Δρ Χριστίνα Κωνσταντινίδου
Γενική Διευθύντρια BCA College και Υπεύθυνη του Τμήματος Hotel and Tourism Management
«Ο ρόλος της τουριστικής εκπαίδευσης στην αναβάθμιση των τουριστικών υπηρεσιών της χώρας μας»
Ο Covid-19 λειτουργώντας ως επιταχυντής εξελίξεων επέφερε αλλαγές τόσο στο τουριστικό «προϊόν», όσο και στις προσδοκίες των τουριστών από την εμπειρία των διακοπών τους.
Αλλαγές που ένα σημαντικό μέρος από αυτές ήρθαν για να μείνουν και στη μετά covid εποχή καθώς επέδρασσαν και τροποποίησαν θεμελιωδώς τις καταναλωτικές συνήθειες και πρακτικές των τουριστών. Ο νέος τρόπος προσέγγισης του περιβάλλοντος, της ασφάλειας, της υγιεινής αλλά και της χρήσης της τεχνολογίας (ΕΥ, 2020) έχουν επιβάλει τον επαναπροσδιορισμό αυτών των παραμέτρων εκ μέρους της ξενοδοχειακής κοινότητας. Ο τουρισμός στη χώρα μας άλλαξε και αλλάζει καθημερινά με ταχύτατους ρυθμούς και τόσο οι άμεσα όσο και οι έμμεσα εμπλεκόμενοι στον τουριστικό κλάδο καλούνται να προσαρμοστούν και να αναβαθμίσουν το γνωστικό τους επίπεδο μέσω επανακατάρτισης.
Παράλληλα το σημαντικό αντίκτυπο που επέφερε η πανδημία στην τουριστική βιομηχανία, τόσο σε εγχώρια, όσο και σε παγκόσμια κλίμακα το 2020, φαίνεται να εξομαλύνετε σταδιακά το 2021. Το μέσο ποσοστό πληρότητας της περιόδου Ιουλίου – Σεπτεμβρίου που διαμορφώθηκε στο 23% το 2020 έναντι 71% το 2019 (ΕΛΣΤΑΤ, 2020; EY, 2020) φαίνεται ότι θα επανακάμψει σε ένα σημαντικό βαθμό, με προβλέψεις που τοποθετούν την ανάκαμψη των επιπέδων εισπράξεων του 2021 μεταξύ 30% – 50% (ΣΕΤΕ, 2020; Υπουργείο Τουρισμού, 2020) έναντι αυτών του 2019. Aλλά πάρα τις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις και πιέσεις που δέχθηκε ο ξενοδοχειακός κλάδος το τελευταίο έτος και παρά το γεγονός ότι οι εκτιμήσεις για την πορεία ανάκαμψης του παγκόσμιου τουρισμού σε επίπεδα προ-COVID μας τοποθετούν στο τέλος του 2023 σύμφωνα με την Deloitte (2021), υπάρχουν σημαντικοί θετικοί οιωνοί ότι η χώρα μας μέλει να βιώσει μια τουριστική «άνοιξη» τα επόμενα χρόνια, καθώς σημαντικές επενδύσεις έχουν ήδη υλοποιηθεί ή έχουν δρομολογηθεί.
Αυτό το σταδιακά αναδυόμενο τουριστικό τοπίο, αποτυπώνεται στη ραγδαία αύξηση της ανοικοδόμησης high end ξενοδοχειακών μονάδων που παρατηρείται στη χώρα μας, καθώς εντός της τελευταίας πενταετίας έχουν αυξηθεί τα ξενοδοχεία πέντε αστέρων κατά 48% (ΙΤΕΠ, 2020). Παράλληλα, συμπληρωματικό δείγμα αυτής της θετικής τάσης συνιστά ο μεγάλος αριθμός επενδύσεων που έχουν ήδη ξεκινήσει και θα υλοποιηθούν μέσα στην επόμενη πενταετία με δεκαετία (Ημερησία, 2021). Ενώ η προσέλκυση των σημαντικότερων διεθνών ξενοδοχειακών αλυσίδων στον τόπο μας, συνιστά μια επίτευξη που προσδίδει σημαντική «ψήφο» εμπιστοσύνης στον Ελληνικό τουρισμό. Οι προαναφερόμενες τάσεις είναι ιδιαιτέρως σημαντικές και πολύ ελπιδοφόρες εξελίξεις για το τουριστικό γίγνεσθαι της χώρας μας.
