Το φθινόπωρο που μας πέρασε, μετά από παρότρυνση ενός φίλου, ο Odosa Iyamuosa επένδυσε όλες του τις οικονομίες, ύψους 4.000 δολαρίων, σε ένα κρυπτονόμισμα ονόματι Luna. Ο 28χρονος, ο οποίος ζει στην Αμπούτζα της Νιγηρίας, έψαξε μόνος του πληροφορίες για το νόμισμα στο διαδίκτυο και εκείνο που ανακάλυψε φάνταζε πολλά υποσχόμενο. Η τιμή του εκείνο το διάστημα Luna βρισκόταν στα ύψη, χάρη στην επιτυχία ενός άλλου νομίσματος με το οποίο ήταν βαθιά συνυφασμένο, του TerraUSD. Τα μεγαλύτερα ονόματα του κλάδου των κρυπτονομισμάτων, όπως η Galaxy Digital, η Jump Trading και οι επενδυτικοί βραχίονες των ανταλλακτηρίων κρυπτονομισμάτων Coinbase και Binance, είχαν ήδη επενδύσει εκεί.
Για τον Iyamuosa, η επένδυση έμοιαζε ως την καλύτερη ελπίδα του να εγκαταλείψει την Αμπούτζα, όπου πολλές δουλειές πληρώνουν μόλις 2 δολ. την ημέρα ή και λιγότερο. Είχε καταφέρει να μαζέψει λίγα χρήματα πουλώντας αθλητικά παπούτσια Nike και Adidas σε ντόπιους αγοραστές μέσω Instagram. Στόχος του ήταν να αυξήσει τις αποταμιεύσεις του στα 16.000 δολάρια και να εγγραφεί σε ένα πρόγραμμα ανάλυσης δεδομένων σε κολέγιο στο Τορόντο, για να μπορέσει να βρει δουλειά σε μια μεγάλη αμερικανική εταιρεία, όπως η Netflix ή η Google. Και πράγματι, για μερικούς μήνες, φαινόταν ότι το σχέδιό του λειτουργούσε. Η αξία των νομισμάτων Luna του διπλασιάστηκε. «Έστειλα χρήματα στη μητέρα μου και στα αδέρφια μου», λέει. «Μπορούσα πλέον να τρώω κανονικά», προσθέτει.
Ξαφνικά, μέσα στον Μάιο, ήρθε η μεγάλη καταστροφή καθώς το Luna και το TerraUSD κατέρρευσαν. Το TerraUSD ήταν ένα λεγόμενο stablecoin, το οποίο σημαίνει ότι υποτίθεται πως διατηρούσε σταθερή αξία 1 δολ. Ωστόσο έπεσε κάτω από το 1 δολάριο και συνέχισε να πέφτει, ενώ το νόμισμα Luna, που κάποτε άξιζε πάνω από 100 δολάρια, υποχώρησε κάτω από το 0,01 δολ., σχεδόν εξανεμίζοντας μια συνδυασμένη κεφαλαιοποίηση που είχε ξεπεράσει τα 60 δισ. δολ. Σύμφωνα με τον Iyamuosa λέει ότι τα νομίσματά του αξίζουν πια συνολικά μόλις 3 σεντς. «Δεν ήξερα καν τι να κάνω – ένιωθα να θέλω να πεθάνω», είπε. Ο Iyamuosa ισχυρίζεται ότι αποφάσισε να μην αυτοκτονήσει, καθώς κάτι τέτοιο θα διέλυε ψυχικά τη μητέρα του.
