Την στιγμή που ο θόρυβος του σκανδάλου των Panama Pappers δεν έχει κοπάσει ακόμη και μόλις λίγες εβδομάδες μετά την δολοφονία της δημοσιογράφου Ντάφνι Καρουάνα Γκαλιζία, που ερευνούσε την ανάμειξη του Πρωθυπουργού της Μάλτας στην υπόθεση Panama Pappers, ένα νέο σκάνδαλο ήρθε στο φως της δημοσιότητας.
Το νέο σκάνδαλο απόκρυψης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και κερδών δημοσιοποίησε η Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists) και αφορά την αποκάλυψη συνολικά 13,5 εκατομμυρίων εγγράφων, μέρος των οποίων προέρχεται από δικηγορική εταιρεία στις Βερμούδες που ειδικεύεται στις offshore επενδύσεις.
Ανάμεσα στα πλέον γνωστά ονόματα που εμφανίζονται στην λίστα που είναι πλέον γνωστή ως Paradise Papers είναι ο Αμερικάνος υπουργός Εμπορίου, Wilbur Ross, ο γαμπρός του Putin, ο οικονομικός σύμβουλος του Trump, ο Rex Tillerson από την εποχή στην Exxon Mobil, ένας στενός συνεργάτης του Καναδού Justin Trudeau, βρετανοί πολιτικοί, ακόμη και η βασίλισσα Ελισάβετ, ο Bono των U2 και η Madonna.
Μάλιστα αυτά είναι μόλις κάποια από τα ονόματα απ’ τους χιλιάδες εμπλεκόμενους στη νέα διαρροή μεγατόνων που βγήκε στη δημοσιότητα και περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο οι πλουσιότεροι του πλανήτη διατηρούν και αναπαράγουν την περιουσία τους κρύβοντας δισεκατομμύρια δολάρια σε φορολογικούς παραδείσους.
Τι είναι η Offshore εταιρεία;
Υπεράκτια εταιρεία, ή αλλιώς Offshore εταιρεία είναι ο πλέον “νόμιμος” τρόπος για την απόκρυψη εσόδων και “περίεργων’ οικονομικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Offshore εταιρεία ιδρύει συνήθως κάποιος για να κάνει μία προσωρινή κι όχι μόνιμη επιχειρηματική ή επενδυτική δραστηριότητα.
Συγκεκριμένα, Offshore εταιρεία αποτελεί μια οικονομική οντότητα που θεωρείται πως δημιουργήθηκε για ένα συγκεκριμένο σκοπό, συνήθως βραχυπρόθεσμο και δε διαπνέεται από την γενικά παραδεκτή αρχή του συνεχούς της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Συνήθως ο όρος Offshore εταιρεία , αναφέρεται με σκοπό να καταδειχθούν οι επιχειρήσεις που ιδρύονται σε οικονομικά κέντρα με ένα πολύ χαμηλό επίπεδο φόρων, που συνήθως βρίσκονται κυρίως σε νησιά και συχνά παρομοιάζονται ως “φορολογικοί παράδεισοι”.
Αυτού του είδους εταιρείες ιδρύονται συνήθως, προκειμένου ο ιδιοκτήτης ή ο δικαιούχος να πετύχει το μικρότερο δυνατό κόστος φορολόγησης των διεθνών δραστηριοτήτων του και να αποφύγει την διπλή φορολόγηση των κερδών του. Νομικά οι Offshore δεν είναι παράνομες, όλες οι πολυεθνικές έχουν ιδρύσει offshore εταιρείες σε χώρες με ηπιότερο φορολογικό καθεστώς, για μια πιο αποδεκτή φορολόγηση των κερδών τους. Υπάρχουν χώρες “φορολογικοί παράδεισοι” που βρίσκονται στη “μαύρη λίστα” των ελληνικών αλλά και των ευρωπαϊκών φορολογικών υπηρεσιών, και η εγκατάσταση και δραστηριότητα γραφείων offshore εταιρείας από τις χώρες αυτές ελέγχεται αναλόγως.
