Ειδικού Συνεργάτη
Η παραίτηση του διευθύνοντος συμβούλου (CEO) και συνιδρυτή της Uber, Τράβις Κάλανικ (Travis Kalanick) μετά από απαίτηση μετόχων και επενδυτών την Τρίτη (20/6), δεν αποτέλεσε έκπληξη για κανέναν στην Σίλικον Βάλεϊ και σε αντίθεση με τα περισσότερα δημοσιεύματα ενδέχεται να μην είναι από μόνη της αρκετή για να αναστρέψει την εκρηκτική κατάσταση για τον κολοσσό στο τομέα των υπηρεσιών μετακινήσεων και επίσημο ανταγωνιστή στην Ελλάδα των εφαρμογών, Taxibeat και Taxiplon.
Αυτή ακριβώς είναι η – ανεπίσημη – εκτίμηση τόσο από μερίδα επενδυτών όσο και αρκετούς αναλυτές επενδυτικών οίκων με εξειδίκευση στον τεχνολογικό τομέα. Αντιθέτως, φοβούνται ότι η απομάκρυνσή του μπορεί να προκαλέσει νέο κύμα αποκαλύψεων για την πρωτοφανή επιχειρηματική στρατηγική της εταιρείας σε παγκόσμιο επίπεδο τα τελευταία χρόνια και όχι να “επιστρέψει στην δημιουργικότητα”, όπως ο ίδιος αναφέρει στην επιστολή αποχώρησής του. Και αυτό επειδή ο Κάλανικ λειτουργούσε ως φόβητρο – όχι μόνο των οδηγών της Uber, όπως φάνηκε στο βίντεο με το γνωστό επεισόδιο εις βάρος νεαρού οδηγού- αλλά για οποιονδήποτε αποτελούσε πιθανό κίνδυνο διαρροής και αποκαλύψεων των πραγματικών συνθηκών λειτουργίας της εταιρείας.
Αν και τα περισσότερα ΜΜΕ θεωρούν σίγουρο ότι εξαναγκάστηκε να “μετατρέψει” την προσωρινή άδεια, που είχε ζητήσει την προηγούμενη εβδομάδα (14/6) ο ίδιος – με πρόσχημα τον θάνατο της μητέρας του σε ατύχημα- σε “οικειοθελή” παραίτηση, προκειμένου να μειωθεί η πίεση από τις συνεχόμενες αποκαλύψεις για σεξουαλική παρενόχληση και ενδο-εταιρικές διακρίσεις, πρώην στελέχη της Uber αλλά και έμπειροι ρεπόρτερ τεχνολογίας εκτιμούν ότι αυτές δεν ήταν παρά …η κορυφή του παγόβουνου.
Και μπορεί το συγκεκριμένο σκάνδαλο να οδήγησε στην απόλυση πάνω από 100 υπαλλήλων, την απομάκρυνση σχεδόν 20 υψηλόβαθμων στελεχών στην διοίκηση της εταιρείας, την διερεύνηση της εμπλοκής πάνω από 200 υψηλόβαθμων εργαζομένων και στην δημοσιοποίηση μιας ειδικής ερευνητικής αναφοράς από το δικηγορικό γραφείο του πρώην Υπουργού Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, Έρικ Χόλντερ (Eric Holder) αλλά επί της ουσίας αυτή η υπόθεση δεν ήταν ποτέ πραγματικός κίνδυνος για το μέλλον της Uber.
Ακόμα και η δικαστική αντιπαράθεση με την Waymo (θυγατρική της Google) για υπόθεση κλοπής τεχνολογίας αυτόνομων οχημάτων, βιομηχανική κατασκοπεία, αθέμιτο ανταγωνισμό και παραβίαση δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας, στην οποία όπως αποκαλύφθηκε ο υπεύθυνος για το project των αυτόνομων οχημάτων της Uber (πρώην υπάλληλος της Google), Άντονι Λεβαντόφσκι (Antony Levandowski) είχε στην κατοχή του 14.000 απόρρητα αρχεία και σχέδια, συμπεριλαμβανομένου του άκρως απόρρητου σχεδίου της Google για το ραντάρ LIDAR, ενδέχεται να έχει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις και να συμβάλλει ακόμα περισσότερο στην αρνητική δημόσια εικόνα για την εταιρεία, αλλά δεν μπορεί να την οδηγήσει σε αδιέξοδο. Οι υπόλοιπες όμως υποθέσεις είναι ο πραγματικός λόγος ανησυχίας μετόχων και αναλυτών…
Η φιλοσοφία “Uber Alles”
Η αλήθεια είναι πως η UBER βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος – και όχι απλά της δημοσιότητας – εδώ και μήνες, λόγω των συγκλονιστικών αποκαλύψεων για την επιχειρηματική της στρατηγική και την μυστική εφαρμογή μιας σειράς πρωτοφανών πρακτικών και μεθόδων στα παγκόσμια χρονικά, που χρησιμοποίησε συστηματικά για την παρακολούθηση αστυνομικών και πρακτόρων, την παρεμπόδιση ελέγχων από τις αρμόδιες αρχές, την παρακολούθηση και δυσφήμιση “ενοχλητικών” δημοσιογράφων, στελεχών ανταγωνιστών και κυρίως πελατών, που είχαν πέσει θύματα επιθέσεων ή βιασμών από οδηγούς-συνεργάτες της στην ΗΠΑ και σε άλλες χώρες.
