Tα νέα δεδομένα στην εποπτεία των εισηγμένων εταιρειών, των χρηματιστηριακών και επενδυτικών εταιρειών αλλά και των παρόχων Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών στην Ελλάδα αναλύει κατ’ αποκλειστικότητα στο emea.gr η Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (ΕΚ) και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA), Βασιλική Λαζαράκου, σχεδόν δυο χρόνια μετά την ανάληψη των καθηκόντων της.
Επίσης, εξηγεί πως η αναμόρφωση της εταιρικής διακυβέρνησης και η διενέργεια συστηματικών ελέγχων συντελούν στην εξέλιξη της κεφαλαιαγοράς σε πραγματικό «μοχλό στήριξης» της ελληνικής οικονομίας και των επιχειρήσεων, ενώ αποκαλύπτει τις άγνωστες λεπτομέρειες για το νέο, πολυσύνθετο, έργο της εποπτείας των «κρυπτονομισμάτων», που σηματοδοτούν το πέρασμα στην «ψηφιακή εποχή» των επενδύσεων.
emeaGr: Κυρία Λαζαράκου, η πανδημία διαμόρφωσε ένα δύσκολο επιχειρηματικό και επενδυτικό περιβάλλον το τελευταίο 12μηνο. Πόσο επηρεάστηκε κατά την γνώμη σας η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά από την υγειονομική κρίση και τις επιπτώσεις που προκάλεσε στην πραγματική οικονομία;
B. Λαζαράκου: Η πανδημία του COVID-19 εξελίχθηκε σε παγκόσμια υγειονομική κρίση, έπληξε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και ιδιαίτερα συγκεκριμένους τομείς (όπως ο τουρισμός, οι μεταφορές, οι εμπορικές επιχειρήσεις, κλπ.), βυθίζοντας την διεθνή οικονομία σε αιφνίδια και βαθιά ύφεση. Προφανώς και οι επιπτώσεις της πανδημίας όπως και ο ρυθμός της ανάκαμψης διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των χωρών και περιφερειών. Αναπόφευκτα αυτή η κρίση επηρέασε σημαντικά την ελληνική οικονομία αλλά και την χρηματιστηριακή αγορά.
Οι μακροοικονομικές συνθήκες στην ΕΕ βελτιώθηκαν το δεύτερο εξάμηνο του 2020 και σημειώθηκε ισχυρή οικονομική ανάκαμψη το τρίτο τετράμηνο το 2020, καθώς τα μέτρα περιορισμού του COVID-19 άρθηκαν σταδιακά στην ΕΕ. Ωστόσο, η επανεμφάνιση της πανδημίας το τελευταίο τετράμηνο του 2020 οδήγησε και πάλι σε πολύ υψηλή οικονομική αβεβαιότητα παρά την πρόοδο στην ανάπτυξη και στη διαθεσιμότητα εμβολίων από το 2021 όποτε και εντάθηκαν πάλι τα περιοριστικά μέτρα. Σε κάθε περίπτωση, η επιδείνωση στην πραγματική οικονομία είναι δεδομένη και η επίπτωση αναμένεται να αποτυπωθεί και στα οικονομικά αποτελέσματα των εισηγμένων εταιριών. Αναπόφευκτα, τα μακροοικονομικά δεδομένα της χώρας μας επίσης επηρεάστηκαν από την κρίση της πανδημίας. Η πορεία της ελληνικής κεφαλαιαγοράς κατά την περίοδο της πανδημίας παρουσίασε μείωση της συναλλακτικής δραστηριότητας στην Αγορά Αξιών και στην Αγορά Παραγώγων αλλά και ενίσχυσή στην Εναλλακτική Αγορά του ΧΑ. Συγχρόνως, υπήρξε αύξηση της εκδοτικής δραστηριότητας στους μακροπρόθεσμους ομολογιακούς τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου με αισθητή μείωση των αποδόσεών τους και ενίσχυση της εκδοτικής δραστηριότητας σε εταιρικούς ομολογιακούς τίτλους.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι παρά την αρχική εκροή που υπήρξε στα αμοιβαία κεφάλαια, τελικά σημειώθηκε καταγραφή καθαρών εισροών και αύξηση στη συνολική αξία ενεργητικού τους. Και ενώ διακόπηκε στο ξεκίνημα του 2020 η θετική πορεία του Χρηματιστηρίου Αθηνών – που είχε ξεκινήσει δυναμικά το δεύτερο εξάμηνο του 2019- κυρίως λόγω των ανησυχιών για τις επιπτώσεις από την πανδημία του κορονοϊού, το τελευταίο χρονικό διάστημα διαπιστώνουμε ότι επανέρχεται σε θετική πορεία.
