Η σφοδρή κακοκαιρία «Μήδεια» των τελευταίων ημερών αποκάλυψε για τέταρτη φορά τα τελευταία 20 χρόνια τις τεράστιες αδυναμίες του ελληνικού κράτους που βρίσκονται βαθιά «ριζωμένες» μέσα σε γραφειοκρατικούς μηχανισμούς δεκαετιών. Παρά τις προσπάθειες της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, του υπουργείου Εσωτερικών και της πυροσβεστικής υπηρεσίας, η συνολική εικόνα καλύφθηκε από το χιόνι και το «μπάχαλο» – με πολλά παραδείγματα στην Αττική και την Εύβοια- θυμίζοντας περισσότερο αφρικανική και όχι ευρωπαϊκή χώρα.
Οι αντιπαραθέσεις δήμων, περιφερειών και Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ) για τα μέτρα πρόληψης, την αποκατάσταση βλαβών και αρκετά άλλα ζητήματα ήσσονος σημασίας (όπως η αρμοδιότητα επιθεώρησης των δέντρων που ενδέχεται να προκαλέσουν ζημιές σε γραμμές Μέσης Τάσης και ηλεκτροφόρα καλώδια, η ευθύνη κοπής ή κλαδέματος δένδρων που είχαν πέσει σε δρόμους, κτίρια, πεζοδρόμια και στο ηλεκτρικό δίκτυο, κ.α.) προκάλεσαν αρνητικές εντυπώσεις στους πολίτες. Ακόμα περισσότερο σε όσους έχουν ζήσει στο εξωτερικό, καθώς αυτά τα θέματα είναι και θεωρούνται αυτονόητα σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση (ακόμα και σε χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης, που έγιναν μέλη προσφάτως) και όχι αντικείμενο αντιπαραθέσεων και μετακύλισης ευθυνών.
Η κακοκαιρία μπορεί να ήταν ασυνήθιστη (και όχι πρωτοφανής) για τα ελληνικά δεδομένα αλλά οι προειδοποιήσεις της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας είχαν δημοσιοποιηθεί πριν από ημέρες και η προετοιμασία του κρατικού μηχανισμού και των αρμόδιων αρχών έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί πριν την εμφάνιση των πρώτων προβλημάτων στην χώρα. Κι όμως επί της ουσίας φάνηκε πως οι προειδοποιήσεις και οι εντολές της Πολιτικής Προστασίας για την ανάγκη λήψης εκτάκτων μέτρων και προετοιμασίας των απαραίτητων διαδικασιών, είτε δεν εισακούστηκαν, είτε δεν εφαρμόστηκαν πλήρως.
Η «ευθύνη των δέντρων»
Η πτώση όμως 1500 δέντρων μόνο στην Αττική, οι τριτοκοσμικές συνθήκες διαβίωσης (χωρίς ρεύμα και παροχή νερού) για εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά και η αδυναμία συντονισμού μεταξύ δήμων και του ΔΕΔΔΗΕ, δεν δικαιολογούνται από την ένταση της κακοκαιρίας. Με αυτή την λογική στην Ελβετία, τον Καναδά και τις βόρειες περιοχές της Σκανδιναβίας (Σουηδία, Νορβηγία, Φινλανδία) δεν θα έπρεπε να έχουν ρεύμα 7-8 μήνες τον χρόνο, οι μισοί κάτοικοι θα ήταν αποκλεισμένοι 4-6 μήνες κάθε χρόνο και η κυκλοφορία στους δρόμους θα ήταν εφικτή μόνο το καλοκαίρι και τις καλές ημέρες της άνοιξης.
Σε αυτές τις χώρες η αξιολόγηση του κινδύνου από κλαδιά δέντρων και κορμούς δέντρων στο εξωτερικό γίνεται κάθε χρόνο και 2-3 φορές διεξάγεται επανέλεγχος, για την κοπή, το κλάδεμα ή την τοποθέτηση προστατευτικών μέσων. Και φυσικά ουδείς διανοείται να δηλώσει πως «ευθύνονται τα δέντρα», όπως είχε την φαεινή έμπνευση να αναφέρει εκπρόσωπος φορέα που κατηγορήθηκε από εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης τα προηγούμενα 24ωρα.
Κανένας φορέας, οργανισμός ή υπηρεσία στην Ελλάδα δεν χρειάζεται να ανακαλύψει νέες τεχνολογίες και μεθόδους. Απλά να τηρήσει όσα προβλέπονται από την ελληνική νομοθεσία και όσα λειτουργούν αποτελεσματικά για δεκαετίες σε χώρες με συχνά έντονα καιρικά φαινόμενα ή συχνή χιονόπτωση μεγάλης διάρκειας.
Ο Υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκος Χαρδαλιάς μπορεί να δήλωσε πως δεν είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή για να γίνει «απόδοση ευθυνών» και πολύ περισσότερο «διευθέτησης αρμοδιοτήτων» αλλά άμεσα θα πρέπει να γίνουν και τα δυο. Δεν υπάρχει άλλη ευρωπαϊκή χώρα που ουδείς έχει ευθύνες και σχετικές αρμοδιότητες σε αποτυχίες και προβληματικές καταστάσεις αλλά πάντοτε… κάποιοι άλλοι.
Τα παραδείγματα Ελβετίας και Καναδά
Μια χώρα όμως δεν μπορεί να θεωρείται σύγχρονη και προηγμένη χωρίς σαφή καθορισμό αρμοδιοτήτων, ευθυνών και υποχρεώσεων όλων των φορέων (δήμοι, περιφέρειες, ΔΕΔΔΗΕ, υπουργείο Εσωτερικών, υπουργείο Περιβάλλοντος, κτλ) που λειτουργούν στο ευρύτερο δημόσιο τομέα ή για την εξυπηρέτηση των πολιτών.
Ούτε μπορεί ο ίδιος να ασχολείται προσωπικά επί 24ώρου βάσεως μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια σε οτιδήποτε συμβαίνει και να εξηγεί τα αυτονόητα στους αρμόδιους παράγοντες που (προσποιούνται ότι) δεν καταλαβαίνουν, δεν γνωρίζουν ή δεν προβλέπονται από τις…αρμοδιότητές τους. Αυτά δεν συμβαίνουν, ούτε τυχαίνουν πουθενά αλλού.
Σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν ασχολούνται οι πολίτες με τις αρμοδιότητες κάθε οργανισμού ή φορέα στην διάρκεια καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης και οι υπεύθυνοι δεν συνηθίζουν να αναζητούν δικαιολογίες στα…δέντρα και τον «στρατηγό άνεμο», ούτε διανοούνται να επιρρίψουν τις ευθύνες τους σε τρίτους ή στους πολίτες.
Κι όταν εντοπίζονται τέτοιες αστοχίες και προβλήματα σε προηγμένες χώρες συνήθως οι υπεύθυνοι (διορισμένοι ή αιρετοί) υποβάλλουν τις παραιτήσεις τους για λόγους ευθιξίας. Στην Ελλάδα;