Γενικά μία υπεράκτια εταιρεία μπορεί να αναφέρεται είτε ως εταιρείες ειδικού σκοπού, είτε ως θυγατρική εταιρεία, ή εταιρεία ενός ομίλου επιχειρήσεων, ή ακόμη και ως συγγενής επιχείρηση.
Τι περιλαμβάνουν τα Paradise Papers;
Μετά την υπόθεση Panama Papers, το νέο σκάνδαλο τρισεκατομμυρίων Paradise Papers, περιλαμβάνει συνολικά 13,5 εκατομμύρια έγγραφα, μέρος των οποίων προέρχεται από δικηγορική εταιρεία στις Βερμούδες που ειδικεύεται στις offshore επενδύσεις. Τα αρχεία που βγήκαν στην δημοσιότητα αναλύθηκαν από τη Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists) και περιέχουν νέες αποκαλύψεις για τα δισεκατομμύρια που είναι κρυμμένα σε φορολογικούς παραδείσους και για μερικά από τα πρόσωπα που βρίσκονται πίσω από αυτά.
Συγκεκριμένα, οι περισσότερες πληροφορίες αφορούν πολιτικούς, celebrities και πάμπλουτους που προστατεύουν τα χρήματά τους από τους φόρους, κρύβουν σημαντικά περιουσιακά στοιχεία και πραγματοποιούν κρυφές συναλλαγές. Οι περισσότερες από τις συναλλαγές που βγήκαν στο φως είναι νόμιμες, αλλά σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να θεωρηθούν ανήθικες. Άλλωστε όπως είχε αναφέρει μετά τις αποκαλύψεις των Panama Papers, ο Barack Obama, “το πρόβλημα είναι ότι όλα αυτά είναι νόμιμα και όχι παράνομα”.
Τα περισσότερα από τα έγγραφα και συγκεκριμένα τα 6,8 εκατομμύρια από αυτά συνδέονται με μία νομική εταιρεία και μία εταιρεία παροχής υπηρεσιών που λειτουργούσαν μαζί σε 10 δικαιοδοσίες με την επωνυμία Appleby.
Υπάρχουν επίσης λεπτομέρειες από 19 εταιρικά μητρώα που διατηρούν κυβερνήσεις μυστικά σε διάφορες χώρες όπως Αντίγκουα και Μπαρμπούντα, Αρούμπα, Μπαχάμες, Μπαρμπάντος, Βερμούδες, Νήσοι Καϊμάν, Νήσοι Κουκ, Δομινίκα, Γρενάδα, Λαμπούνα, Λίβανος,Μάλτα, Άγιος Χριστόφορος και Νέβις, Αγία Λουκία, Άγιος Βικέντιος, Σαμόα, Τρινιντάντ και Τομπάγκο και Βανουάτου.
Οι αποκαλύψεις των Paradise Papers για τους φορολογικούς παραδείσους και τις offshore επενδύσεις δημοσιεύθηκαν από 95 μέσα ενημέρωσης σε ολόκληρο τον κόσμο που συνεργάζονται με τη ICIJ, ανάμεσά τους οι εφημερίδες Le Monde, Suddeutsche Zeitung, New York Times, The Guardian.
Τα πρώτα ονόματα που δημοσιεύτηκαν
Σύμφωνα με τα έγγραφα, ο Wilbur Ross, υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ, βρέθηκε να έχει επιχειρηματικούς δεσμούς με τον γαμπρό του ρωσικού προέδρου Vladimir Putin και με έναν Ρώσο ολιγάρχη που του έχουν επιβληθεί αμερικανικές κυρώσεις.
Μετά την ένταξη του στην κυβέρνηση Trump, ο W. Ross φέρεται να έχει διατηρήσει ένα ποσοστό στην Navigator Holdings, μια ναυτιλιακή εταιρεία που ανήκει εν μέρει στην πρώην εταιρεία επενδύσεων ιδιωτικών κεφαλαίων του Ross. Ένας από τους κορυφαίους πελάτες της Navigator αποκαλύφθηκε ότι είναι η Sibur, ένας ρωσικός ενεργειακός γίγαντας του οποίου οι ιδιοκτήτες περιλαμβάνουν τον Gennady Timchenko, ρώσο δισεκατομμυριούχο και σύμμαχο του Putin. Άλλοι κορυφαίοι μέτοχοι της Sibur είναι ο Leonid Mikhelson, επίσης σύμμαχος του Putin, και ο γαμπρός του Putin Kirill Shamalov.