Η πρόοδος του εμβολιαστικού προγράμματος δημιουργεί θετικές προοπτικές και θα πρέπει να σας επισημάνω ότι το τελευταίο διάστημα καταγράφουμε αυξημένη κινητικότητα από εταιρίες που ενδιαφέρονται να αντλήσουν κεφάλαια από την αγορά. Είναι μία τάση η οποία ενισχύεται σταδιακά και μας χαροποιεί ιδιαίτερα γιατί η κεφαλαιαγορά πρέπει να υποστηρίξει την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.
emeaGr: Κυρία Λαζαράκου, το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουν γίνει διάφορες ενέργειες για τη θωράκιση της κεφαλαιαγοράς. Θεωρείτε ότι το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο αλλά και το πλαίσιο εποπτείας είναι επαρκές ή χρήζει βελτιώσεων;
B. Λαζαράκου: Πράγματι το τελευταίο χρονικό διάστημα προχωρήσαμε μία σειρά ενέργειες για τη θωράκιση της κεφαλαιαγοράς, τόσο νομοθετικά όσο και εποπτικά. Ως προς τις νομοθετικές ενέργειες, κατόπιν εισήγησης της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, α) ψηφίστηκε το άρθρο 40 του ν. 4640/2019 που δίνει τη δυνατότητα στην ΕΚ να ζητήσει, μεταξύ άλλων, από το δικαστήριο τον διορισμό προσωρινής διοίκησης αν συντρέχουν συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα, έλλειψη διοίκησης εισηγμένης εταιρίας ή περίπτωση κατά την οποία υφίστανται βάσιμες υπόνοιες ότι η παραμονή μέλους του ΔΣ στην εταιρία θα συνιστούσε απειλή για την ομαλή λειτουργία και αξιοπιστία της αγοράς ή/και τα συμφέροντα των επενδυτών, και β) ψηφίστηκε ο Νόμος 4706/2020 για την εταιρική διακυβέρνηση και άλλα θέματα της κεφαλαιαγοράς. Ως προς την εταιρική διακυβέρνηση, θα ήθελα να επισημάνω ότι η εισήγηση της ΕΚ έγινε κατόπιν ενδελεχούς μελέτης των κενών που υπήρχαν στην σχετική νομοθεσία αλλά και των προβλημάτων που είχαν εντοπιστεί έως τότε κατά την εποπτεία της εφαρμογής του πλαισίου. Στόχος της εισήγησής μας ήταν ο εκσυγχρονισμός του πλαισίου κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα και η ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών ώστε να αποφευχθούν προβλήματα του παρελθόντος. Ουσιαστικά ήταν η νομοθετική απάντηση στις διαπιστώσεις που έγιναν για πρακτικές καταστρατήγησης του πλαισίου.
Με την ευκαιρία να αναφέρω ότι με ο νόμος 4706/2020 προχώρησε και σε άλλες ρυθμίσεις που εισηγήθηκε ή υποστήριξε η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, όπως πρόβλεψη νέου τύπου οργανισμού εναλλακτικών επενδύσεων προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως όχημα για επενδύσεις, ενσωμάτωση ευρωπαϊκών Οδηγιών, όπως η SRD II και τα μέτρα εφαρμογής της νομοθεσίας για Ενημερωτικό Δελτίο (με βάση τα οποία μάλιστα εκδόθηκαν και κανονιστικές αποφάσεις της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς για την επιτάχυνση των διαδικασιών έγκρισης Ενημερωτικών Δελτίων), την άρση των φορολογικών αντικινήτρων που υπήρχαν ώστε τελικά να μπορούν να εγκατασταθούν οι εταιρείες διαχείρισης οργανισμών ενναλακτικών επενδύσεων στην Ελλάδα ακόμη και εάν ο διαχειριστής επιλέγει τα funds να βρίσκονται σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με στόχο την μεγέθυνση της Ελληνικής κεφαλαιαγοράς, την πρόβλεψη Κοινών Επενδυτικών Λογαριασμών έτσι ώστε οι ελληνικές επιχειρήσεις επενδύσεων (ΑΕΠΕΥ) και τράπεζες αλλά κυρίως οι επενδυτές να χρησιμοποιούν έναν ολοκληρωμένο κοινό επενδυτικό λογαριασμό και άλλες προβλέψεις για την καλύτερη οργάνωση, διοίκηση και λειτουργία της ΕΚ, ως μέρος των προτάσεων της ΕΚ για την ενίσχυση της λειτουργίας της κατά τα Ευρωπαϊκά πρότυπα.