Όμως το ευοίωνο αυτό τουριστικό μέλλον μπορεί να καταπέσει σαν χάρτινος πύργος εάν δεν υποστηριχτεί και στελεχωθεί από ένα άρτια καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό. Μια συνιστώσα που δυστυχώς υστερεί στη σημερινή και ταχύτατα μεταβαλλόμενη τουριστική πραγματικότητα. Σε μια χώρα όπου:
• το 20,8% του ΑΕΠ (WTTC, 2020) προέρχεται από τον Τουριστικό κλάδο και
• το 21,7% της επαγγελματικής απορρόφησης και απασχολησιμότητας συνδέεται άρρηκτα με την τουριστική βιομηχανία (WTTC, 2020), όπου
• η απασχολησιμότητα των γυναικών είναι περισσότερο ισότιμη από οποιοδήποτε άλλο κλάδο, καθώς εντοπίζεται 50% γυναικεία απορροφητικότητα, έναντι 43% στους υπόλοιπους κλάδους (WTTC, 2020), ενώ
• η εμπλοκή των νέων είναι επίσης πιο ουσιαστική και καίρια κατά 30% εν συγκρίσει με τους άλλους κλάδους της οικονομίας (WTTC, 2020)
Eίναι πραγματικά άξιο προβληματισμού πως το εργατικό δυναμικό της χώρας μας δεν επιδεικνύει το αναμενόμενο ενδιαφέρον για αυτόν τον τόσο ελκυστικό και ελπιδοφόρο κλάδο. Ως εκ τούτου, η ενίσχυση και η αναβάθμιση του τουριστικού επαγγέλματος στη συνείδηση των πολιτών συνιστά κριτικής σημασίας υποχρέωση της πολιτείας, αλλά και όλων των εμπλεκομένων.
Παράλληλα, από έρευνες που έχουν διεξαχθεί κατά καιρούς στους φορείς τους ξενοδοχειακού κλάδου (ΣΕΤΕ, 2019) έχει αναδειχθεί με σταθερότητα η αδυναμία του υπάρχοντος εργατικού δυναμικού να ανταποκριθεί στις πολυποίκιλες ανάγκες της τουριστικής βιομηχανίας. Ένας σημαντικός αριθμός εργαζομένων στον τουριστικό κλάδο φαίνεται να υπολείπεται σημαντικά όσον αφορά την αρτιότητα, αλλά και το εύρος της κατάρτισης του, κάτι που επιτείνεται στις ημέρες μας ως αποτέλεσμα των αλλαγών που έχουν επέλθει λόγω Covid με τη ψηφιοποίηση του κλάδου. Για αυτό η διά βίου εκπαίδευση των εργαζομένων και η ενδοεπιχειρησιακή εκπαίδευση πρέπει να υποστηριχθεί από όλους τους φορείς και ενδιαφερομένους.
Η δεδομένη πραγματικότητα συνιστά παράλληλα πρόκληση, αλλά και ευκαιρία για τους εμπλεκομένους στον τουριστικό χώρο καθώς τους προκαλεί να μετεξελιχθούν, ενώ παράλληλα τους δίδει τη δυνατότητα να επικαιροποιήσουν τις γνώσεις τους και να γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικοί και ουσιαστικά πιο αποτελεσματικοί στο χώρο εργασίας τους.
Ως εκ τούτου η αναβάθμιση της τουριστικής εκπαίδευσης της χώρας μας, πρέπει να θεωρηθεί ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη βελτίωση των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών. Μόνο μέσω της ποιοτικής εξυπηρέτησης η Ελλάδα θα μπορέσει να συνεχίσει την πορεία της τουριστικής της αναβάθμισης, της προσέλκυσης τουριστών υψηλού επιπέδου και της εδραίωσης της Ελλάδας στην τουριστική θέση που δικαιωματικά της αξίζει. Δεν είναι όμως οποιαδήποτε τουριστική εκπαίδευση ικανή να επιλύσει τα προβλήματα και τις παθογένειες του τουριστικού κλάδου και να προσφέρει συγκριτικό πλεονέκτημα στους εργαζομένους του.
