Το γιατί είναι σημαντικός ο ψηφιακός μετασχηματισμός για μια ευρωπαϊκή χώρα μας το απαντά η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση. Αρκεί να ανατρέξουμε στο ενημερωτικό φυλλάδιο με τίτλο «Επενδύοντας στο μέλλον: Ψηφιακός μετασχηματισμός 2021 – 2027».
Εκεί θα διαβάσουμε πως «στον ψηφιακό μετασχηματισμό βρίσκεται το κλειδί για την μελλοντική ανάπτυξη στην Ευρώπη» αλλά και ότι «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε το νέο πρόγραμμα Ψηφιακή Ευρώπη με συνολικό προϋπολογισμό 9,2 δισ. ευρώ προκειμένου να διαμορφωθεί και να υποστηριχθεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός των ευρωπαϊκών κοινωνιών και οικονομιών».
Που εστιάζει όμως το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη»;
1. Υπερ-υπολογιστές.
2. Τεχνητή Νοημοσύνη.
3. Κυβερνοασφάλεια και εμπιστοσύνη.
4. Προηγμένες ψηφιακές δεξιότητες.
5. Διασφάλιση της ευρείας χρήσης των ψηφιακών τεχνολογιών σε όλους τους τομείς της οικονομίας και την κοινωνίας.
Παρατηρώντας λίγο καλύτερα τα παραπάνω πέντε (5) πεδία μπορούμε να αντιληφθούμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση βλέπει ως επένδυση την ενδυνάμωση των τεχνολογικών υποδομών, την προώθηση καινοτόμων εργαλείων και «έξυπνων» λύσεων.
Συνδυάζοντας τα παραπάνω με την εκπαίδευση των ευρωπαίων πολιτών στις ψηφιακές τεχνολογίες, δίνοντας πάντα τον απαραίτητο σεβασμό σε θέματα ασφάλειας και ιδιωτικότητας, όπως πλέον επιτάσσει άλλωστε και ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων (GDPR), θα μπορούσαμε να πούμε ότι ορίζουμε χονδρικά τις απαιτήσεις του ψηφιακού μετασχηματισμού για ένα κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και στην πράξη;
Σε κάθε χώρα οι πολίτες συμμετέχουν σε διαδικασίες. Η έκδοση ενός πιστοποιητικού, η υποχρεωτική στράτευση, η φοίτηση στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο, η ίδρυση μιας εταιρείας, η επίσκεψη στον γιατρό του ΕΟΠΥΥ, η συνταγογράφηση, η υποβολή της φορολογική μας δήλωσης είναι παραδείγματα τέτοιων διαδικασιών.
Καθώς συμμετέχουμε λοιπόν σε αυτές τις διαδικασίες, μοιραία παράγουμε δεδομένα, πληροφορία δηλαδή ή οποία με κάποιον τρόπο καταλογογραφείται και αποθηκεύεται στο αρχείο του δημοσίου. Ένα δεύτερο σημείο το οποίο πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι οι προαναφερθείσες διαδικασίες, στην πλειονότητά τους, υποστηρίζονται από υπαλλήλους του δημόσιου τομέα.
Με τον ψηφιακό μετασχηματισμό μπορούμε να ψηφιοποιήσουμε τμήματα των παραπάνω διαδικασιών. Έτσι μπορούμε να επιτύχουμε την αυτοματοποίηση, σε ένα βαθμό, κάποιων εργασιών (όπως π.χ. την αρχειοθέτηση την πληροφορίας που συλλέγεται). Παράλληλα, με την ψηφιοποίηση, μειώνουμε σημαντικά τις ανάγκες σε φυσικό αποθηκευτικό χώρο και διασφαλίζουμε τα δεδομένα από φυσικές καταστροφές (π.χ. πλημμύρες ή φωτιές). Αυτό επιτρέπει στην κυβέρνηση να απασχολεί τον βέλτιστο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων και στον πολίτη να γλιτώνει πολύτιμο χρόνο από αναμονή σε ουρές ή από την επανάληψη διαδικασιών εξαιτίας ανθρώπινου λάθους.
Το χαμένο (;) τρένο…
Πολύ συχνά ακούγεται η φράση «η Ελλάδα έχασε το τρένο της Πληροφορικής». Συνήθως η φράση αυτή αναφέρεται στο γεγονός ότι η Ελλάδα, σαν χώρα, άργησε να υιοθετήσει ψηφιακές λύσεις και να επενδύσει στην τεχνολογία ως άξονα ανάπτυξης. Είναι αλήθεια ότι τα επίπεδα ηλεκτρονικού αναλφαβητισμού ήταν ιδιαίτερα υψηλά στην χώρα μας, πριν την ραγδαία εξάπλωση των κοινωνικών δικτύων (π.χ. Facebook, Instagram, κ.ο.κ.) αλλά αυτό είναι ένα θέμα που ίσως θα μας απασχολήσει σε κάποιο επόμενο άρθρο.
