επιβάρυνση στα κρατικά ταμεία και το ασφαλιστικό σύστημα.
Το χρέος που συσσωρεύουν η κυβέρνηση, οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά της Κίνας κατά πάσα πιθανότητα θα διογκωθεί στο 300% του ΑΕΠ μέχρι τις αρχές της επόμενης δεκαετίας, προέβλεψε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην ετήσια επισκόπηση για την οικονομία της χώρας. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την μείωση των εξαγωγών είναι αρκετά μεγάλο και επικίνδυνο για την παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Η κρίση παραγωγής στην Κίνα οδήγησε την κυβέρνηση να κάνει την μεγαλύτερη επενδυτική κίνηση προσφέροντας 600 δισ δολάρια σε δημόσιες υποδομές με στόχο την δημιουργία εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας στις κατασκευές και τις υπηρεσίες, για να ρίξουν την ανεργία. Αυτό αύξησε και άλλο το δημόσιο χρέος, χωρίς να αυξήσει αντίστοιχα το εξαγώγιμο προϊόν της χώρας.
Όσο όμως ο δανεισμός αυξάνεται και τα έσοδα μένουν στάσιμα, πολλές κινεζικές εταιρείες παλεύουν να ανταπεξέλθουν στα χρέη τους. Μια επισκόπηση του κινεζικού εταιρικού χρέους σε σύγκριση με τα κέρδη, όπως αντιπροσωπεύεται από μια ομάδα 1189 μεσαίων έως μεγάλων εταιρειών που ανέφεραν το καθαρό χρέος το 2008 και το 2016, απεικονίζει μια ζοφερή εικόνα. Το παρακάτω διάγραμμα μελετά την αλλαγή κερδοφορίας σε 1189 επιχειρήσεις στο διάστημα 2008-2016.
Επιπλέον τα “τοξικά” χρέη στα τραπεζικά βιβλία έχουν αυξηθεί σταθερά καθώς οι δανειολήπτες αγωνίζονται να εξοφλήσουν τα δάνειά τους. Επισήμως, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις εμπορικές τράπεζες της Κίνας ανέρχονται συνολικά σε 1,5 τρισεκατομμύρια γιουάν. Αλλά ορισμένοι αναλυτές λένε ότι το κακό χρέος είναι 14 φορές υψηλότερο, επειδή οι δανειστές χρησιμοποιούν διάφορες μεθόδους για να αποκρύψουν το πραγματικό ποσό.
Ο κατωτέρω πίνακας δείχνει πώς η επίσημη τιμή ξεπέρασε τα επίπεδα του 2008, όταν μια σημαντική κυβερνητική εκκαθάριση των επισφαλών χρεών σε κρατικές ελεγχόμενες τράπεζες προκάλεσε την πτώση κατά περισσότερο από το ήμισυ του επιπέδου των επισφαλών δανείων στη βιομηχανία.
Το κύριο επιχείρημα που υποδηλώνει ότι η Κίνα πιθανότατα αντιμετωπίζει κρίση είναι ότι άλλες χώρες που εμφάνισαν παρόμοια ταχεία αύξηση του χρέους υπέστησαν οικονομική κρίση ή οικονομική ύφεση. Αλλά άλλοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι ο κίνδυνος σκληρής προσγείωσης είναι χαμηλός. Η Κίνα έχει μικρό χρέος στο εξωτερικό και υψηλό εθνικό ποσοστό αποταμίευσης. Επιπλέον, το μεγαλύτερο μέρος του χρέους ανήκει στο κράτος και στις κρατικές επιχειρήσεις, οι οποίες δανείζονται από κρατικές τράπεζες, δίνοντας έτσι στην κυβέρνηση τη δυνατότητα να διαχειριστεί την κατάσταση.
Να σημειώσουμε πως η Κίνα μετατοπίζεται μακριά από μια οικονομία που εξαρτάται από τις εξαγωγές και τις επενδύσεις. Σύμφωνα με έρευνα του ΔΝΤ το εμπορικό πλεόνασμα θα έχει υποχωρήσει στο 3% του ΑΕΠ το 2022 από 4,4% πέρυσι.Το έλλειμμα του ισοζυγίου υπηρεσιών της Κίνας κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση, φτάνοντας στο 2,5% από 2,2% την ίδια περίοδο.Το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διαγράφει τροχιά εξαφάνισης. Θα συρρικνωθεί σε μόλις 0,4% του ΑΕΠ το 2022.
Το μέλλον της κινεζικής οικονομίας ανήκει στους Κινέζους καταναλωτές. Τα Starbucks μπορεί να είναι πιο ενδεικτικά για το που πηγαίνει η οικονομία από οποιαδήποτε άλλη δυτική επιχείρηση. Στοιχηματίζοντας στην αναδυόμενη αστική μεσαία τάξη, τα Starbucks εξαγόρασαν την κοινοπραξία τους στην Ανατολική Κίνα έναντι 1,3 δισ. δολαρίων, στο μεγαλύτερο deal που έκανε ποτέ η εταιρεία.Εκεί που κάποτε δραστηριοποιούνταν ένα εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας, υπάρχει περίπτωση να έχει εγκατασταθεί τώρα μια διεθνής εταιρεία που σερβίρει καφέ ή προβάλλει ταινίες της Disney. Η εικόνα της Κινεζικής οικονομίας αλλάζει. Από μα χώρα που εξάγει η Κίνα γίνεται μια χώρα που σιγά-σιγά αρχίζει να καταναλώνει. Όσο βίαια κι αν συνέβη αυτό για τις τοπικές κοινωνίες, η παγκόσμια οικονομία το ζητάει. Και δεν είναι εφικτό χωρίς το χρέος που συσσωρεύει η Κίνα.