Στο BCA College το γνωρίζουμε αυτό καλά καθώς μέσα από εκτεταμένες έρευνες που έχουμε διεξάγει σε διοικητικά στελέχη της ξενοδοχειακής βιομηχανίας έχουμε επιβεβαιώσει τα ευρήματα των συναφών ερευνών και έχουμε αναδείξει το έλλειμα σωστά καταρτισμένων εργαζομένων στον τουριστικό κλάδο. Ενώ λοιπόν υφίσταται σημαντική ζήτηση στελεχών εκ μέρους των ξενοδόχων δεν υπάρχει επαρκή προσφορά κατάλληλα εκπαιδευμένων εργαζομένων. Πιο συγκεκριμένα έχει εντοπιστεί ότι υπάρχει:
• Ιδιαίτερη ανάγκη για εξειδικευμένα και σωστά καταρτισμένα στελέχη διαφόρων ειδικοτήτων, που θα μπορούν να επανδρώσουν ποικίλες και στρατηγικής σημασίας θέσεις τουριστικών και ξενοδοχειακών επιχειρήσεων.
• Στελέχη που ενώ κατέχουν βαθιά γνώση και εξειδίκευση σε επιμέρους τουριστικούς τομείς, παράλληλα διαθέτουν και μια ολιστική αντίληψη της τουριστικής και ξενοδοχειακής λειτουργίας. Μάχιμους (hands-on), ευέλικτους, συνεργατικούς, ομαδικούς παίκτες και εξελίξιμους εργαζομένους που αντιλαμβάνονται τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του συγκεκριμένου κλάδου και διαθέτουν τις απαραίτητες δεξιότητες, γνώσεις και συμπεριφορές. για να αναβαθμίσουν το τουριστικό γίγνεσθαι της χώρας μας και της δικής τους επαγγελματικής ζωής.
Για την επίλυση αυτής της αναντιστοιχίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης έχουμε καταλήξει στο BCA College ότι η τουριστική εκπαίδευση πρέπει να επανεξετάσει τις παραδοχές και τη στοχοθεσία της και να εστιάσει στις κάτωθι παραμέτρους:
• Σε γνώσεις, που θα είναι άρτιες, επίκαιρες και ακαδημαϊκά τεκμηριωμένες.
• Σε ικανότητες που θα επιτρέπουν στους εκπαιδευομένους να εφαρμόσουν και να αξιοποιήσουν με αποτελεσματικότητα αυτά που θα έχουν ήδη διδαχθεί και μάθει.
• Σε δεξιότητες που θα εστιάζουν στην καλλιέργεια και στην ανάδειξη των Soft Skills των εργαζομένων.
• Σε στάσεις και συμπεριφορές που θα καλλιεργούν στους εμπλεκομένους το απαραίτητο εσωτερικό «υπόβαθρο» που θα τους επιτρέπει να ενταχθούν αγαστά σε οποιοδήποτε εργασιακό περιβάλλον και να σταδιοδρομήσουν σε αυτό.
Το ζήτημα όμως δεν περιορίζεται στον εντοπισμό αυτών που πρέπει να γίνουν στην εκπαίδευση, αλλά στην παράλληλη ανάδειξη των τρόπων που οι εκπαιδευτικές αυτές παρεμβάσεις μπορούν να υλοποιηθούν με αρτιότητα και διδακτική αποτελεσματικότητα. Για αυτό στην τουριστική εκπαίδευση που ακολουθούμε με πολύ μεγάλη επιτυχία στο BCA College εστιάζουμε στα κάτωθι:
• Άμεση διασύνδεση της ακαδημαϊκής γνώσης με την πρακτική εφαρμογή της. Μια εκπαιδευτική διαδικασία που επιτυγχάνεται με τον εμπλουτισμό όλων των μαθημάτων με πρακτική άσκηση, τόσο κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους με προσομοιώσεις που διεξάγονται σε μια state-of-the-art ξενοδοχειακή μονάδα εντός του εκπαιδευτικού μας ιδρύματος, όσο και με πρακτική άσκηση που υλοποιείται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες σε επιλεγμένα ξενοδοχειακά συγκροτήματα πέντε αστέρων. Πρακτική άσκηση που διασφαλίζεται από το BCA College μέσα από τη διοργάνωση των Ημερών Καριέρας.
