Ευρύτατη συμμετοχή των πολιτών, που θα αποφασίζουν μέσω δημοψηφίσματος, για την ισχύ ή όχι των νόμων, αλλά και της οποιασδήποτε συνθήκης μεταβιβάζει κυριαρχικές αρμοδιότητες του κράτους, πλήρη προστασία των εργασιακών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, καθώς και αλλαγές στον νόμο περί ευθύνης υπουργών, προτείνει μεταξύ άλλων στο σχέδιο αναθεώρησης του Συντάγματος η ομάδα εργασίας νομικών και πολιτικών επιστημόνων που συγκροτήθηκε μετά από πρόσκληση και με το συντονισμό του Γιώργου Κατρούγκαλου.
Οι καθηγητές Χριστόφορος Βερναρδάκης, Ανδρέας Δημητρόπουλος, Κώστας Ζώρας, Ηλίας Νικολόπουλος, και Κώστας Χρυσόγονος, στο σχέδιο βάση του οποίου θα ξεκινήσει ο διάλογος με την κοινωνία και τους φορείς για τις όποιες αλλαγές, υπογραμμίζουν πως το ίδιο το Σύνταγμα ήταν θύμα της κρίσης, με την έννοια ότι οι μνημονιακές επιταγές συνιστούν ένα πραγματικό “παρασύνταγμα”, του οποίου η εφαρμογή θέτει σε δοκιμασία πολλές και θεμελιώδεις ρυθμίσεις του οικονομικού, και όχι μόνον, συντάγματος. Η επιστημονική ομάδα εργασίας τονίζει πως η αυτή η κρίση αξιοπιστίας πρέπει να αντιμετωπιστεί με σημαντικές θεσμικές τομές.
“Είναι προφανές”, αναφέρουν στο κείμενό τους, “ότι εμείς, οι συντάκτες του, δεν έχουμε σε όλα τα θέματα την ίδια επιστημονική ή δικαιοπολιτική άποψη. Θεωρήσαμε όμως σκόπιμο να διαμορφώσουμε ένα σχέδιο προτάσεων σε προοδευτική κατεύθυνση ως βάση συζήτησης για το δημόσιο διάλογο που έχει ήδη ξεκινήσει. Θεωρούμε επιτακτική, αδήριτη ανάγκη μια ριζοσπαστική αναθεώρηση.
Ορισμένες από τις προτεινόμενες αλλαγές είναι υπερώριμες και μπορεί να έχουν την υποστήριξη του συνόλου των πολιτικών δυνάμεων, όπως, π.χ., η κατάργηση του απαράδεκτου καθεστώτος ποινικής ασυλίας του πολιτικού προσωπικού”.
“Ως προς τα κρίσιμα διλήμματα, η αναθεώρηση του Συντάγματος δεν μπορεί να είναι συναινετική. Τα διακυβεύματα αυτά από τη φύση τους προϋποθέτουν σύγκρουση επιχειρημάτων και συμφερόντων” τονίζουν.
Η επιστημονική ομάδα κατέληξε σε πέντε άξονες, στους οποίους θα στηριχθεί η πλήρης επαναθεμελίωση του πολιτεύματος σε δημοκρατικότερη βάση και αφορούν:
– Στη νέα αρχιτεκτονική του πολιτεύματος.
– Στη διακριτότητα κράτους – εκκλησίας.
– Στην καθιέρωση θεσμών άμεσης δημοκρατίας.
– Στην ισχυροποίηση του κράτους δικαίου.
– Στη θωράκιση των κοινωνικών δικαιωμάτων και των ατομικών ελευθεριών.
Με τις προτάσεις για την αρχιτεκτονική του πολιτεύματος επιδιώκεται, όπως αναφέρεται, η προσαρμογή της κοινοβουλευτικής πρακτικής στο νέο πολιτικό περιβάλλον που δημιουργεί η μετακρισιακή πολιτική και κομματική γεωγραφία μέσω της ισχυροποίηση της Βουλής και της λελογισμένης ενίσχυσης των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Οι αλλαγές που προτείνονται αφορούν στη συνταγματική καθιέρωση της απλής αναλογικής, στην υποχρέωση η πρόταση δυσπιστίας εναντίον της κυβέρνησης, να συνοδεύεται και από πρόταση για ανάδειξη νέας κυβέρνησης. Επίσης, προτείνεται εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από το Κοινοβούλιο, αν εξασφαλίζεται η μέγιστη συναίνεση των δύο τρίτων της Βουλής σε δύο διαδοχικές ψηφοφορίες. Αν αποβούν άκαρπες, τότε η τρίτη ψηφοφορία θα ανήκει στο εκλογικό σώμα, που θα αποφασίζει ανάμεσα στους δύο πλειοψηφήσαντες υποψηφίους της τελευταίας ψηφοφορίας στο Κοινοβούλιο.
Προτείνεται επίσης, λελογισμένη ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του ΠτΔ, με στόχο την ενίσχυση του ρυθμιστικού, σταθεροποιητικού και εγγυητικού του ρόλου.
Προτείνεται η δυνατότητα του Προέδρου να απευθύνεται στην Βουλή για σπουδαίο λόγο, να συγκαλεί το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών, αλλά και να παραπέμπει ψηφισμένο νόμο σε ειδικό γνωμοδοτικό όργανο, αποτελούμενο αποκλειστικά από δικαστές, για να κρίνει επί της συνταγματικότητάς του, καθώς και η προσθήκη νέων αρμοδιοτήτων, όπως ο διορισμός μέρους της ηγεσίας των Ανώτατων Δικαστηρίων, των μελών του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου και των μελών των ανεξαρτήτων Αρχών, η παραπομπή προς το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο νομοσχεδίου ή πρότασης νόμου που έχει ψηφιστεί από τη Βουλή και η έκδοση διαγγελμάτων.
Επιπλέον, προβλέπεται και η δυνατότητα ανάκλησης του Προέδρου της Δημοκρατίας, ύστερα από ενυπόγραφες αιτήσεις τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου πολιτών και σχετική προκήρυξη δημοψηφίσματος.
