Ο ιός SARS-CoV-2 περιβάλλεται από πρωτεΐνες, τις οποίες χρησιμοποιεί για την είσοδο του στα ανθρώπινα κύτταρα. Αυτές οι λεγόμενες πρωτεΐνες-ακίδες, είναι στόχος για την ανάπτυξη εμβολίων και ειδικών θεραπειών. Το εμβόλιο της Johnson & Johnson βασίζεται στις γενετικές οδηγίες του ιού για την παραγωγή της πρωτεΐνης-ακίδας.
Σε αντίθεση με τα εμβόλια της Pfizer-BioNTech και της Moderna, τα οποία αποθηκεύουν και μεταφέρουν την πληροφορία αυτή σε μόρια μονόκλωνου RNA, το εμβόλιο Johnson & Johnson χρησιμοποιεί DNA διπλής έλικας. Τα δεδομένα για την ανάπτυξη και το μηχανισμό δράσης του εμβολίου της της Johnson & Johnson συνοψίζουν οι Καθηγητές της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ευστάθιος Καστρίτης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ).
Οι φάσεις ανάπτυξης του εμβολίου
Το εμβόλιο της Johnson & Johnson χορηγείται ως εφάπαξ δόση, σε αντίθεση με τα εμβόλια δύο δόσεων από τις Pfizer, Moderna και AstraZeneca. Η Johnson & Johnson ξεκίνησε να εργάζεται για ένα εμβόλιο έναντι του κορωνοϊού τον Ιανουάριο του 2020, ενώ το Μάρτιο του 2020 είχε λάβει μια μεγάλη οικονομική ενίσχυση από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών για την ανάπτυξη και την παραγωγή του εμβολίου. Τον Ιούλιο του 2020, ξεκίνησε μια κλινική δοκιμή Φάσης ½, όπου σε αντίθεση με τις κλινικές δοκιμές για άλλα εμβόλια, περιλάμβανε μία δόση και όχι δύο.
Τον Σεπτέμβριο ξεκίνησε η κλινική δοκιμή Φάσης 3, αλλά τον Οκτώβριο η εταιρεία σταμάτησε προσωρινά τη μελέτη για να διερευνήσει μια ανεπιθύμητη ενέργεια σε έναν εθελοντή. Η μελέτη συνεχίστηκε κανονικά λίγες μέρες αργότερα, ενώ στις 16 Νοεμβρίου η Johnson & Johnson ανακοίνωσε ότι ξεκινά και μια δεύτερη δοκιμή Φάσης 3 για να αξιολογήσει τα αποτελέσματα χορήγησης δύο δόσεων του εμβολίου, αντί για μία μόνο. Τον Δεκέμβριο ανακοινώθηκε ότι η δοκιμή της Φάσης 3 είχε ολοκληρώσει την ένταξη των περίπου 45.000 εθελοντών.
Το Φεβρουάριο του 2021, ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της κλινικής δοκιμής φάσης 3, που έδειξε συνολικό ποσοστό αποτελεσματικότητας 72% στις Ηνωμένες Πολιτείες και 64% στη Νότιο Αφρική, όπου μια πολύ μεταδοτική παραλλαγή του ιού (που ονομάζεται B.1.351) είχε εμφανιστεί από το φθινόπωρο, και η οποία ήταν η συχνότερη παραλλαγή του ιού στις νέες περιπτώσεις Covid. Το εμβόλιο έδειξε ,επίσης, αποτελεσματικότητα έναντι σοβαρών μορφών της Covid-19, ενώ στις 27 Φεβρουαρίου η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ ενέκρινε το εμβόλιο για επείγουσα χρήση.
Ο FDA συστήνει μια «παύση» στη χορήγηση του εμβολίου
Επτά εκατομμύρια άνθρωποι στις ΗΠΑ έχουν λάβει το εμβόλιο Johnson & Johnson μέχρι σήμερα, όμως η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ και το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ειδικών Νοσημάτων (CDC) ζήτησε την προσωρινή αναστολή της χορήγησης του στις ΗΠΑ λόγω περιστατικών θρομβώσεων σε έξι γυναίκες.
Οι περιπτώσεις αυτές διερευνώνται και ο σχετικός κίνδυνος υπολογίζεται σε περίπου 1 στο εκατομμύριο δόσεις. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Πάνος Μαλανδράκης, Γιάννης Ντάνασης, και Θάνος Δημόπουλος παρουσιάζουν τα νεότερα δεδομένα.
Ο CDC και ο FDA θα αναλύσουν τα στοιχεία των περιστατικών και μέχρι να ολοκληρωθεί ο απαραίτητος έλεγχος η σύσταση είναι για προσωρινή παύση του εμβολιασμού, ώστε να εκτιμηθεί ο κίνδυνος θρόμβωσης και να γνωρίζουν οι λειτουργοί υγείας αυτό το ενδεχόμενο και την πιθανή αντιμετώπιση αυτού του ιδιαίτερου τύπου θρόμβωσης.
Στις περιπτώσεις που ερευνώνται οι ασθενείς εμφάνισαν σύγχρονα με τη θρόμβωση του φλεβώδους κόλπου του εγκεφάλου, και θρομβοπενία. Και τα έξι περιστατικά αφορούσαν γυναίκες ηλικίας 18 έως 48 και τα συμπτώματα εμφανίστηκαν 6 έως 13 ημέρες μετά τον εμβολιασμό.
Λόγω της θρομβοπενίας η θεραπεία με ηπαρίνη θεωρείται επικίνδυνη και για αυτό οι επιστήμονες καλούνται να βρουν εναλλακτικές θεραπείες. Τα περιστατικά αυτά της θρόμβωσης ωστόσο είναι εξαιρετικά σπάνια, καθώς έχουν ολοκληρωθεί περισσότεροι από 6,8 εκατομμύρια εμβολιασμοί στις ΗΠΑ έως τις 12 Απριλίου 2021.
Η σύσταση αυτή τη στιγμή για όσους έχουν λάβει το εμβόλιο της εταιρείας Johnson & Johnson είναι εντός τριών εβδομάδων από τον εμβολιασμό, αν εμφανίσουν επίμονη κεφαλαλγία, κοιλιακό άλγος, άλγος στα κάτω άκρα, ή δύσπνοια να αναζητήσουν άμεσα ιατρική βοήθεια.
