Το 2018 μας άφησε αρκετά μεγάλα θέματα που χρειάστηκαν την άμεση αντιμετώπιση από ποινικούς κώδικες και ρυθμιστικές αρχές, και για ένα περίεργο λόγο όλα σχεδόν είχαν να κάνουν με την τεχνολογία.
Το Facebook “χτυπήθηκε” από σκάνδαλο σε σκάνδαλο, η Google δέχτηκε πυρά και πρόστιμα για αντιμονοπωλιακές τακτικές μέσω του Android και η Tesla αναγκάστηκε να “εκδιώξει” τον οραματιστή ιδρυτή της από την θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου, για χειραγώγηση αγοράς.
Αν κάποιος νομίζει πως με τον ερχομό του 2019 τα προβλήματα θα έχουν πια λυθεί, λυπόμαστε αλλά ακόμα δεν έχουν ξεκινήσει. Από τον τεχνολογικό εθνικισμό έως τη σκοτεινή πλευρά των δεδομένων, το νέο έτος θα φέρει και άλλη εναντίωση κατά της παγκόσμιας βιομηχανίας τεχνολογίας και ο λόγος είναι απλός, η τεχνολογία και οι εταιρείες που αποτελούν την ελίτ της, έχουν πια την δύναμη να ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις και οι νομοθέτες και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού προσπαθούν να καταλάβουν πως η τεχνολογία εξελίχθηκε από εργαλείο για την καλυτέρευση της ζωής μας σε κέντρο χάραξης παγκόσμιας πολιτικής.
Οι πολιτικοί “μπαίνουν στη μάχη” ενάντια στα μεγαλύτερα ονόματα της Silicon Valley κάνοντας ό,τι μπορούν για να στηρίξουν τα εγχώρια ψηφιακά προγράμματα και τις τοπικές επιχειρήσεις, καθώς η θέση της ψηφιακής οικονομίας παίρνει κεντρικό ρόλο στην ευρύτερη οικονομία. Με το 2019 να έχει μόλις ξεκινήσει, ο κατάλογος των κανόνων και των παρεμβάσεων των ρυθμιστικών αρχών δείχνει και είναι ατελείωτος.
Το Facebook, το οποίο ξεπέρασε πια την Google και έγινε με την σειρά του η εταιρεία που όλοι αγαπούν να μισούν, έχει να αντιμετωπίσει μια σειρά από έρευνες των ρυθμιστικών αρχών, από την Cambridge Analytica μέχρι Γερμανικές κυρώσεις για την συγκέντρωση των προσωπικών δεδομένων των χρηστών και την συμμόρφωση του με τους νέους κανόνες προστασίας δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και τον ρόλο του στην διάδοση της παραπληροφόρησης στις εκλογές ανά τον κόσμο. Η Margrethe Vestager, η τσάρος του Ευρωπαϊκού ανταγωνισμού, βρίσκεται σε αγώνα ενάντια στον χρόνο για να ολοκληρώσει μια σειρά ερευνών σε πολλές από τις μεγαλύτερες εταιρείες τεχνολογίας στον κόσμο πριν τελειώσει η θητεία της στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή . Το Κογκρέσο των ΗΠΑ – που δεν είναι ποτέ γνωστό για την προθυμία του να ρυθμίσει την τεχνολογία – σιγά σιγά προσπαθεί να εναρμονιστεί με τον υπόλοιπο κόσμο και βρίσκει τρόπο να δράσει εναντίον των αγαπημένων του εταιρειών.
Όλες οι χώρες της Ευρώπης αλλά και πολλές άλλες χώρες ανά τον κόσμο, έχουν ξεκινήσει “σταυροφορία” ενάντια στο κοινωνικό μέσο, αλλά και στις υπόλοιπες τεχνολογικές εταιρείες, τόσο για το θέμα της αδιαφάνειας που τις περιβάλλει όσο και για διάφορες οικονομικές ατασθαλίες και μεροληπτικές νομοθεσίες υπέρ της φορολογίας τους.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως που αντιμετωπίζουν οι κατά τόπους κυβερνήσεις και ενώσεις, είναι πως ενώ από την μία προσπαθούν να οδηγήσουν τους τεχνολογικούς κολοσσούς στο γκισέ της εφορίας και να εξυγιάνουν τον ανταγωνισμό, οι πολίτες των ίδιων χωρών και ενώσεων, ενστερνίζονται με χαρά τις νέες αυτές τεχνολογίες, πριν καν προλάβεις να πεις “Hey Alexa”.