• Ταυτόχρονη συνδιδασκαλία των μαθημάτων τόσο από ακαδημαϊκούς με σημαντικό ερευνητικό έργο, όσο και από υψηλόβαθμα, μάχιμα διοικητικά στελέχη της αγοράς. Μια πρακτική που συνδέει με αγαστό τρόπο τη θεωρία με την πράξη και τη γνώση με την ικανότητα εφαρμογής των διδαχθέντων.
• Παράλληλες συμπληρωματικές ομιλίες, workshops, webinars και εκπαιδευτικών επισκέψεων. Δράσεις που αναδεικνύουν τις βέλτιστες πρακτικές των πιο καινοτόμων εταιρειών του κλάδου.
• Διεξαγωγή ειδικών σεμιναρίων και workshops που εστιάζουν στην ενδυνάμωση των Soft Skills των φοιτητών, στη Συμβουλευτική και στη διενέργεια Συνεντεύξεων και Παρουσιάσεων.
• Στοχευμένη διδασκαλία των πιο σύγχρονων και καινοτόμων τεχνολογιών της τουριστικής πληροφορικής και της τουριστικής ψηφιοποίησης.
• Εισαγωγή και κατανόηση της χρήσης και σημασίας του Business Intelligence και του Data Visualization για τις στρατηγικές αποφάσεις μιας τουριστικής επιχείρησης.
• Παράλληλη διδασκαλία ξένων γλωσσών, όπως τα Κινέζικα και τα Ισπανικά.
• Σύνδεση των καλύτερων χαρακτηριστικών της διά ζώσης εκπαίδευσης, με τα πιο καινοτόμα χαρακτηριστικά της διαδικτυακής διδασκαλίας (blended learning). Ενδυναμώνοντας κατά αυτόν τον τρόπο την εκπαιδευτική υπηρεσία που λαμβάνει ο φοιτητής και προσφέροντας χωρική και χρονική ευελιξία στον εκπαιδευόμενο.
• Διασύνδεση της επιχειρηματικής με τη φοιτητική κοινότητα με ειδικά Forum, Συνέδρια και Πλατφόρμες.
• Ενίσχυση των ερευνητικών δραστηριοτήτων στο επιστημονικό πεδίο του τουρισμού.
• Συνεχή και αδιάλειπτη αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου του BCA, τόσο από τη φοιτητική κοινότητα, όσο και από τους επιχειρηματικούς φορείς.
Σε αυτό το πολυσύνθετο παζλ του τουριστικού γίγνεσθαι, κερδισμένοι θα είναι οι σωστά καταρτισμένοι και οι αέναα εξελισσόμενοι. Σε μια εποχή που η ρήση του Ηράκλειτου «τὰ πάντα ῥεῖ» δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη και που ο Covid έχει αφήσει ανεπιστρεπτί το αποτύπωμα του στις τουριστικές υπηρεσίες και πρακτικές, οι εμπλεκόμενοι στον τουριστικό κλάδο οφείλουν να οπλίσουν τους εαυτούς τους με τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να προσφέρουν προστιθέμενη αξία στο τουριστικό «προϊόν» της χώρας μας και συγκριτικό πλεονέκτημα στους ίδιους.
Ο δε ρόλος των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, και αυτό υπηρετούμε πιστά στο BCA College, είναι η δημιουργία ενός άρτια και ολιστικά εκπαιδευμένου έμψυχου δυναμικού. Διοικητικών στελεχών όπου θα μπορούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις εξελισσόμενες και ταχύτατα μεταβαλλόμενες διεθνείς τάσεις και στις εκάστοτε ανάγκες της τουριστικής αγοράς, καλύπτοντας ικανοποιητικά τη διαρκώς αυξανόμενη και ποιοτικά αναβαθμιζόμενη, ενεργό ζήτηση.