Τα τελευταία χρόνια, οι αυξανόμενες τιμές του Bitcoin, του Dogecoin και άλλων κρυπτονομισμάτων έχουν οδηγήσει πολλούς στο να πιστέψουν ότι θα μπορέσουν να κερδίσουν μια περιουσία μέσα σε μια νύχτα. Και οι υποστηρικτές αυτού που ονομάζεται DeFi ή αποκεντρωμένο χρηματοπιστωτικό σύστημα, όπου οι χρήστες μπορούν να καταθέτουν, να δανείζονται και να δανείζουν νομίσματα, υπόσχονταν εξαιρετικά υψηλές αποδόσεις χωρίς αντίστοιχα υψηλούς κινδύνους, αψηφώντας τους παραδοσιακούς χρηματοοικονομικούς κανόνες. Αυτό που αύξησε τη δημοτικότητα του TerraUSD ήταν το γεγονός ότι στους κατόχους προσφέρονταν αποδόσεις της τάξης του 20%. Η βιομηχανία των crypto πλάσαρε την επένδυση σε κρυπτονομίσματα ως έναν τρόπο για να αποκτήσει κανείς τον έλεγχο του μέλλοντός του. «Αν θέλεις να γράψεις ιστορία, πρέπει να πάρεις τα δικά σου ρίσκα», έλεγε ο LeBron James σε μία από τις πολλές διαφημίσεις για ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι πλέον γεμάτα με ιστορίες από επενδυτές όπως ο Iyamuosa, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι έχασαν τις οικονομίες τους λόγω του Luna. Μάλιστα, μια λίστα με τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας για την αποφυγή της αυτοκτονίας είναι καρφιτσωμένη στην κορυφή του φόρουμ του Reddit που είναι αφιερωμένο στα ψηφιακά νομίσματα. Η κατάρρευση των δύο νομισμάτων οδήγησε σε μια καταστροφή ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων, ωθώντας να εξαφανιστούν περισσότερα από 300 δισεκατομμύρια δολάρια από τη συνδυασμένη αξία όλων των κρυπτονομισμάτων την εβδομάδα που έληξε στις 13 Μαΐου. Το Bitcoin, το οποίο διαπραγματευόταν άνω των 60.000 δολ. μόλις τον Οκτώβριο, βρίσκεται σήμερα στο μισό εκείνης της τιμής. Προς το παρόν τουλάχιστον, ολόκληρο το οικοδόμημα των κρυπτονομισμάτων φαίνεται να σείεται.
Αποκέντρωση
Μόλις το προηγούμενο διάστημα, οι υποστηρικτές των Luna και TerraUSD μιλούσαν σαν να είχαν επανεφεύρει τον τροχό των χρηματοοικονομικών. Ο δημιουργός των δύο tokens, Do Kwon, ένας 30χρονος Νοτιοκορεάτης που σπούδασε πληροφορική στο Stanford, ισχυριζόταν ότι δεν είχε δημιουργήσει απλώς μια άλλη μορφή ψηφιακών μετρητών, αλλά επρόκειτο για ένα νέο χρηματοπιστωτικό σύστημα, εκτός κρατικού ελέγχου, φθηνότερο και πιο γρήγορο στη χρήση, το οποίο θα πλήρωνε υψηλότερα επιτόκια στους αποταμιευτές. «Η δημιουργία μιας αποκεντρωμένης μορφής χρήματος πάνω στην οποία μπορείτε να χτίσετε έναν εντελώς νέο τύπο χρηματοοικονομικού οικοσυστήματος χωρίς άδεια είναι το ιερό δισκοπότηρο των κρυπτονομισμάτων και αυτό ακριβώς κάνει η Terra», δήλωνε χαρακτηριστικά.
Το σύστημα γύρω από τα νομίσματα ήταν αρκετά πολύπλοκο, ξεκινώντας ήδη από το stablecoin. Αυτά τα νομίσματα έχουν γίνει ένα σημαντικό μέρος του κόσμου των κρυπτονομισμάτων, καθώς αποτελούσαν αξιόπιστη εναλλακτική προς τα παραδοσιακά μετρητά. Δεδομένου ότι έχουν σχεδιαστεί για να έχουν σταθερή αξία, είναι πιο εύκολο να χρησιμοποιηθούν για να πληρώνετε για πράγματα στον πραγματικό κόσμο. Το bitcoin και άλλα νομίσματα σαν αυτό εκτινάσσονται και πέφτουν τόσο γρήγορα που ο πωλητής μιας BMW μπορεί να καταλήξει με μάρκες αξίας μιας Honda μέχρι να ολοκληρωθεί η συμφωνία. Ο Kwon οραματίστηκε τα stablecoins TerraUSD να χρησιμοποιούνται για άμεσες πληρωμές και μεταφορές χρημάτων σε όλο τον κόσμο, πετώντας στο περιθώριο τις Visa, Mastercard και Western Union.