Τι μας περιμένει όμως το 2019;
Τεχνολογικός Εθνικισμός
Οι μέρες που η τεχνολογία θα έσωζε τον κόσμο πέρασαν οριστικά. Τώρα οι νομοθέτες θέλουν να μάθουν πως μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες τεχνολογίας θα τους βοηθήσουν στα του οίκου τους, είτε μέσω πληρωμής περισσότερων φόρων, είτε επενδύοντας στις τοπικές επιχειρήσεις οι οποίες μπορούν να προσφέρουν τόσο θέσεις εργασίας υψηλής τεχνολογίας όσο και ψηφιακή τεχνογνωσία για τις εθνικές βιομηχανίες τεχνολογίας των χωρών. Οι χώρες και οι κυβερνήσεις προσπαθούν να δελεάσουν και να κρατήσουν τους τεχνολογικούς κολοσσούς στο έδαφος τους, ακόμα και αν “φωνάζουν” για χαμένους φόρους, γιατί ξέρουν πως η παρουσία τους δίνει συγκριτικά πλεονεκτήματα στην χώρα τους έναντι των υπολοίπων. Στην προσπάθεια τους να προστατεύσουν τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται εντός των συνόρων τους, είτε είναι ντόπιες είτε όχι, προσπαθούν να εξοβελίσουν τους νέους τεχνολογικούς γίγαντες που έρχονται από την Κίνα και απειλούν να ταράξουν τα κεκτημένα (βλ. Huawei).
Ποιος θα καταφέρει να βγει νικητής από αυτή την διαμάχη; Οι εγκατεστημένες εταιρείες ή οι νέοι παίκτες; Μέχρι στιγμής το παιχνίδι “γέρνει” προς την μεριά του συστήματος και των υπαρχουσών εταιρειών. Ο χρόνος όμως μόλις ξεκίνησε και ο αγώνες έχει ακόμα πολλές στροφές μέχρι το τέλος.
Τοξικά δεδομένα
Μπορεί να έχει γίνει πια κλισέ, όμως η φράση “τα δεδομένα είναι το πετρέλαιο του 21ου αιώνα” είναι πέρα για πέρα αληθινή. Τα δεδομένα γύρω μας είναι κολοσσιαία σε αριθμό και αναμένεται να πολλαπλασιαστούν με την εφαρμογή όλο και περισσοτέρων λύσεων τεχνολογίας Internet of Things και οι εταιρείες που θα μπορέσουν να τα ταξινομήσουν και να τα εκμεταλλευτούν, θα δουν την αξία τους να εκτινάσσεται.
Όμως από την μία τα σκάνδαλα του Facebook και από την άλλη οι ολοένα και μεγαλύτερες και αυστηρότερες ρυθμίσεις για την προστασία τους από τους νομοθέτες όλου του κόσμου, κάνουν τα δεδομένα μια εν δυνάμει ωρολογιακή βόμβα η οποία μπορεί να σκάει στα χέρια κάθε επιχείρησης. Και αυτή η βόμβα θα πάρει μαζί της πολλές εταιρείες, καθώς η πίτα των διαφημιστικών εσόδων που εκμεταλλεύονται αυτά τα δεδομένα, αξίζει πια τρισεκατομμύρια δολάρια. Ήδη, οι αρχές ανταγωνισμού διερευνούν κατά πόσον η συλλογή μεγάλων ποσοτήτων πληροφοριών από λίγες μόλις εταιρείες τεχνολογίας (Facebook, Google και Amazon κυριαρχούν στην παγκόσμια διαφημιστική αγορά) θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει αθέμιτο ανταγωνισμό. Τα πρώτα πρόστιμα που θα απορρέουν από τον ευρωπαϊκό κανονισμό για την προστασία των γενικών δεδομένων ή GDPR, πιθανότατα θα ανακοινωθούν κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2019.
Και με τις νέες παραβιάσεις δεδομένων και τα ηλεκτρονικά “ατυχήματα” που αποκαλύπτονται καθημερινά, οι τεράστιοι θησαυροί των δεδομένων που διαχειρίζονται οι εταιρείες, μπορεί σύντομα να τις αφήσουν ανοιχτές σε σχεδόν απεριόριστο κίνδυνο.
Ο κόσμος βλέπει την άσχημη πλευρά της τεχνολογίας
Στις αρχές του 2018 όποιος έλεγε κάτι εναντίον της τεχνολογίας αντιμετωπιζόταν με χλεύη και πριν το καταλάβει του είχε τοποθετηθεί η τεμπέλα του Λουδίτη. Ένα χρόνο μετά, οι καταναλωτές βλέπουν όλο και περισσότερες ρωγμές να “γκρεμίζουν” την γυαλιστερή εικόνα των εταιρειών τεχνολογίας και της Silicon Valley και αυτές οι ρωγμές αναμένεται να βαθύνουν και να πλαταίνουν όσο προχωράει η χρονιά, εν μέσω αυξανόμενης ρυθμιστικής πίεσης για τον τρόπο λειτουργίας αυτών των επιχειρήσεων.
Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, μια πρόσφατη μελέτη του Pew Research Center διαπίστωσε ότι ενώ περίπου τα τρία τέταρτα των ανθρώπων εξακολουθούσαν να πιστεύουν ότι οι εταιρείες τεχνολογίας και τα προϊόντα τους είχαν περισσότερο θετικό αντί για αρνητικό αποτέλεσμα στη ζωή τους, σχεδόν το ένα τρίτο τα ίδια άτομα θεωρούσαν τώρα ότι οι επιχειρήσεις αυτές είχαν βλαπτική επίδραση στην ευρύτερη κοινωνία. Σίγουρα απέχουμε πολύ από τα δούμε χρήστες και καταναλωτές να εγκαταλείπουν μαζικά τις εταιρείες τεχνολογίας, όμως ήδη οι αγορές δείχνουν πως δεν διστάζουν να τιμωρήσουν τις εταιρείες που παρεκκλίνουν της έννομης πορείας “γκρεμίζοντας” τις μετοχές τους.
Fake News και παραπληροφόρηση παντού
Μπορεί ο Αμερικανός πρόεδρος να φωνάζει και να κατηγορεί όσους δεν συμφωνούν με τις απόψεις του για fake news, όμως το πρόβλημα γενικότερα υπάρχει και είναι τεράστιο. Η συμβολή της παραπληροφόρησης στις αμερικανικές εκλογές του 2016 είναι δεδομένη και ανάγκασε τόσο τις εταιρείες όσο και τους νομοθέτες να προχωρήσουν σε “σκληρές” διαπιστώσεις και ακόμα σκληρότερα μέτρα.
Τα μέτρα αυτά πρόκειται να δοκιμαστούν πολύ σύντομα, καθώς σε λίγους μήνες το σύνολο της Ευρώπης θα κληθεί να επιλέξει τους απεσταλμένους του στο Ευρωκοινοβούλιο, ενώ εκλογές θα έχει και η Ινδία. Οι εθνικές κυβερνήσεις αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έχει μια πρώτης τάξης ευκαιρία να δοκιμάσει κατά πόσο οι κανόνες της μπορούν να λειτουργήσουν και όπως επισημαίνουν οι ειδικοί και οι αναλυτές σε όλο τον κόσμο, θα υπάρξουν πολλές και πολύ δυσάρεστες εκπλήξεις.
Ο λόγος; οι κανόνες που έχουν θεσπιστεί και οι πολιτικές που έχουν ανακοινωθεί, είναι βασισμένες σε όσα συνέβησαν στις αμερικανικές εκλογές του 2016. Και δυστυχώς για τους νομοθέτες, δεν δείχνουν να έχουν καταλάβει πως για την τεχνολογία, δύο χρόνια είναι τεράστιο διάστημα και πως οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν κάνει άλματα προς τα εμπρός. Και φυσικά δεν μπορείς να “πολεμήσεις” εχθρούς που χρησιμοποιούν την αιχμή της τεχνολογίας, με δύο χρονών όπλα και τακτικές fair play.
Για παράδειγμα, καμία νομοθετική ρύθμιση ή πρόβλεψη δεν έχει γίνει για τον έλεγχο των υπηρεσιών ανταλλαγής μηνυμάτων στο διαδίκτυο, όπως το WhatsApp (οι οποίες είναι σχεδόν αδύνατο να αστυνομευτούν εξαιτίας των ενσωματωμένων προτύπων κρυπτογράφησης) ενώ δεν έχει γίνει μέχρι στιγμής καμία απολύτως προσπάθεια να ελεγχθεί και να μπει σε παρακολούθηση το Instagram, οι πολιτικές του οποίες δεν είναι ακόμη αρκετά ανθεκτικές.
Αυτό που φοβούνται περισσότερο οι αναλυτές, σε σχέση με τον αντίκτυπο που θα έχει, είναι οι λογαριασμοί που θα μιμούνται, θα συμπεριφέρονται και θα ακολουθούν την πραγματική ζωή δημόσιων προσώπων, που θα λένε σε ανύποπτη στιγμή τα πιο συγκαλυμμένα εξωφρενικά πράγματα, τροφοδοτούμενα από τεχνητή νοημοσύνη και μηχανική μάθηση.
Θα έχουν την δυνατότητα τα fake news και η παραπληροφόρηση να γείρουν την πλάστιγγα υπέρ της μίας ή της άλλης πλευράς στις επικείμενες εκλογές; Αυτό είναι αδύνατο να προβλεφτεί, όμως με δεδομένο τον τρόπο που λειτουργεί η δημόσια διοίκηση σε όλο τον κόσμο, θα καταφέρει σίγουρα να πολώσει ακόμα περισσότερο τους πολίτες
