Τι είναι η Bad Bank και πως μπορεί να “σώσει” τις ελληνικές τράπεζες
Ο επίσημος ορισμός της είναι Asset Management Company και με απλά λόγια πρόκειται για μια εταιρεία στην οποία μεταβιβάζονται τα "κόκκινα" δάνεια των τραπεζών
Θέμα ημερών θα πρέπει να θεωρείται η δημιουργία μια ελληνικής Bad Bank, όπως δήλωσε και ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννης Στουρνάρας, σε μια κίνηση που αναμένεται να αφαιρέσει ένα τεράστιο βάρος από τις πλάτες των ελληνικών τραπεζών.
Τι είναι η Bad Bank;
Πριν αναλυθεί σε τι θα ωφελήσει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα μια bad bank, θα πρέπει κάποιος να δει τι είναι και από τι αποτελείται.
Η bad bank είναι μια νέα "τράπεζα" στην οποία μεταφέρονται τα προβληματικά στοιχεία των τραπεζών, με σκοπό την διαχείριση τους. Ο επίσημος ορισμός της είναι Asset Management Company και με απλά λόγια πρόκειται για μια εταιρεία στην οποία μεταβιβάζονται τα "κόκκινα" δάνεια των τραπεζών (και πιο συγκεκριμένα όσα δάνεια δεν εξυπηρετούνται για πάνω από 90 μέρες), οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, ενώ σύμφωνα με το σχεδιασμό της ΤτΕ θα δώσει λύση στο πρόβλημα της αναβαλλόμενης φορολογίας.
Με την μεταφορά των "κακών" περιουσιακών στοιχείων στο νέο αυτό ίδρυμα, η τράπεζα (ή οι τράπεζες στην περίπτωση της Ελλάδας) μπορούν να προχωρήσουν σε εκκαθάριση του ισολογισμού τους, παρόλο που θα εξακολουθήσουν να αναγκάζονται να προβούν σε διαγραφές περιουσιακών στοιχείων.
Ποιο είναι το "αγκάθι" μιας Bad Bank;
Αν και σε γενικές γραμμές η δημιουργία μια "κακής τράπεζας" μπορεί να αποσυμφορήσει τα "κόκκινα" χαρτοφυλάκια των τραπεζών "δοτών", επιτρέποντας να ανακτήσουν την ισορροπία του χαρτοφυλακίου τους, υπάρχει και μια "σκοτεινή" πλευρά.
Οι επικριτές της ύπαρξης των "κακών τραπεζών" υποστηρίζουν ότι η ύπαρξη αυτής της επιλογής ενθαρρύνει τις τράπεζες να πάρουν αδικαιολόγητους κινδύνους, γνωρίζοντας πως οι "αποτυχημένες τους κινήσεις και αποφάσεις θα "ξεπλυθούν" στην "κακή τράπεζα".
4 μοντέλα bad bank
Όπως έχει περιγράψει η McKinsey, οι "κακές τράπεζες" έχουν 4 βασικά μοντέλα λειτουργίας:
- Μια εγγύηση ισολογισμού (συχνά πρόκειται για κρατική εγγύηση), την οποία χρησιμοποιεί η τράπεζα για την προστασία μέρους του χαρτοφυλακίου της από ζημίες
- Μια οντότητα ειδικού σκοπού (SPE), όπου η τράπεζα μεταφέρει τα "κακά" περιουσιακά της στοιχεία σε άλλον οργανισμό (συνήθως υποστηρίζεται από την κυβέρνηση)
- Μια πιο διαφανής εσωτερική αναδιάρθρωση, στην οποία η τράπεζα δημιουργεί μια ξεχωριστή μονάδα για την κατοχή των "κακών" περιουσιακών στοιχείων (μια λύση όμως που δεν μπορεί να απομονώσει πλήρως την αρχική τράπεζα από τον κίνδυνο των "κόκκινων"δανείων)
- Ένα spinoff της υπάρχουσας τράπεζας (ή στην ελληνική περίπτωση της κοινοπραξίας των συστημικών τραπεζών) όπου δημιουργείται μια νέα, ανεξάρτητη τράπεζα η οποία διατηρεί στο χαρτοφυλάκιο της τα "κόκκινα" περιουσιακά στοιχεία, απομονωμένη πλήρως από τις αρχικές τράπεζες
Οι bad banks βρήκαν πρόσφορο έδαφος κατά την διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, όταν και οι μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου διαχώρισαν μέσα από αυτές τα μη αποδοτικά και μη διαχειρίσιμα περιουσιακά τους στοιχεία.