Η ιδέα δεν ήταν τίποτα καινούριο. Σε αντίθεση με άλλα «σταθερά ψηφιακά νομίσματα», το TerraUSD δεν ισχυρίστηκε καν ότι υποστηρίζεται από δολάρια ή άλλα περιουσιακά στοιχεία που διατηρούνται σε τραπεζικούς λογαριασμούς. Αντιθέτως, υποτίθεται ότι άξιζε 1 δολ. επειδή μπορούσε να εξαργυρωθεί με μερίδιο 1 δολ. στο άλλο δημιούργημα του δημιουργού του, το Luna. Έτσι, εάν το Luna άξιζε $10, θα μπορούσε κανείς να εξαργυρώσει ένα stablecoin TerraUSD για το 1/10 ενός νέου Luna, το οποίο θα μπορούσατε να πουλήσετε σε ανταλλακτήριο για 1 δολ. Αν το Luna άξιζε 10 σεντς, θα λάμβανε 10 Luna.
Με αυτόν τον τρόπο, το ίδιο το Luna υποτίθεται ότι θα κέρδιζε σε αξία καθώς το δίκτυο θα γινόταν ολοένα και πιο δημοφιλές και οι κάτοχοί του θα συσσώρευαν τέλη χρήσης. Η λογική του δικτύου ήταν να έχει στη βιτρίνα ένα βαρετό, επιχειρηματικά «σοβαρό» stablecoin, και στο πίσω μέρος, το Luna να αποτελεί το μέσο γρήγορου πλουτισμού.
Το TerraUSD κυκλοφόρησε το 2020, αλλά δεν είχε ιδιαίτερη επιτυχία μέχρι τον Μάρτιο του 2021, όταν ο Kwon παρουσίασε ένα τρίτο μέρος του δικτύου του: την Anchor, μια οιονεί τράπεζα για crypto, όπου οι χρήστες θα μπορούσαν να καταθέτουν τα stablecoins TerraUSD και να κερδίζουν επιτόκιο 20%.
Μπορεί να φαντάζει περίεργο, όμως πράγματι, μερικοί άνθρωποι στον κόσμο των κρυπτονομισμάτων υποστήριξαν ότι το σχήμα ήταν μη βιώσιμο. Σε τελική ανάλυση, το 20% είναι υψηλότερο από τις «στημένες» αποδόσεις του hedge του Bernie Madoff. Παρόλα αυτά, ο Kwon το πρότεινε ως μια ασφαλή εναλλακτική σε τράπεζες όπως η Wells Fargo, λέγοντας μάλιστα ότι μια μέρα άλλες εταιρείες fintech, όπως η Venmo, θα μπορούσαν να καταθέτουν κεφάλαια χρηστών τους εκεί. «Αυτό που είναι όμορφο και αποκεντρωμένο σε αυτό το σύστημα είναι ότι δεν απαιτεί κεντρική παρέμβαση», δήλωνε ο Kwon τον Ιανουάριο.
Η μεγάλη καταστροφή
Το 2021, η τιμή του Luna αυξήθηκε κατά 100 φορές και δημιουργήθηκαν stablecoins TerraUSD αξίας σχεδόν 10 δισ. δολ. Στο Twitter, ο Kwon υποστήριζε ότι η εταιρεία του, Terra, ήταν ασταμάτητη και τρόλαρε όσους αμφισβητούσαν τις ιδέες του. «Αυτή η κοινότητα αγόρασε το Luna, οπότε σίγουρα δεν είναι φτωχοί όπως ο μίζερος εαυτός σου», έγραφε ο Kwon σε έναν επικριτή του τον Μάρτιο. Οι θαυμαστές αυτοαποκαλούνταν Lunatics («Παράφρονες»). «Είμαι επίσημα Lunatic!!!», έγραφε ο ιδρυτής της Galaxy Digital, Mike Novogratz τον Ιανουάριο, αφού έκανε τατουάζ στον αριστερό του ώμο με τη λέξη “Luna” δίπλα σε έναν λύκο. «Το τατουάζ μου θα είναι μια μόνιμη υπενθύμιση ότι οι επενδύσεις επιχειρηματικών κεφαλαίων απαιτούν ταπεινότητα», ανέφερε ο δισεκατομμυριούχος σε διαδικτυακή επιστολή του στις 18 Μαΐου.
