της Αρετής Γεωργιλή *
Άρχισα και σταμάτησα αυτό το κείμενο πολλές φορές. Τι να γράψει κανείς σε μία σελίδα για έναν άνθρωπο που άφησε το δικό του μοναδικό αποτύπωμα σε 100 χρόνια της ελληνικής ιστορίας; Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω για όσα πέρασε;
Έχω όμως να θυμηθώ πολλά για το αποτύπωμά του στη δική μου ιστορία.
Ένα πρωί του 1992, μου ανέθεσαν να γράψω μία μικρή ομιλία του πρωθυπουργού. Πρωτάρα τότε στη δουλειά, ήταν η πρώτη φορά που μου ζητούσαν να κάνω κάτι τέτοιο, συνήθως τις ομιλίες του προέδρου τις αναλάμβαναν οι λογογράφοι του ή πιο έμπειροι από εμένα συνάδελφοι. Δεν θυμάμαι γιατί μου έλαχε τότε ο κλήρος, αλλά θυμάμαι πολύ καλά το άγχος μου να γράψω μία τέλεια ομιλία. Δεν ήταν μεγάλη, ούτε σε μεγάλο γεγονός, κάποια μικρή συνάντηση με εκπροσώπους ενός αγροτικού συνεταιρισμού, αλλά διάβαζα δυο μέρες για να καταφέρω να τη γράψω. Όταν έφτασε η μεγάλη ώρα των παρατηρήσεων, με καλούν από το γραφείο του και βλέπω ότι το τριών σελίδων χειρόγραφό μου ήταν όλο κόκκινο. Περισσότερο νομίζω κόκκινη έγινα εγώ από τη ντροπή μου. Ήθελα να ανοίξει η γη να με καταπιεί, να κρυφτώ για πάντα. Έπρεπε όμως να περιμένω να μου δοθούν οδηγίες. Δεν είχα ξαναδεί τον Πρόεδρο μόνη μου ξανά. Έτρεμα. Με περίμενε χαμογελαστός και ευδιάθετος, όπως τον έχετε στο μυαλό σας όλοι. Δεν περιμένω ούτε καλημέρα να πω και αρχίζω “κ. Πρόεδρε, με συγχωρείτε. Θα το ξαναγράψω από την αρχή. Δεν μπόρεσα να βρω το κύριο μήνυμά σας σε αυτήν την ομίλια. Είμαστε έτοιμοι προγραμματικά αλλά έχουμε εσωτερικά θέματα και πολλές αντιδράσεις από τους δείνα και τους τάδε. Δεν έχουμε κάτι να πούμε επί του παρόντος”.
“Παιδί μου”, μου λέει συνεχίζοντας να χαμογελά, “γράψε σε μία παράγραφο αυτά ακριβώς που μου είπες τώρα και φέρτο μου ξανά. Πρέπει να καταλάβεις ότι στον κόσμο πρέπει να μιλάμε απλά και να λέμε την αλήθεια. Η αλήθεια μπορεί να είναι πικρή καμιά φορά, αλλά είναι η αλήθεια, και κανένας δεν πρέπει να σε κατηγορήσει ποτέ ότι δεν την είπες”.
21 χρόνια μετά, στα 95 του, μου έκανε την τιμή να περάσει το κατώφλι του Free Thinking Zone σε μία συζήτηση με νέους bloggers, και ανθρώπους από το ελληνικό Τwitter και Facebook, την τελευταία του δημόσια συζήτηση. Δέχτηκε χωρίς κανέναν ενδοιασμό τη συζήτηση. Δέχτηκε χωρίς κανέναν ενδοιασμό οι συνομιλητές του να ήταν όλων ανεξαιρέτως των αποχρώσεων. Δέχτηκε χωρίς κανέναν ενδοιασμό, το νέο, άγνωστο σε εκείνον και σχετικά άπειρο τότε νέο δημοσιογράφο που του προτείναμε. Να ξέρετε ο Μητσοτάκης τα παρακολουθούσε όλα και στο Facebook και στο Twitter!
Δύο ώρες και κάτι κράτησε η συζήτηση, χωρίς διάλειμμα. Απάντησε σε όλα και ήταν έτοιμος για άλλα τόσα.
Αυτός ήταν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ένας statesman από εκείνους που δεν υπάρχουν πια, ένας άνθρωπος που είχε δει με τρόμο να έρχεται ένας δεύτερος εμφύλιος και προσπάθησε να τον αποτρέψει, με κόστος που πληρώνει ακόμη και σήμερα, την ημέρα της κηδείας του, με κόστος που πληρώνει ο γιος, η κόρη και τα εγγόνια του.
Ένας Πρόεδρος που έδωσε πράσινο φως να κυκλοφορήσει αφίσα από τη νεολαία του κόμματος που κατηγορούσε την κυβέρνησή του ότι δεν τολμά.
Τέτοιος ήταν.
Η ιστορία όμως ήδη δεδικαίωται.
Υπήρξε- δεν μπορώ ακόμη να συνηθίσω να γράφω “υπήρξε” – ο τελευταίος μίας γενιάς σπουδαίων πολιτικών. Υπήρξε αυτό που έλεγε πάντα ότι πρέπει να είναι κάθε πολιτικός κυρίως “να είσαι και λίγο καλός άνθρωπος”. Υπήρξε ένας καλός άνθρωπος. Νοιαζόταν.
Υπήρξε όμως πάνω απ’ όλα ένας από τους τρεις δικούς μου μεγάλους δασκάλους, που έβαλε ένα κομματάκι σε αυτό που είμαι σήμερα, ό, τι είναι αυτό που είμαι σήμερα. Αυτούς που μίλησαν, για την ελευθερία, για τη δικαιοσύνη, για την αλληλεγγύη.
Παππού δεν γνώρισα. Ο ένας πνίγηκε στον Ατλαντικό στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο από τορπίλη γερμανικού υποβρυχίου και ο άλλος βασανίστηκε και δολοφονήθηκε στον εμφύλιο. Και οι δύο πολέμησαν τον φασισμό, και τον εσωτερικό και τον εξωτερικό, έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία, για τους γονείς μου, για εμένα, για το βιβλιοπωλείο που σήμερα έχω.
Στις δύσκολες επαγγελματικές στιγμές μου, όταν σκέφτομαι τι θα μου έλεγαν άραγε οι παππούδες μου να κάνω, φέρνω την εικόνα του Μητσοτάκη στο μυαλό μου.
Καλό ταξίδι παππού για εκεί που αναπαύονται οι δίκαιοι.
Καλό ταξίδι
Ευχαριστώ.
* η Αρετή Γεωργιλή είναι διαχειρίστρια του concept βιβλιοπωλείου Free Thinking Zone και του Free Thinking Zone Lean in, πρώτου κύκλου στην Ελλάδα της διεθνούς πλατφόρμας για την ισότητα Lean In