Μετά την bad bank, τι;
Σκοπός ύπαρξης της bad bank είναι να επιτρέψουν στις τράπεζες να καθαρίσουν τα προβληματικά περιουσιακά τους στοιχεία, με σκοπό να εκκινήσουν τον δανεισμό σε επιχειρήσεις (σε πρώτη φάση) και ιδιώτες (σε δεύτερη).
Μια ακόμα συνέπεια της ύπαρξης της τράπεζας αυτής είναι η επαναδιαπραγμάτευση των όρων των "κόκκινων" δανείων με ευνοϊκότερους όρους, ακόμα και "κούρεμα" τόκων και προσαυξήσεων, κάτι που θα επιτρέψει την εισροή κεφαλαίων από τους μέχρι τότε "κακούς" πελάτες.
Η ύπαρξη μιας "κακής τράπεζας" μπορεί οδηγήσει τους μετόχους και τους ομολογιούχους της να χάσουν κεφάλαια, όμως ωφελεί τους καταθέτες και τους πελάτες της, καθώς δεν έχει τις ίδιες υποχρεώσεις και δεσμεύσεις της κανονικής τράπεζας και μπορεί να είναι αρκετά πιο ευέλικτη.
Τι κερδίζουν οι ελληνικές τράπεζες από μια "κακή τράπεζα";
Η "κακή τράπεζα" δεν πρόκειται να αντικαταστήσει τις υπάρχουσες δομές διαχείρισης αυτών των απαιτήσεων, αλλά θα έρθει να λειτουργήσει συμπληρωματικά στον "Ηρακλή".
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, τα "κόκκινα" δάνεια θα εκτοξευθούν λόγω της αδυναμίας πληρωμών εξαιτίας της κρίσης του κορωνοϊού, δημιουργώντας ακόμη μεγαλύτερη πίεση στις συστημικές τράπεζες και απειλώντας την λειτουργία τους. Γεγονός που κάνει ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη εξεύρεσης λύσης αφού σύμφωνα με όσα ήρθαν στο φως στην έκθεση του Ιουλίου, τον Μάρτιο του 2020 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανέρχονταν σε 60,9 δισ. Ευρώ και αυτό το τεράστιο ποσό αποτελούσε το 37,4% του συνόλου των δανείων. Ένα νούμερο τρομακτικό και απολύτως ενδεικτικό του κινδύνου που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες.
Τι λέει η Κομισιόν
Στόχος της Τράπεζας της Ελλάδας ήταν αυτό το σχήμα να έχει μια κοινή βάση με την συμμετοχή και των Ευρωπαίων εταίρων, δηλαδή η δημιουργία μιας πολύ μεγαλύτερης –και όχι απλά ελληνικής "bad bank" στις οποίες θα μεταβιβάζονταν τα "κακά" στοιχεία του ενεργητικού, ενώ παράλληλα το κόστος θα καλυπτόταν από ευρωπαϊκούς πόρους χωρίς την συμμετοχή των Ελλήνων φορολογουμένων.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να όμως να συνυπολογιστεί η απροθυμία που έχουν δείξει οι εταίροι στο ενδεχόμενο άμεσης συμμετοχής τους σε μια τέτοια κίνηση, αλλά τουλάχιστον εμφανίζονται πιο διαλλακτικοί στην ιδέα της δημιουργίας της "κακής τράπεζας", με τρίτους (δηλαδή ιδιώτες είτε σαν επενδυτές είτε σαν φορολογούμενους) να καλύπτον το κόστος.
Οι θεσμοί θεωρούν ότι ένα τέτοιο σχήμα διαχείρισης ενεργητικού, η Asset Management Company, δεν είναι δυνατό να υλοποιηθεί χωρίς κρατική βοήθεια προς το χρηματοπιστωτικό σύστημα, ενώ επιπλέον προτάσσουν την θέση ότι η κρατική συμμετοχή ουσιαστικά θα λειτουργήσει και ως ένα είδος εγγύησης προκειμένου να προσελκύσουν και τους ιδιώτες επενδυτές που θα αναλάβουν ένα σημαντικό (το μεγαλύτερο) μέρος του ρίσκου.
Αν τελικά το εγχείρημα ολοκληρωθεί, η ελληνική bad bank θα είναι η τρίτη που έχει εμφανιστεί σε ευρωπαϊκό έδαφος, μετά την ΝΑΜΑ στην Ιρλανδία το 2009 και την Sareb στην Ισπανία το 2012.