Επιπλέον, από την ανάληψη των καθηκόντων μας έγινε συστηματική προσπάθεια περαιτέρω ενίσχυσης της εποπτείας της κεφαλαιαγοράς με έμφαση κυρίως στην προληπτική εποπτεία. Ενδεικτικά αναφέρω την διενέργεια συγκεκριμένων ελέγχων με μεγαλύτερη συχνότητα (όπως αυτών για τα πιστωτικά υπόλοιπα των επιχειρήσεων επενδύσεων) ή ελέγχων στα πλαίσια ευρύτερων ασκήσεων της ESMA ή θεματικών ελέγχων σε εισηγμένες εταιρίες ώστε να διαπιστωθούν συγκεκριμένα ζητήματα που έχρηζαν διερεύνησης.Γενικότερα είμαστε συνεχή επικοινωνία με τους φορείς της αγοράς και τις εισηγμένες εταιρίες, για την παροχή διευκρινίσεων και ερμηνειών ως προς την εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου. Τέλος, ας μου επιτραπεί να αναφερθώ στην συστηματοποίηση των ενεργειών μας για τον εντοπισμό προσώπων – νομικών και φυσικών- που καλούν το κοινό σε επενδύσεις ενώ δεν έχουν την σχετική άδεια και κυρίως πλατφορμών που λειτουργούν από τις εταιρίες αυτές παράνομα.
emeaGr: Αλήθεια γιατί δεν ενεργοποιήθηκε η διάταξη του άρθρου 40 του Ν. 4640/2019 με το οποίο δόθηκε η δυνατότητα στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς να ζητάει από το δικαστήριο διορισμό προσωρινής διοίκησης σε εισηγμένη εταιρία αν συντρέχουν συγκεκριμένες περιπτώσεις – όπως συνέβη ορθώς με την Folli Follie – σε άλλες εισηγμένες που έχουν περιέλθει σε καθεστώς αναστολής διαπραγμάτευσης;
B. Λαζαράκου: Η διάταξη του άρθρου 40 ενεργοποιείται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις που απαριθμούνται στην νομοθεσία. Η απόφαση να τεθεί μία μετοχής σε καθεστώς αναστολής δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ισχύουν οι περιπτώσεις που αναφέρονται στο άρθρο 40, όπως η έλλειψη διοίκησης, κλπ.
Πρέπει κάθε φορά να εξετάζεται η υπαγωγή στις επιμέρους προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος με βάση τα πραγματικά περιστατικά. Σας διαβεβαιώνω ότι σε περίπτωση που το ΔΣ κρίνει ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου δεν θα διστάσουμε να ενεργοποιήσουμε τη διάταξη του άρθρου 40.
emeaGr: Σας προβληματίζει το γεγονός πως το νομοθετικό και ρυθμιστικό πλαίσιο της ελληνικής αγοράς δεν έχει καταφέρει – όπως και άλλοι τομείς της ελληνικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας- να προσαρμοστεί αποτελεσματικά στις συνεχείς και ραγδαίες διεθνείς τεχνολογικές εξελίξεις; (Για παράδειγμα στην εποπτεία εκτέλεσης χρηματιστηριακών συναλλαγών μέσω algorithmic trading ή algo-trading);
B. Λαζαράκου: Το νομοθετικό και ρυθμιστικό πλαίσιο της ελληνικής αγοράς είναι πλήρως προσαρμοσμένο στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία που ισχύει σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρώπης.
