Παρά τις “γκρίνιες” και τα παράπονα, οι Έλληνες καταναλωτές μείωσαν κατά 70% τις πλαστικές σακούλες, ενώ άρχισαν να χρησιμοποιούν μαζικά τις τσάντες πολλαπλών χρήσεων, σύμφωνα με μετρήσεις και στοιχεία του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ).
Τα στοιχεία που δημοσιοποίησε το ΙΕΛΚΑ αφορούν κατά κύριο λόγο τα super market ενώ υπάρχουν και εκτιμήσεις σχετικά με τα υπόλοιπα σημεία πώλησης και συγκεντρώθηκαν στα πλαίσια της δράσης “Νοιαζόμαστε Σήμερα – Ζούμε Καλύτερα Αύριο”.
Τα πρώτα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά για την αποδοχή του νέου μέτρου και τον πρώτο κρίσιμο μήνα αποδοχής του από τους καταναλωτές, ενώ δείχνουν πως χρειάζεται περαιτέρω οργανωμένη προσπάθεια για την επίτευξη των εθνικών στόχων.
Super Markets
- Η εφαρμογή του μέτρου ήταν αυστηρή και καθολική.
- Τα στοιχεία καταγράφουν τον Ιανουάριο μία μείωση της τάξης του 75%-80% στη χρήση της πλαστικής σακούλας ελαφρού βάρους σε σχέση με τον Ιανουάριο 2017.
- Τα στοιχεία επίσης καταγράφουν αύξηση στις πωλήσεις τσαντών πολλαπλών χρήσεων άνω του 5.000%. Πρακτικά αυτή η αύξηση εκτιμάται ότι σημαίνει περίπου 2,5-3 εκατ. νέες τσάντες πολλαπλών χρήσεων στην αγορά και πάνω από 2 στα 3 νοικοκυριά να επιλέγουν αυτή τη λύση για τις αγορές του, έναντι της πληρωμής για πλαστική σακούλα μίας χρήσης.
Τα στοιχεία αυτά συνάδουν και με τις εκτιμήσεις του κοινού όπως καταγράφηκαν στη σχετική έρευνα καταναλωτών του ΙΕΛΚΑ.
Λοιπά Καταστήματα
- Eκτεταμένη εφαρμογή του μέτρου, αλλά με διαφοροποιήσεις ανάλογα με τον κλάδο και την περιοχή.
- Εκτεταμένη εφαρμογή στο λιανεμπόριο τροφίμων (π.χ. αρτοποιία, κρεοπωλεία) και ειδικά στις οργανωμένες αλυσίδες καταστημάτων.
- Αλλά σε άλλους κλάδους (π.χ. είδη ένδυσης) κατάργηση και αντικατάσταση της πλαστικής σακούλας από άλλου τύπου σακούλες όπως χάρτινες.
- Μικρή εφαρμογή του μέτρου στον κλάδο της εστίασης με εξαίρεση τις οργανωμένες αλυσίδες εστίασης.
- Μεγαλύτερη εφαρμογή του μέτρου στα αστικά κέντρα συγκριτικά με την επαρχία.
Με βάση τα παραπάνω εκτιμάται ότι η ποσοστιαία μείωση στη χρήση πλαστικής σακούλας στο κανάλια του λιανεμπορίου είναι μικρότερη αυτής στα σουπερμάρκετ με δεδομένο μάλιστα ότι η νομοθεσία εξαιρεί από την επιβολή περιβαλλοντικού τέλους τις λαϊκές αγορές και τα περίπτερα.
Έτσι εκτιμάται ότι η συνολική μείωση στην πλαστικής σακούλα τον Ιανουάριο 2018 σε σχέση με τον Ιανουάριο 2017 είναι μικρότερη αυτής του καναλιού των σουπερμάρκετ και είναι της τάξης 65%-70%.Σύμφωνα με τις μετρήσεις του ΙΕΛΚΑ ακόμα και στο βέλτιστο σενάριο της 70% μείωσης οδηγεί σε κατανάλωση περίπου 110 σακούλες ανά κάτοικο ανά έτος. Αν και η μείωση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική δεν αξιολογείται ως επαρκής για τους παρακάτω λόγους:
• Υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για περαιτέρω μείωση της πλαστικής σακούλας και μεγαλύτερο περιορισμό της ρύπανσης στο περιβάλλον.
• Έχει καταγραφεί σε άλλες χώρες που εφάρμοσαν αντίστοιχα μέτρα (όπως π.χ. το Ηνωμένο Βασίλειο), ότι η αποδοτικότητα της επιβολής τέλους στην πλαστική σακούλα ναι μεν επιτυγχάνει άμεση και μεγάλη μείωση, αλλά φθίνει όσο περνάει ο χρόνος.
• Δεν επιτυγχάνεται ακόμα ο στόχος που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση για 90 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς κατά κεφαλήν το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2019. Συγκεκριμένα εκτιμάται σύμφωνα με τις μετρήσεις του ΙΕΛΚΑ ότι η μείωση του 70% που καταγράφεται οδηγεί σε κατανάλωση περίπου 110 σακούλες ανά κάτοικο ανά έτος, πάνω δηλαδή από τον στόχο (πρακτικά χρειάζεται η συνολική ετήσια μείωση να ξεπεράσει το 75-80%).
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να συνεχιστεί από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς η ενημέρωση των καταναλωτών, σημειώνεται στη σχετική ανακοίνωση. Το ΙΕΛΚΑ θα συνεχίσει να συντονίζει ενημερωτικές ενέργειες στο πλαίσιο των δράσεων του «Νοιαζόμαστε Σήμερα – Ζούμε Καλύτερα Αύριο» το οποίο στηρίζεται από μεγάλες αλυσίδες του οργανωμένου λιανεμπορίου με στόχους:
• Την ενημέρωση του κοινού για την πραγματική φύση του προβλήματος (το πρόβλημα με τις πλαστικές σακούλες είναι η ρύπανση θαλασσών και όχι ο όγκος πλαστικού τους).
• Την ενθάρρυνση της χρήσης επαναχρησιμοποιούμενης τσάντας ως τη βέλτιστη λύση για τη μεταφορά προϊόντων.
• Την αποσαφήνιση της νομοθεσίας και τη σωστή ενημέρωση καταναλωτών και εμπόρων.
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τον Νόμο 4496/2017 από 1/1/2019 το περιβαλλοντικό τέλος αυξάνεται από 0,03€ συν ΦΠΑ σε 0,07€ συν ΦΠΑ, ποσό που ίσως αποδειχθεί επαρκές για την επίτευξη των στόχων (σε συνδυασμό πάντα με την ανάλογη ενημέρωση), ενώ σύμφωνα με τον ΕΟΑΝ ο οποίος είναι και ο αρμόδιος φορέας δεν αποκλείεται αργότερα ακόμα και η απαγόρευση της πλαστικής σακούλας προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι.