Δεν είναι τυχαίο πως είναι σε εξέλιξη επισήμως μια ομοσπονδιακή έρευνα των αμερικανικών αρχών για ένα πρόγραμμα με την κωδική ονομασία “Greyball”. Ήταν το πιο γνωστό από τα περίφημα προγράμματα “Άρνησης Παροχής Υπηρεσιών” (VTOS), πίσω από τα οποία κρύβονταν άλλα μυστικά προγράμματα.
Φακέλωμα αστυνομικών και πρακτόρων!
Το πρόγραμμα “Greyball” επέτρεπε αρχικά στην διοίκηση της Uber να καταγράφει τους αστυνομικούς και τους κυβερνητικούς πράκτορες, που είχαν αναλάβει να ελέγχουν τις υπηρεσίες της και να πραγματοποιεί αναλύσεις (δηλαδή… φακέλωμα), με παρακολούθηση και ανάλυση των λογαριασμών τους στα social media, καταγραφή ψηφιακών αποτυπωμάτων από την χρήση των συσκευών τους, αναζήτηση προσωπικών δεδομένων από τις πιστωτικές κάρτες τους, επεξεργασία του λογαριασμού χρήστη στην εφαρμογή και δημιουργία φακέλων με πιθανές τοποθεσίες παρουσίας τους. Ακόμα και την δυνατότητα ανίχνευσης στοιχείων ανάμεσα στους νέους λογαριασμούς χρηστών “για την πιθανότητα κρατικού υπαλλήλου” είχαν στην διάθεσή τους!
Στην συνέχεια με την χρήση άλλων “εργαλείων” προχωρούσαν στην δημιουργία εικονικών οχημάτων και οδηγών στα κινητά και τις συσκευές τους, ώστε να είναι αδύνατη η κλήση πραγματικών οδηγών και η πραγματοποίηση ελέγχων από τις αρμόδιες υπηρεσίες και αρχές ουσιαστικά να είναι αδύνατη.
Για το ενδεχόμενο αποφυγής δυσάρεστων εκπλήξεων εφάρμοζαν δυο ακόμα πρακτικές: την ενεργοποίηση του υπο-προγράμματος “Γεω-Φράκτης” (“Geofence”) και την έρευνα για την ταυτοποίηση καρτοκινητών, που αγοράστηκαν από πράκτορες ή επιθεωρητές πριν από ειδικές επιχειρήσεις και έκτακτους ελέγχους μετά από καταγγελίες εις βάρος της Uber. Σε πολλές περιπτώσεις έγιναν με την συνεργασία ιδιωτικών ερευνητών και επιτόπου έρευνες μέσα σε καταστήματα πώλησης καρτοκινητών και ηλεκτρονικών συσκευών.
Το υπο-πρόγραμμα “Γεω-Φράκτης” δημιουργούσε ένα ψηφιακό πλαίσιο – γνωστό ως περίμετρο – γύρω από κυβερνητικά κτίρια κάθε πόλης και το σύστημα κατέγραφε αυτόματα ποιοι χρήστες ανοίγουν και κλείνουν την εφαρμογή μέσα, γύρω ή κοντά στο προκαθορισμένο πλαίσιο, με μια τεχνική που ονόμαζαν εσωτερικά “επίβλεψη” (eyeballing) και στην συνέχεια συσχέτιζαν χρήστες και πρόσωπα με πιθανές κυβερνητικές υπηρεσίες, γραφεία και διωκτικές ή ελεγκτικές αρχές. Για τους χρήστες που έμπαινε στην “ειδική λίστα” των πιθανών κρατικών υπαλλήλων, δημιουργούσαν ένα γεωγραφικό “ψηφιακό φράκτη” που εμπόδισε την ουσιαστική χρήση της εφαρμογής σε πραγματικό χρόνο! Και οι υπόλοιπες διαδικασίες εναντίον τους περνούσαν στους υπαλλήλους, που χειρίζονταν το πρόγραμμα “Greyball”.