Το TerraUSD είχε ένα βασικό ελάττωμα, το οποίο μοιραζόταν με funds ή τράπεζες πριν από την εφεύρεση της ασφάλισης καταθέσεων. Εάν οι χρήστες έχαναν την εμπιστοσύνη τους στο σύστημα, θα μπορούσαν να τρέξουν να πουλήσουν ή να εξαργυρώσουν τα νομίσματά τους και άλλοι μπορεί να ακολουθούσαν, φοβούμενοι ότι δεν θα έπαιρναν πίσω το 1 δολάριο ανά ψηφιακό νόμισμα εάν αργούσαν. Θεωρητικά, το δίκτυο μπορούσε πάντα να εκδώσει περισσότερα Luna για όσους ήθελαν να εξέλθουν. Αλλά και αυτό θα ήταν ένα ρίσκο. Όσο περισσότερα token εκδίδονταν, τόσο περισσότερο θα έπεφτε η τιμή του Luna, κάτι που με τη σειρά του θα σήμαινε ότι το δίκτυο θα έπρεπε να εκδώσει ακόμη περισσότερα, επιδεινώνοντας την πτώση. Στη Wall Street, αυτό ονομάζεται «σπιράλ θανάτου». Και αυτό γιατί δεν μπορεί κανείς απλώς να δημιουργεί περισσότερα χρήματα χωρίς να υπάρχει μια βάση.
Στις 7 Μαΐου ξεκίνησε η κρίση. Το Luna είχε ήδη υποχωρήσει ως μέρος μιας γενικής πτώσης στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων. Αφότου ένας trader έκανε μια μεγάλη ανταλλαγή TerraUSD για ανταγωνιστικά stablecoins, η τιμή του έπεσε στα 99 σεντς, προκαλώντας εικασίες ότι η απόλυτη ισοτιμία του με το δολάριο ετίθετο σε κίνδυνο. Ο Kwon είχε συγκεντρώσει Bitcoin αξίας μερικών δισεκατομμυρίων δολαρίων ως αποθεματικό για να υποστηρίξει το TerraUSD σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης και εξέφρασε μέσω Twitter την εμπιστοσύνη στη σταθερότητά του στις 8 Μαΐου.
Το Luna υποχώρησε άνω του 50%, σε λιγότερο από 30 δολάρια και στη συνέχεια έχασε άλλα δύο τρίτα της αξίας του την επόμενη μέρα. Ο Kwon προέτρεψε τους οπαδούς του να κρατήσουν γερά. «Είμαστε κοντά… μείνετε δυνατοί, lunatics», έγραψε στο Twitter. Δεν μπορούσε ωστόσο να σταματήσει το σπιράλ θανάτου. Μέχρι το πρωί της 13ης Μαΐου, 6,5 τρισεκατομμύρια Luna βρίσκονταν σε κυκλοφορία και η τιμή είχε πέσει στα $0,00001834. Η τιμή του TerraUSD έπεσε κάτω από τα 20 σεντς, επειδή ακόμα και αν μπορούσε να εξαργυρωθεί για ένα τεράστιο σωρό μάρκες Luna υποθετικής αξίας $1, κανείς δεν ήθελε να τα αγοράσει.
Ο Iyamuosa πέρασε τις μέρες που ακολούθησαν το κραχ σε σοκ. Με μόλις $20 περιουσία, είναι ακόμα στο Twitter και στην εφαρμογή επαφών Discord, αναζητώντας κάποιο κρυπτονόμισμα που θα του φέρει πίσω τα χρήματά του. Το όνειρό του να μετακομίσει στον Καναδά για σπουδές φαντάζει πια μακρινό.