Το μερίδιο του Wilbur Ross στη Navigator συνδέεται με εταιρείες στα νησιά Κέιμαν.
Η βασίλισσα Ελισάβετ, ο Bono των U2 και η Madonna
Τα έγγραφα δείχνουν ότι η βασίλισσα Ελισάβετ διαθέτει περίπου 13 εκατ. δολάρια σε ιδιωτικούς λογαριασμούς σε υπεράκτιες εταιρείες. Αν και δεν είναι πρόκειται για παράνομη δραστηριότητα, προκαλεί ερωτήματα σχετικά με το γιατί η επικεφαλής της βρετανικής βασιλικής οικογένειας επενδύει περιουσιακά στοιχεία εκτός της χώρας.
Μεταξύ άλλων στα έγγραφα εντοπίστηκαν και τα ονόματα των Bono των U2 και της Madonna, όπου ο πρώτος έχει επενδύσει σε ένα εμπορικό κέντρο στη Λιθουανία μέσω μιας εταιρείας στη Μάλτα και η Madonna επένδυσε σε μια εταιρεία με ιατρικές προμήθειες μέσω υπεράκτιων λογαριασμών.
Ο Stephen Bronfman, στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού του Καναδά, Justin Trudeau, φέρεται να έχει φοροδιαφύγει κατά εκατομμύρια δολάρια μέσω υπεράκτιων λογαριασμών. Πρόκειται για μια αμήχανη στιγμή για τον καναδό πρωθυπουργό, καθώς έχει δεσμευτεί να “πατάξει” τους φορολογικούς παραδείσους.
Ο Gary Cohn, ο επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος του προέδρου Trump, συνδέεται με 22 εταιρείες με έδρα τις Βερμούδες, την περίοδο που εργαζόταν στην Goldman Sachs.
Το ίδιο ισχύει και για τον υπουργό Εξωτερικών Rex Tillerson κατά τη διάρκεια της προηγούμενης θέσης του ως διευθύνων σύμβουλος της Exxon Mobil. Μάλιστα ο πετρελαϊκός κολοσσός είναι μέλος της σύμπραξης που ετοιμάζει “γεωτρήσεις” σε Κρήτη και Ιόνιο.
Facebook και Twitter
Σύμφωνα με τα έγγραφα, τόσο το Facebook όσο και το Twitter επέτρεψαν επενδύσεις από δύο ρωσικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που διατηρούν στενούς δεσμούς με τον Putin μέσω του Yuri Milner, ενός επιχειρηματικού εταίρου του Jared Kushner, ανώτερου συμβούλου του Trump αλλά και γαμπρός του.
Ο Y. Milner δήλωσε στον Guardian ότι οι επιχειρηματικές σχέσεις του δεν συνεπάγονταν κάποιου είδους επιρροή στο Twitter και τόνισε ότι οι επενδύσεις δεν είχαν πολιτικά κίνητρα από πίσω.
Νόμιμο και ηθικό
Το ζήτημα των υπεράκτιων επενδύσεων δεν είναι μόνο νομικό αλλά κυρίως ηθικό. Την στιγμή που απλοί φορολογούμενοι χάνουν μεγάλο μέρος του εισοδήματος τους από την υπερβολική φορολογία, οι πλουσιότεροι επιχειρηματίες και πολιτικοί “εξαφανίζουν” ευθαρσώς αλλά “νόμιμα” τρισεκατομμύρια. Το πλέον πιθανό σενάριο είναι πως καμία ποινική δίωξη δεν θα ασκηθεί, καθώς οι κινήσεις αυτές είναι νομικά ορθές. Ωστόσο, πέραν της νομιμότητας υπάρχει και το ηθικό.