Αρκετοί από τους υπαλλήλους της Uber είχαν δηλώσει εξ αρχής της ανησυχίες του για αυτά τα προγράμματα – ειδικά για το “Greyball” – και την χρήση τους αναφέροντας στους ανωτέρους τους ότι “ήταν προβληματισμένοι για την νομιμότητα και την ηθική τους” αλλά είχαν αναγκαστεί να αποσιωπήσουν με τον κίνδυνο της απόλυσης και κυρίως υπό τον με τον φόβο αντιποίνων μετά την απόλυσή τους, όπως είχε δηλώσει μια τουλάχιστον πρώην υπάλληλος της εταιρείας στο Σαν Φρανσίσκο.
Παγκόσμιος ιστός παρακολούθησης
Σε αντίθεση με την πεποίθηση των περισσότερων ΜΜΕ, το πρόγραμμα “Greyball” δεν χρησιμοποιήθηκε μόνο στις ΗΠΑ αλλά ήταν ένα παγκόσμιο “εργαλείο” της ανεπίσημης επιχειρηματικής στρατηγικής της Uber. Από τις διαρροές πρώην υπαλλήλων της εταιρείας προκύπτει ότι ήταν διαθέσιμο σε όλες τις χώρες και χρησιμοποιήθηκε τουλάχιστον στις χώρες, όπου υπήρξαν αντιδράσεις, αυστηροί έλεγχοι ή απαγόρευση λειτουργίας, όπως στην Κίνα, την Γαλλία, την Αυστραλία, την Ν. Κορέα, την Ινδία και την Κένυα.
Και αυτό συνέβαινε για χρόνια και όχι απλώς σε “μεμονωμένες περιπτώσεις” και “για λόγους ασφαλείας”, όπως ισχυρίστηκαν στελέχη της Uber τον Μάρτιο μετά τις πρώτες αποκαλύψεις στις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με πρώην εργαζομένους της Uber το πρόγραμμα παρακολούθησης κρατικών επιθεωρητών, αστυνομικών και πρακτόρων ήταν διεθνές και λειτουργούσε σε πολλές χώρες. Συχνά με την υποστήριξη ιδιωτικών ντετέκτιβ, μυστικών ερευνητών και εταιρειών παρακολούθησης, μια εκ των οποίων είχε προσλάβει ως υψηλόβαθμα στελέχη πρώην πράκτορες της CIA!
Είναι χαρακτηριστικό πως στις 3 Μαρτίου η Ολλανδή Ευρωβουλευτής, Μαριέτε Σάακε (Marietje Schaake) δήλωσε ότι έχει καταθέσει επίσημο αίτημα στην Κομισιόν, ζητώντας – μεταξύ άλλων – εξηγήσεις για την αδρανή στάση της Επιτροπής, ενώ αποκάλυψε ότι ζήτησε επίσημα να διεξαχθεί έρευνα για το πρόγραμμα “Greyball” στην Ε.Ε. από την Uber. Και αναμένεται σύντομα η επίσημη απάντηση…
Η “Λειτουργία του Θεού” (The “GOD Mode”)
Σύμφωνα με αποκαλύψεις -υπό καθεστώς ανωνυμίας- πρώην εργαζομένων της Uber, με εντολή της διοίκησης έχει ενσωματωθεί στο λογισμικό της εφαρμογής στοιχεία και χαρακτηριστικά, τα οποία προέρχονται από -τα πιο σκοτεινά- προγράμματα της NSA και της CIA, με αποκλειστικό σκοπό να συλλέγουν πληροφορίες και δεδομένα χωρίς την έγκριση των χρηστών. Ακόμα πιο τρομακτικός είναι ο τρόπος χρήσης τους καθώς συνδυάζονται με καταγραφή των κινήσεων τους σε πραγματικό χρόνο, γεωπολιτικό εντοπισμό της θέσης τους και επεξεργασία όλων των δεδομένων της πιστωτικής τους κάρτας! Στο εσωτερικό της εταιρείας είναι γνωστή ως “Λειτουργία του Θεού” (The “GOD Mode”).
