της Λαίδας ΛΙΜΝΙΑΤΗ
Πέρασαν δύο χρόνια από την επιβολή των Capital Controls. Ήταν Παρασκευή 26 Ιουνίου 2015, όταν η Κυβέρνηση αποφάσισε να οδηγήσει τη χώρα στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου για το αν οι Έλληνες θέλουν να παραμείνουν στο ευρώ ή όχι.
Επρόκειτο για την τελευταία Παρασκευή όπου οι Έλληνες μπορούσαν να πραγματοποιήσουν ελεύθερες συναλλαγές. Το Σαββατοκύριακο ήταν δραματικό, με τους πολίτες να τρέχουν στα ΑΤΜ να σηκώσουν ότι μπορούν, μια “παράκρουση” που πυροδότησε και ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιάννης Βαρουφάκης, ο οποίος παρόλο που αρχικά δήλωνε κατηγορηματικά ότι “δεν παίζει” τέτοιο σενάριο, αποκάλυψε στο BBC ότι “η κυβέρνηση θα εξετάσει στη διάρκεια της νύχτας την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων και το κλείσιμο των τραπεζών αύριο Δευτέρα“.
Τη Δευτέρα 29 Ιουνίου θα ξεκίναγαν τα περιβόητα Capital Controls, τα οποία παρά το γεγονός ότι έχουν σχετικά χαλαρώσει, παραμένουν και σήμερα, 2 χρόνια μετά.
Το ιστορικό των Capital Controls
28 Ιουνίου 2015: Αποφασίζεται η λήψη των Capital Controls, σε συνεδρίαση του Συμβουλίου Συστημικής Ευστάθειας, του οποίου τη σύγκληση έχει εισηγηθεί ο διοικητής της ΤτΕ, Γ. Στουρνάρας και πρόεδρος ήταν ο τότε υπουργός Οικονομικών, Γ. Βαρουφάκης.
29 Ιουνίου 2015: Επιβάλλεται τραπεζική αργία και οι τράπεζες παραμένουν κλειστές, θεωρητικά μέχρι τις 6 Ιουλίου. Το Χρηματιστήριο Αθηνών κλείνει.
20 Ιουλίου 2015: Εν τέλει ανοίγουν οι Τράπεζες
3 Αυγούστου 2015: Ανοίγει το Χρηματιστήριο Αθηνών.
Τα Capital Controls έφεραν την κατάσταση στα άκρα για τις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα τις μικρομεσαίες και την Ελληνική οικονομία. Η ύφεση παρατάθηκε, οι εξαγωγές μειώθηκαν, το brain drain αυξήθηκε, η ανεργία συνέχισε, το άνοιγμα νεών επιχειρήσεων μειώθηκε, η μετοχική αξία των τραπεζών βρέθηκε στα τάρταρα. Ωστόσο, μέσα σε όλα αυτά υπήρξε και ένα θετικό: η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και του αποκαλούμενου πλαστικού χρήματος.
Μέχρι πριν τα Capital Controls, οι ηλεκτρονικές συναλλαγές δεν ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένες, είτε από φόβο των χρηστών για ο,τιδήποτε ηλεκτρονικό, είτε επειδή δεν υπήρχε λόγος. Ο λόγος αναγκαστικά βρέθηκε όταν οι πολίτες είδαν ότι είναι πιο εύκολο και σε ορισμένες περιπτώσεις “παρακάμπτει” τα Capital Controls.
Στο δίχρονο αυτό, καταγράφηκε αύξηση των τερματικών αποδοχής συναλλαγών καρτών (POS) κατά 79% κάτι που μεταφράζεται σε 100.930 συσκευές, αύξηση 58% στις ηλεκτρονικές συναλλαγές με κάρτες, αύξηση 24% στις μεταφορές πίστωσης, αύξηση 47% της αξίας άμεσων χρεώσεων για διενέργεια πάγιων πληρωμών (κατά 3,2 δισ. ευρώ, αύξηση της αξίας συναλλαγών μέσω internet και mobile banking κατά 29% (+11,2 δισ. ευρώ) και 82% (+359 εκ. ευρώ) αντίστοιχα.
Αρχικά, το όριο αναλήψεων για τους πολίτες ήταν τα 60 ευρώ την ημέρα, ποσό που αυξήθηκε στα 420 ευρώ την εβδομάδα ή 840 ευρώ ανά δύο εβδομάδες ανά καταθέτη και ανά τράπεζα ένα χρόνο αργότερα.
Η έλλειψη ρευστότητας εκτροχίασε την Οικονομία και έπεσαν χιλιάδες λουκέτα ενώ όλες σχεδόν οι επιχειρήσεις βρέθηκαν να χρωστάνε.
Τα άμεσα προβλήματα που προέκυψαν για τις επιχειρήσεις σχετίζονταν με τις καθυστερήσεις στις εισαγωγές από το εξωτερικό ενώ δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που οι προμηθευτές ακύρωναν την παραγγελία ή ζητούσαν μέχρι και 100% προπληρωμή, ακόμη και σε μέχρι προηγουμένως φερέγγυες επιχειρήσεις.