Γεννάται λοιπόν το ερώτημα αφού ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης εδώ και πολλά χρόνια, γιατί η Ελλάδα δεν κατάφερε, αξιοποιώντας τις υψηλές χρηματοδοτήσεις να εξελιχθεί προς αυτήν την κατεύθυνση. Παρόλο που έχουν υπάρξει σημαντικά έργα (π.χ. η δημιουργία του συστήματος TAXIS, για τις φορολογικές διαδικασίες ή το σύστημα ΔΙΑΥΓΕΙΑ που έχει σαν στόχο την δημοσιοποίηση των κρατικών δαπανών για λόγους διαφάνειας) οι χρηματοδοτήσεις αυτές δεν αξιοποιήθηκαν ποτέ στρατηγικά.
Τα έργα που προκηρύσσονται δεν ακολουθούνται από ένα ενιαίο σύστημα αυστηρών προδιαγραφών και έτσι ο σχεδιασμός τους περνάει μοιραία στην ευθύνη των διαφόρων αναδόχων. Με αυτόν τον τρόπο υπάρχει ο κίνδυνος οι εφαρμογές που υλοποιούνται να διαφέρουν σε επίπεδο τεχνολογιών, υποδομής και υπό συνθήκες να καταλήγουν να μην είναι καν συμβατές η μία με την άλλη. Αυτή η εξέλιξη σε συνδυασμό με τις εξαιρετικά αργές διαδικασίες του ελληνικού Δημοσίου έχουν σαν αποτέλεσμα πολλά από τα προαναφερθέντα ψηφιακά έργα να είναι σήμερα “γερασμένα” και σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμη και παρωχημένα.
Η πλατφόρμα…
Το ότι μέχρι σήμερα αντιμετωπίζαμε τον ψηφιακό μετασχηματισμό, ως το «τρένο που πρέπει προλάβουμε» είναι ίσως και το πρόβλημα αυτό καθέ αυτό.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην ανάλυση του ανεξάρτητου φορέαν ερευνών Διανέοσις με τίτλο «Γιατί δεν «δούλεψε» το ΕΣΠΑ» η απορρόφηση μεγάλων χρηματικών ποσών για την ανάπτυξη μεγάλων έργων πληροφορικής, όταν δεν υπάρχει η σωστή υποδομή για την απορρόφηση και αξιοποίησή τους θα οδηγήσει σε τρικ και μεσοβέζικες λύσεις που λειτουργούν σήμερα αλλά δεν αποτελούν επένδυση για το μέλλον.
Η επιστήμη της πληροφορικής προσφέρει σήμερα εξαιρετικά δυνατά εργαλεία για την αξιοποίηση παλαιών, ακόμη και παρωχημένων έργων πληροφορικής, με στόχο τον εκμοντερνισμό τους. Με την χρήση των ευέλικτων μεθοδολογίες ανάπτυξης (Agile Methodologies) και το ανοικτό λογισμικό (Open Source) μπορούμε να πετύχουμε τον σχεδιασμό λύσεων με απευθείας εμπλοκή των πολιτών με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτησή τους. Τέτοιου είδους λύσεις έρχονται σε πλήρη αρμονία με τις στρατηγικές επιλογές και προτάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ίσως μια πρόταση είναι να κάνουμε ένα βήμα πίσω, να δούμε τι έχει δημιουργηθεί μέχρι σήμερα στον τομέα των ψηφιακών λύσεων στην Ελλάδα και, με αυτό σαν βάση να αρχίσουμε να συνθέτουμε μια πλατφόρμα ανάπτυξης πάνω στην οποία θα βασιστούν οι ψηφιακές λύσεις που θα προτείνουμε με αφορμή το πρόγραμμα Ψηφιακή Ευρώπη 2021-2027. Ψηφιακές λύσεις που θα υλοποιηθούν για να αποτελέσουν παρακαταθήκη και όχι με αφορμή το πρόγραμμα αυτό καθέ αυτό.
Βιογραφικό αρθρογράφου: Ο Απόστολος Κρητικός είναι CTO της Social Mind, ενός agency που δραστηριοποιείται στο χώρο του Digital Marketing και της Ανάπτυξης Διαδικτυακών Εφαρμογών. Είναι διπλωματούχος μηχανικός λογισμικού και ερευνητής σε θέματα Ανοικτού Λογισμικού και Ανθεκτικότητας Κώδικα με το Τμήμα Πληροφορικής του Α.Π.Θ.
Φωτογραφία: Tim Gouw on Unsplash