Όσο κι αν ακούγεται απίστευτο, η συστηματική καταγραφή των προσωπικών δεδομένων είναι τόσο μαζική και εκτεταμένη, που δεν εξαιρεί κανένα χρήστη. Η συλλογή των δεδομένων στοχεύει όλους τους χρήστες της εφαρμογής.
Η αρχή είχε γίνει πέρυσι όταν η Uber εξάλειψε την ρύθμιση του λειτουργικού iOS, που επέτρεπε την πρόσβαση στην γεωγραφική τους θέση (location) μόνο κατά την χρήση της εφαρμογής. Ήταν τέτοια η αντίδραση της Apple για την επιθετική πολιτική της εταιρείας, που πλέον υπάρχουν δυο επιλογές: “Πάντα” και “Ποτέ”.
Όμως, σύμφωνα με τις διαρροές από την υπόθεση Spangenberg κατά της Uber, που κατατέθηκε σε δικαστήριο του Σαν Φρανσίσκο τον Μάιο του 2016, το πραγματικό μέγεθος του δικτύου παρακολούθησης των χρηστών είναι πέρα από κάθε φαντασία. Όπως κατέθεσε ο Γουόρντ Σπάνγκενμπεργκ (Ward Spangenberg), πρώην αναλυτής-ερευνητής της εταιρείας, το πρόγραμμα κατέγραφε 500 διαφορετικά δεδομένα κάθε χρήστη και ήταν τόσο διαδεδομένη η χρήση του εντός της εταιρείας, που είχαν φθάσει στο σημείο υπάλληλοι να παρακολουθούν επώνυμους και celebrities, όπως η Μπιγιονσέ!
Παρότι οι δικηγόροι της Uber κατάφεραν τον περασμένο Οκτώβριο να πετύχουν το σφράγισμα των αποδεικτικών αρχείων και την απαγόρευση δημοσίευσης των εγγράφων και στοιχείων, που είχε στην κατοχή του ο Σπάνγκενμπεργκ και τις φήμες ότι το θέμα θα εξαφανιστεί πίσω από μια επιταγή πολλών εκατομμυρίων, οι αμερικανικές διωκτικές αρχές ενδέχεται να προχωρήσουν σε νέα εισαγγελική έρευνα για το συγκεκριμένο “εργαλείο” και την χρήση του.
Εκφοβισμός μαρτύρων και πρώην υπαλλήλων
Είναι χαρακτηριστικό πως η Uber βρίσκεται σε δικαστική διαμάχη με πολλούς πρώην υπαλλήλους της, οι οποίοι είτε παραιτήθηκαν εξαιτίας του κλίματος και των πρακτικών της εταιρείας, είτε απολύθηκαν επειδή δεν μπορούσαν να αποδεχτούν τις πρακτικές της. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως η Uber είναι από τις ελάχιστες εταιρείες που διαθέτει αυτόνομο τμήμα ερευνών και… ειδικών μελετών.
Επισήμως, ο διευθυντής του τμήματος “investigations”, Mat Henley είναι υπεύθυνος για την συγκέντρωση στοιχείων και δεδομένων για υποθέσεις της Uber, της αγοράς και των ανταγωνιστών της. Όμως, όπως αποδείχθηκε τον Ιούλιο του 2016 από την εμπλοκή του στην υπόθεση Spencer R. Meyer, ο οποίος κατήγγειλε στην Ν. Υόρκη την εταιρεία για “διαμόρφωση τιμών και χρεώσεων”, η βασική αρμοδιότητα του τμήματος είναι η συγκέντρωση στοιχείων κατά όσων προσώπων ή εταιρειών κάνουν καταγγελίες ή μηνύσεις εις βάρος, με στόχο την παρεμπόδιση, την δυσφήμιση της αξιοπιστίας τους ή τον εκφοβισμό τους.