Οι επιχειρήσεις που μέχρι τότε δεν διέθεταν ίντερνετ banking βρίσκονται αδύναμες να πραγματοποιήσουν συναλλαγές και η ταυτόχρονη τραπεζική “αργία” τις καθιστά αδύναμες στο να βρουν τρόπο να στείλουν έμβασμα στο εξωτερικό.
Στα μακροπρόθεσμα προβλήματα παρουσιάστηκαν τα εξής, όπως τα συγκέντρωσε και η ΕΣΕΕ:
Ρευστότητα: Η έλλειψη ρευστότητας είχε αντίκτυπο κυρίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες επειδή δεν διαθέτουν ούτε την αναγκαία ρευστότητα, αλλά ούτε και μεγάλους αποθηκευτικούς χώρους, να αναγκάζονται να προβαίνουν σε συχνότερες εισαγωγές μικρότερων ποσοτήτων εμπορεύματος, πολλές φορές μάλιστα δε και σε υψηλότερες τιμές. Ταυτόχρονα, το πρόβλημα επεκτείνεται και στις εξαγωγές, επιβαρύνοντας περαιτέρω το εμπορικό έλλειμμα της χώρας.
Καταθέσεις – ELA: Σήμερα η κατάσταση έχει παρουσιάσει πλέον μια εξομάλυνση, με τις καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα (επιχειρήσεις – νοικοκυριά) να διαμορφώνονται στα 119 δισ. ευρώ, ενώ η πρόσφατη συμφωνία με τους δανειστές δημιουργεί προσδοκίες επιστροφής μέρους των καταθέσεων στο τραπεζικό σύστημα.
Ταυτόχρονα, υπήρξε μείωση της συνολικής εξάρτησης του εγχώριου τραπεζικού συστήματος από τον ELA,.
Εμπορικό ισοζύγιο αγαθών: Τον πρώτο χρόνο επιβολής των Capital Controls, το εμπορικό έλλειμα αγαθών συρρικνώθηκε κατά 4,97 δισ. ευρώ λόγω της μείωσης των εισαγωγών. Στο δεύτερο έτος, τα πράγματα άρχισαν κάπως να ομαλοποιούνται και μέχρι τον Απρίλιο του 2017, καταγράφεται βελτίωση στις εξαγωγές κατά 2,12 δισ. και των εισαγωγών κατά 3,51 δισ. ευρώ.
Κόκκινα Δάνεια: Τα κόκκινα δάνεια εκτοξεύτηκαν στα 105 δισ. ευρώ. Αυτό βέβαια δεν συνέβη μόνο από την επιβολή των Capital Controls, αλλά η αναστάτωση που προκάλεσαν σίγουρα συντέλεσε στην επικράτηση μίας άτυπης στάσης πληρωμών, από τους δανειολήπτες.
Επιταγές – Τειρεσίας: Μέχρι την επιβολή των Capital Controls, οι επιταγές αποτελούσαν σύνηθες μέσο συναλλαγών της αγοράς. Ο συγκεκριμένος τρόπος συναλλαγών δέχτηκε καίριο πλήγμα καθώς πάγωσε. Μέχρι τότε αποτελούσε μια παράλληλη πίστωση μέσω της οποίας διακινούνταν κάθε χρόνο περίπου 150 δισ. ευρώ.
Δείκτης Κύκλου Εργασιών και Δείκτης Όγκου στο Λιανεμπόριο: Παρά την αβεβαιότητα της αγοράς, μεγάλη ποσότητα των αδρανών ρευστών στην πραγματική οικονομία κατευθύνθηκε προς το κλάδο πώλησης αυτοκινήτων, ενώ επαρκές κίνητρο για το καταναλωτικό κοινό αποτέλεσε η επένδυση σε διαρκή αγαθά.
Πότε θα αρθούν τα Capital Controls;
Το πότε θα αρθούν τα Capital Controls παραμένει πραγματικά αβέβαιο, παρά τις διαβεβαιώσεις της Κυβέρνησης, των υπουργών και των Τραπεζών. Πλέον, προτείνεται οι επιτρεπόμενες αναλήψεις να φτάσουν τα 1.800 ή και τα 2.000 ευρώ μηνιαίως να υπάρχει δυνατότητα προσθήκης συνδικαιούχου σε υφιστάμενο τραπεζικό λογαριασμό και να γίνει αύξηση του ορίου για τη μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό που αφορούν στην πληρωμή τιμολογίων εισαγωγικών επιχειρήσεων.
Απ’ότι φαίνεται όμως, ενώ η αρχή ήταν δύσκολη, δύο χρόνια μετά και παρά τους περιορισμούς, υπάρχει σε μεγάλο βαθμό αποκατάσταση των όρων λειτουργίας και ρευστότητας της αγοράς, ενώ ταυτόχρονα, οι πολίτες φαίνεται πια να “έχουν συνηθίσει” την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί. Ενίοτε, όταν θα χρειαστούν περισσότερα χρήματα, θα μονολογήσουν: “καταραμένα Capital Controls”…και η ζωή συνεχίζεται.