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ως μέλος της ESMA -στην οποία έχω την τιμή να έχω εκλεγεί μέλος του 7μελους ΔΣ της από το Συμβούλιο των 27 Εποπτών- εφαρμόζει τις κατευθύνσεις που δίδονται από τον ευρωπαίο επόπτη, την ESMA. Συνεπώς, αυτό που επισημαίνετε δεν αφορά το πλαίσιο αλλά εταιρίες οι οποίες ενδεχομένως να μην έχουν προχωρήσει στην εφαρμογή των διεθνών τεχνολογικών εξελίξεων με τους ρυθμούς που μπορεί να ακολουθούν οι άλλες εταιρίες. Σε κάθε περίπτωση, παρακολουθούμε τον τρόπο εφαρμογής της νομοθεσίας στα θέματα αυτά.
emeaGr: Από τις 31 Ιανουαρίου 2021 τηρείται ειδικό μητρώο παρόχων υπηρεσιών σε κρυπτονομίσματα και εταιρειών-ανταλλακτηρίων. Έχει πραγματοποιηθεί έλεγχος για την νόμιμη λειτουργία όσων έχουν εταιρειών έχουν ήδη καταχωρηθεί; Και τι συμβαίνει με όσες εταιρείες δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα διαδικτυακά χωρίς να έχουν όμως εγγραφεί στο ειδικό μητρώο;
B. Λαζαράκου: Εκδώσαμε ανακοίνωση ώστε να προσέλθουν όσοι δραστηριοποιούνται στην ανταλλαγή μεταξύ εικονικών νομισμάτων και παραστατικών νομισμάτων να εγγραφούν έως τις 31 Ιανουαρίου 2021 στο ειδικό μητρώο που δημιουργήθηκε και θα τηρείται από την Επιτροπή. Ο έλεγχος που έγινε καταρχήν συνίσταται στην έρευνα των νομιμοποιητικών τους εγγράφων ώστε να είναι σε θέση να εγγραφούν στο σχετικό μητρώο. Η ΕΚ ήδη διερεύνησε περιπτώσεις παρόχων που δεν προσήλθαν για εγγραφή στο μητρώο ενώ δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και τους έχει καλέσει σε εξηγήσεις. Στο πέρας της διαδικασίας θα δούμε εάν τίθεται ζήτημα παράβασης με τις σχετικές συνέπειες ή όχι.
Σε κάθε περίπτωση, διευκρινίζεται ότι υφίσταται υποχρέωση για όποιον πάροχο έχει έδρα την Ελλάδα να εγγραφεί στο σχετικό μητρώο της ΕΚ πριν την παροχή οποιασδήποτε υπηρεσίας στην Ελλάδα. Έχει γίνει η σχετική επισήμανση και στις ανακοινώσεις της ΕΚ. Θέλω να επισημάνω ότι η εποπτεία της ΕΚ αφορά μόνο στα θέματα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και όχι σε άλλα θέματα. Σε σχέση με θέματα επενδύσεων στα κρυπτονομίσματα και θέματα προστασίας των επενδυτών, θέλω να προσθέσω ότι κατά την παρούσα χρονική στιγμή γίνεται επεξεργασία στα ευρωπαϊκά όργανα της Πρότασης «Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τις αγορές κρυπτοστοιχείων”.
Συμμετέχουμε ενεργά στη διαβούλευση αποστέλλοντας θέσεις και παρατηρήσεις στο αρμόδιο Υπουργείο ώστε να ληφθούν υπόψη για τη διατύπωση της άποψης της χώρας μας στην αντίστοιχη ομάδα εργασίας του Συμβουλίου. Όπως ανέφερα σε ομιλία μου πρόσφατα σε σεμινάριο της εποπτικής αρχής της Μάλτας για τα θέματα του Ευρωπαϊκού Κανονισμού ανέφερα ειδικότερα θέματα που θεωρώ ότι απαιτείται να προβλεφθούν στον Κανονισμό για την προστασία των επενδυτών της Ευρώπης. Τέτοιο σεμινάριο έχουμε σκοπό να οργανώσουμε και στην Ελλάδα.