Στην συγκεκριμένη υπόθεση, όπως προκύπτει από την σχετική δικογραφία, χρησιμοποίησε ιδιωτικούς ερευνητές και ντετέκτιβ από την εταιρεία “Global Precision Research” (Ergo), αναζητώντας στοιχεία (προσωπικά, κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά, ιατρικά, κ.α.) τόσο για τον ενάγοντα όσο και για τον δικηγόρο του, με έμφαση σε όσα μπορούν να δημιουργήσουν αρνητική εικόνα γι’ αυτούς. Μάλιστα, ο δικαστής του Μανχάταν Τζέντ Ράκοφ (Jed S. Rakoff) ανέφερε ξεκάθαρα πως “η Uber ξεπέρασε τα όρια” και απαγόρευση την χρησιμοποίηση κάθε στοιχείου που συγκέντρωσαν με παράνομες ηχογραφήσεις, παρακολουθήσεις και άλλες διαδικασίας.
Εταιρεία χωρίς αναστολές, ηθική και… διοίκηση
Η παραίτηση του Τράβις Κάλανικ δεν αποτέλεσε έκπληξη, για όσους γνώριζαν εκ των έσω την κατάσταση, που είχε διαμορφωθεί τα τελευταία 2 χρόνια. Ήταν η φυσική εξέλιξη των πραγμάτων και ήρθε για να ολοκληρώσει μια σειρά απομακρύνσεων, απολύσεων και παραιτήσεων, που κυριολεκτικά ξεγύμνωσε την Uber αφού εκτός από Διευθ. Σύμβουλο(CEO) αυτή την στιγμή δεν διαθέτει διευθυντή μάρκετινγκ, οικονομικών, διοίκησης λειτουργίας (CMO, CFO, COO) και άλλα στελέχη σε κρίσιμες διοικητικές θέσεις.
Στις 7 Ιουνίου απολύθηκε ο πρόεδρος των δραστηριοτήτων της Uber στην Ασία, Έρικ Αλεξάντερ (Eric Alexander) γιατί αποκαλύφθηκε πως απέκτησε παρανόμως τα ιατρικά αρχεία μιας 26χρονης Ινδής, η οποία είχε πέσει θύμα βιασμού οδηγού της εταιρείας στο Ν. Δελχί στα τέλη του 2014 και αφού προχώρησε σε παράνομη έρευνα στα προσωπικά της δεδομένα, έστειλε τον φάκελο με τα στοιχεία στον Κάλανικ και στον αντιπρόεδρο (SVP) της Uber, Εμιλ Μάϊκλ (Emil Michael). Ο τελευταίος δε εξαναγκάστηκε σε αποχώρηση λίγο αργότερα υπό των βάρος νέων αποκαλύψεων για την υποστήριξή του στα πλάνα για την παρακολούθηση και την…διοχέτευση αρνητικών στοιχείων (ακόμα και προσωπικών) εναντίον δημοσιογράφων, που δεν είναι φιλικά προσκείμενοι στην Uber ή κάνουν ρεπορτάζ για τις δραστηριότητες της, που δεν… αρέσουν στην διοίκηση.
Μια υπόθεση που είχε αποκαλυφθεί αρχικά τον Νοέμβριο του 2014, αλλά “εξαφανίστηκε” στην συνέχεια μετά από διαψεύσεις και ισχυρισμούς περί “παρανόησης” και “υπόθεσης εργασίας” !!!
Ακόμα και επενδυτές της ίδιας εταιρείας, όπως οι Freada και Mitch Kapor, αποκάλεσαν δημοσίως την διαμορφωμένη κατάσταση ήδη από τον περασμένο Φεβρουάριο ως… “τοξική”, πριν καν ξεκινήσει η πρώτη χιονοστιβάδα των αποκαλύψεων!
Είναι αξιοσημείωτο πως η εταιρεία Uber έχει συγκεντρώσει τα τελευταία 8 χρόνια επενδυτικά κεφάλαια ύψους 11 δισεκατομμυρίων δολαρίων και στον τελευταίο γύρο χρηματοδότησης η αξία της εκτιμήθηκε στα 70 δισεκατομμύρια!
Για τους αναλυτές, όμως, παρά την τεράστια κεφαλαιοποίησή της και τα κολοσσιαία έσοδα από τη λειτουργία της σε 600 πόλεις σε όλο τον κόσμο, αυτή η “τοξικότητα” αποτελεί τον υπ’ αριθμόν 1 κίνδυνο για την Uber και το μέλλον της φαντάζει πλέον επίφοβο. Ειδικά, αν ξεκινήσουν σύντομα οι – σχεδόν – αναμενόμενες έρευνες από τις ομοσπονδιακές αρχές των ΗΠΑ, το FBI, την Κομισιόν και άλλες ευρωπαϊκές και διεθνείς αρχές για τις εις βάρος της καταγγελίες…
